221. آیه
وَ أَعْتَزِلُکُمْ وَ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسی أَلاَّ أَکُونَ بِدُعاءِ رَبِّی شَقِیًّا
و از شما و آن چه غیر از خدا میخوانید کنارهگیری میکنم و پروردگارم را میخوانم و امیدوارم دعایم در پیشگاه پروردگارم بیپاسخ نماند. (48 / مریم)
فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ ما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ کُلاًّ جَعَلْنا نَبِیًّا
هنگامی که از آنها و از آن چه غیر خدا میپرستیدند، کنارهگیری کرد، ما اسحاق و یعقوب را به او بخشیدیم و هر یک را پیامبر بزرگی قرار دادیم. (49 / مریم)
شرح آیه از تفسیر نمونه
ابراهیم به گفته خود وفا کرد و بر سر عقیده خویش با استقامت هر چه تمامتر باقی ماند، همواره منادی توحید بود، هر چند تمام اجتماع فاسد آن روز بر ضد او قیام کردند، اما او سرانجام تنها نماند، پیروان فراوانی در تمام قرون و اعصار پیدا کرد، به طوری که همه خداپرستان جهان به وجودش افتخار میکنند. گرچه مدت زیادی طول کشید که خداوند اسحاق و سپس یعقوب (فرزند اسحاق) را به ابراهیم داد ولی به هر حال این موهبت بزرگ، فرزندی همچون اسحاق و نوهای همچون یعقوب که هر یک پیامبری عالی مقام بودند، نتیجه آن استقامتی بود که ابراهیم در راه مبارزه با بتها و کنارهگیری از آن آیین باطل از خود نشان داد.
شرح آیه از تفسیر مجمعالبیان
ابراهیم پس از این روشنگری و ادب آموزی و امیدبخشی افزود:
وَ أَعْتَزِلُکُمْ وَ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ
و من از پرستشهای ذلتباری که در میان شما رواج دارد باز هم کنارهگیری میکنم.
وَ أَدْعُوا رَبِّی
و یکتا پروردگار خویشتن را میخوانم و میپرستم.
عَسی أَلاَّ أَکُونَ بِدُعاءِ رَبِّی شَقِیًّا.
امید که در خواندن پروردگارم به سان شما بتپرستان تیرهبخت بیبهره و نگونبخت نباشم.
به باور پارهای منظور این است که:
امیدوارم که خدا پرستش و فرمانبرداریم را بپذیرد و با نپذیرفتن آن تیرهبختم نسازد، چرا که انسان با ایمان هماره میان بیم و امید است.
و در آیه مورد بحث، قرآن در گواهی بر توحیدگرایی و استواری او در دعوتش، به پرتوی از پاداش پرشکوه خدا به او اشاره نموده و میفرماید:
فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ ما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ کُلاًّ جَعَلْنا نَبِیًّا.
پس هنگامی که او از آنان و آنچه جز خدای یکتا میپرستیدند کنارهگیری کرد و به سوی بیتالمقدس رفت، ما نیز فرزندی به سان «اسحاق» و فرزند زادهای چون «یعقوب» به او ارزانی داشتیم و بدین وسیله سوز جدایی و فراق خویشاوندان را با ارزانی داشتن فرزندانی شایسته کردار به او، آرامش بخشیدیم؛ و فرزندانش را نیز به افتخار رسالت مفتخر ساختیم.