فصل سی و ششم: احکام نذر و عهد
سؤال 1246- اگر شخصی در دل نیّت نذر کند که سه روز روزه بگیرم، ولی به زبان جاری نکند، آیا این نذر صحیح است؟
جواب: نذر بدون اجرای صیغه لفظی صحیح نیست، و چیزی بر او واجب نمی‌شود.
سؤال 1247- شخصی نذر نموده که 500 لیتر شیر به عزاداران حسینی بدهد و هر سال 50 کیلو بر آن اضافه نماید، بعد از چند سال، الان باید 800 لیتر شیر بدهد. حال با توجّه به حجم و تساعد سالانه آن، تهیّه، پخت، و پخش و همچنین تهیّه وسایل پخت برای این شخص مقدور نمی‌باشد. با توجّه به شرایط فوق، آیا با اجازه معظّم له می‌توان این نذر را تبدیل به نذر دیگری برای عزاداران حسینی یا فقرا نمود؟
جواب: آن مقداری را که می‌تواند در میان عزاداران پخش کند، بقیّه را اگر ممکن است سفارش کند در جاهای دیگر در مجالس عزاداری شیر بدهند. اگر آن هم ممکن نیست تبدیل به غذای دیگر کند، بنابر احتیاط واجب.
سؤال 1248- کسانی هستند که از اوّل دهه محرّم روضه‌های نذری دارند که باید در همین ایّام خوانده شود، و از سوی دیگر اشخاص دیگری نیز هستند که روضه‌های نذری در خصوص همین ایّام دارند که آن هم باید خوانده شود و روضه‌ها تماماً در شب خوانده می‌شود، مگر شب عاشورا که احیاناً بیشتر از یک روضه در یک مجلس خوانده می‌شود. در اینجا روضه‌خوان چطور جمع بین این روضه‌های نذری کند؟ آیا ممکن است در یک روضه برای چند نفر نیّت داشته باشد که همه به ثواب برسند؟
جواب: معمولًا هر کس نذر جداگانه‌ای می‌کند و باید روضه جداگانه‌ای برای او خوانده شود و اگر منبری نتواند باید به دیگری واگذار کند؛ مگر این که مردم با علم و آگاهی از این مسأله نذر کنند که بطور مشترک برای آنها روضه خوانده شود، در چنین صورتی می‌تواند نیّت دو یا چند نفر را داشته باشد.
سؤال 1249- اگر کسی کفّارۀ نذر و عهد بر گردن داشته باشد و توانایی روزه گرفتن و نیر درآمدی برای پرداختن کفّاره نداشته باشد، آیا باید در وصیّتنامه خود قید کند که کفّاره‌اش را بدهند؟
جواب: در صورتی که نمی‌تواند، هرچند مدّ طعام که می‌تواند به فقیر بدهد و اگر نمی‌تواند، هرچند روز که می‌تواند روزه بگیرد، و اگر نمی‌تواند، استغفار کند.
سؤال 1250- اگر کسی بخواهد زیارت عاشورا بخواند و به نذر خود در این رابطه عمل کند، آیا با حذف صد لعن و صد سلام و نماز زیارت و دعای علقمه، نذرش ادا می‌شود؟
جواب: اگر نذر او مطلق بوده، باید صد لعن و صد سلام را بخواند؛ ولی دعای علقمه شرط نیست؛ ولی اگر نذرش اعم بوده (اعمّ از صد لعن و صد سلام، یا یک لعن و یک سلام) در این صورت، هر دو رقم کافی است.
سؤال 1251- شخصی با صیغه «للّه علیّ» اموال اضافه بر نیازش را بر خود حرام کرده و نذر کرده اگر خداوند به وی اموالی بیش از نیازش عطا کند، همه را در راه خدا انفاق کند. حال که این ثروت به ایشان رسیده از نذر خود پشیمان است و می‌خواهد به نذر خود عمل نکند، آیا یک بار کفّاره کافی است، یا این که تا آخر عمر نمی‌تواند از اموال اضافی استفاده کند؟ یا هر بار که چیزی با آن پول‌های اضافی بخرد، باید کفّاره بدهد؟
جواب: با نذر نمی‌توان حلال را بر خود حرام کرد؛ ولی اگر نذر کرده که مازاد بر شأن را در راه خدا انفاق کند باید به نذر خود عمل نماید؛ ولی اگر عمل نکرده گناه کرده و احتیاط آن است که در هر سال یک بار کفّاره شکستن نذر بدهد.
سؤال 1252- آیا پدر و مادر می‌توانند عهد یا نذر فرزند خود (مثلًا سه شب نماز شب خواندن در هفته) را بشکنند؟
جواب: نذر فرزند نیازی به اجازه پدر و مادر ندارد؛ مگر این که کار او مایه آزار پدر باشد، که در این صورت نذر او صحیح نیست.
سؤال 1253- در بعضی از روستاها مرسوم است که در دهه محرّم عَلَمی درست می‌کنند و خانه به خانه می‌گردانند و اهل روستا نذوراتی جهت این علم می‌دهند، این نذورات متعلّق به چه کسی است؟
جواب: متعلّق به مراسم عزاداری سید الشّهداء و هزینه‌های مختلف آن است.
سؤال 1254- در یکی از روستاهای منطقه مُغان مسجدی هست که بین مردم منطقه شهرت زیادی پیدا کرده و نذورات فراوانی به آن می‌رسد، بطوری که در عمران و آبادی مسجد، دیگر نقصی باقی نمانده و مسجد نیازی به آن ندارد و احتمال می‌رود نذورات جمع شده توسّط افرادی ناباب با عناوین مختلف حیف و میل شود، آیا حضرتعالی اجازه می‌فرمایید نذورات مسجد مذکور توسّط سازمان تبلیغات اسلامی در جهت عمران و آبادی روستای مذکور و آموزش و نشر علوم قرآنی در این منطقه محروم مرزی صرف شود؟
جواب: می‌توانند نذورات مذکور را صرف کارهای فرهنگ اسلامی در همان مسجد کنند و اگر در آن مسجد ممکن نیست صرف عمران و آبادی مساجد دیگر، یا کارهای فرهنگی آنها کنند.
سؤال 1255- این جانب نذر کرده‌ام هر سال در شب عاشورای امام حسین (علیه السلام) شام بدهم، به دلیل پاره‌ای از مشکلات قصد دارم از سال آینده شام را به صورت غذای آماده بین خانواده‌ها تقسیم کنم، آیا این کار جایز است؟
جواب: اگر نذر شما مقیّد به شکل خاصّی نبوده، یا تنها نذر اطعام بوده، تغییر مزبور اشکالی ندارد؛ ولی اگر مقیّد به خانه و مسجد و سفره دسته‌جمعی و مانند آن بوده باید به همان طور عمل کنید.
