فصل ششم: احکام خاص بانوان در طواف
1- حیض
وظیفه بعد از تجاوز دم از عشره
474 753- مدت حیض، از ده روز بیشتر نمی‌شود؛ و اگر حایض بعد از عادت غسل کند و عمره انجام دهد و بعد از آن تا روز یازدهم لک ببیند، محکوم استحاضه است. (1)
لک دیدن در غیر ایام عادت
475 754- زنی که در غیر ایام عادت لک دیده و اعتقاد پاکی، طواف و نماز را انجام داده و شب بعد خون با شرایط حیض، دیده، اگر یقین کند که بعد از دیدن لک، خون در باطن فرج بوده و قطع نشده، (2) در اینصورت حائض بوده و طواف و نمازشصحیح نیست؛(3)و اگر شک دارد یا یقین کند که خون قطع شده، حائض نبوده و اعمالشصحیح است؛ (4)و درصورت اول، باید طواف و نماز را اعاده کند.
1- آیة اللَّه سیستانی: اگر مجموع آن روزها از ده روز بگذرد، لکهایی که دیده محکوم استحاضه‌اند؛ اگر از ده روز نگذرد، لکها محکوم حیضند؛ و احتیاطاً باید در اوقات پاکی جمع نماید بین احکام طاهر و حایض و موجب این احتیاط، باید طواف عمره و نمازش را احتیاطاً قضا نماید.
2- آیة اللَّه نوری: در اینصورت از تاریخ دیدن لک، حیض شروع شده ....
3- آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: اگر لک دارایصفات حیض بوده، در اینصورت حکم کسی را دارد که‌قبل از طواف حایض شده است.
آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و باید اعاده نماید.
4- آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: درصورتی که وظیفه مستحاضه عمل نموده باشد.
آیة اللَّه نوری: ولی اگر حصول این یقین بعد از انجام اعمال حج باشد حج اوصحیح است و فقط طواف و نماز طواف را اعاده کند و اگر بعد انجام عمره و قبل از حجّ یقین حاصل شد، اگر وقت هست طواف و نماز طواف را انجام بدهد و بعد برای حج محرم شود و اگر وقت نیست و احتیاطاً بعد از حج یک عمره مفرده به‌جا آورد.
زنی که حیض نمی‌شود ولی لک ببیند
476 758- زنی که حیض نمی‌شود ولی گاهی خون می‌بیند، اگر خون تا سه روز، استمرار ندارد، ولو این گونه که پس از خارج شدن تا این مدت، باطنِ فرج آلوده باشد، حکم استحاضه را دارد. (1)
علم بقای حیض در اثنای سعی
477 761- اگر زنی تصور این‌که پاک شده است، طواف را انجام دهد و در اثنای سعی متوجه شود که هنوز پاک نشده است، سعی را قطع کند و پس از پاک شدن از حیض، طواف و نماز را اعاده کند؛ و احتیاط آن است که پس از اعاده طواف و نماز، سعی را اتمام و اعاده نماید؛ (2)و اگر بعد از سعی متوجه شود نیز، اعاده طواف و نماز لازم و اعاده سعی، مبنی بر احتیاط است. (3)
نیت غسل جنابت بجای حیض
478 763- اگر زنی جای نیّت غسل حیض، نیّت غسل جنابت کرده اگر منظور او غسل برای حدثی که از خون داشته است باشد و اسم آن را جنابت گذاشته، عملشصحیح است.
2- استحاضه
وظیفه مستحاضه کثیره
479 764- مستحاضه کثیره، باید برای طواف، یک غسل و برای نمازِ طواف، غسلی دیگر انجام دهد، مگر آن‌که از وقت غسل برای طواف تا آخر نماز، خون قطع باشد. (4)
1- مسأله 768 مراجعه شود.
آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: ذیل مسأله 766 مراجعه شود.
آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: مسأله 768 مراجعه شود.
2- آیة اللَّه بهجت: اتمام سعی لازم نیست و اعاده کافی است.
3- مسأله 588 مراجعه شود.
4- آیة اللَّه تبریزی: بنابر احتیاط برای طواف و نماز آن یک غسل کند و برای هریک از آن‌دو یک وضو بگیرد.
آیة اللَّه خویی: و اما کثیره غسل کند برای هر کدام و محتاج وضو نیست، مگر این که محدث حدث اصغر باشد، که در اینصورت احوط ضم وضو است غسل. مناسک، مسأله 299.
آیة اللَّه سیستانی: اگر خون مستمر باشد که بیرون آمدن خون از پن منقطع نشود، یک غسل کافی است، اگرچه احتیاط مستحب برای هر کدام یک غسل است؛ و اگر چنین نباشد و نحوی باشد که بتواند پس از طواف با غسلی دیگر نماز را انجام دهد در حالی که خون بیرون نزده باشد در اینصورت اگر پس از غسل و انجام طواف خون بیرون نیامده بود، می‌تواند با همان غسل نماز را بخواند و اگر بیرون آمده بود احتیاط واجب برای نماز دوباره غسل کند.
آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: اگر بعد از غسل برای نماز یومیه خون نبیند، تجدید غسل لازم نیست و اگر خون ببیند برای هرکدام از طواف و نماز طواف یک غسل احتیاطاً بجا آورد و اگر فاصله بین غسل و طواف زیاد می‌شود، مثل این‌که در نزدیک مسجدالحرام نتواند غسل کند، احتیاطاً در موقع ورود مسجدالحرام تیمم بدل از غسل هم بنماید. مجمع المسائل، ج 1،ص 468 مسأله 9.
آیة اللَّه فاضل: احتیاط واجب آن است که مستحاضه کثیره و متوسطه علاوه بر اغسال یومیه، یک غسل برای طواف و نماز آن انجام دهند و برای طواف یک وضو و برای نماز طواف هم یک وضو بگیرد. و و اگر غسل برای او حرجی است یعنی مستلزم مشقتی است که عادتاًقابل تحمل نیست بجای غسل تیمم کند و وضو بگیرد. مستحاضه قلیله برای طواف یک وضو و برای نماز طواف هم یک وضو بگیرد.
آیة اللَّه مکارم: مستحاضه کثیره هنگامی که غسلهای نماز خود را موقع بجا آورد، غسل دیگری برای طواف بر او واجب نیست، تنها وضو بگیرد بنابر احتیاط.
480 765- نماز و طواف برای زن مستحاضه، مستقل هستند. (1)
سن یأس
481 766- هرگاه زن قُرَشیه پس از شصت سال و غیر قرشیه پس از پنجاه سال، در بین اعمال خون ببینند، حکم مستحاضه را دارند (2) ولو چند روز متوالی طول بکشد و همه اوصاف حیض باشد.
1- آیة اللَّه سیستانی: مستحاضه قلیله، برای هر یک از نماز و طواف، احتیاط واجب یک وضو بگیرد و در متوسطه بنابر احتیاط واجب یک غسل و برای هر کدام یک وضو لازم است.
آیة اللَّه گلپایگانی: بنابر احتیاط.
آیة اللَّه مکارم: در مسأله 764 آمده است.
2- آیة اللَّه تبریزی، آیة اللَّه خویی: چنانچه بین پنجاه سال و شصت سال، خون بهصفات حیض باشد، بنابر احتیاط قرشیه و غیر قرشیه بین احکام حایض و مستحاضه جمع کنند، و اگر بعد از شصت سال خونی دیده‌اند، حکم استحاضه می‌شود.
آیة اللَّه سیستانی: یائسگی در مسأله حیض در سیّده و غیر سیّده، با اتمام شصت سال قمری شروع می‌شود.
آیة اللَّه مکارم: فرقی میان سیّده و غیر سیّده نیست.
قرص خوردن و خون دیدن
482 767- لکه‌های خونی که بعد از استفاده از قرص یا غیر آن وجود می‌آید و سه روز ادامه ندارد، حکم استحاضه را دارد (1) و (2)باید وظیفه مستحاضه عمل شود؛ و اگر در اثنای طواف لک ببیند، تفصیلی بین ماقبل از تمام شدن دور چهارم و مابعد آن هست که گذشت. (3)483 768- اگر با خوردن قرص، خون قطع شود و طواف عمره یا حج را انجام دهد سپس خون ببیند، اگر خونْ سه روزْ مستمر نباشد و حتی در باطن فرج هم قطع شده باشد، حیض نبوده و با انجام وظیفه مستحاضه، اعمال بعدی اوصحیح است. (4)
مستحاضه قلیله
484 769- اگر زنی در حال طواف، مستحاضه قلیله شود اگر بعد از تمام شدن دور چهارم بوده، پس از تجدید وضو و تطهیر بدن و لباس، طواف را تمام کند؛ و اگر قبل از آن بوده، احتیاط واجب پس از تجدید وضو و تطهیر، آن را اتمام و سپس اعاده نماید. (5)
خون دیدن مستحاضه در اثنای طواف
485 770- اگر مستحاضه بعد از غسل و وضو مشغول طواف شود، و در اثنای طواف لک ببیند، اگر خون او مستمر بوده و وظیفه عمل کرده، با تحفظ از خروج خون، چیزی بر او نیست؛ و در غیر اینصورت (6)حکم حدث جدید را دارد.
1- آیة اللَّه بهجت: مگر آن‌که علم پیداکند در باطن خون است. مناسک، س 174.
2- آیة اللَّه نوری: اگر در موقع اعمال خون نبینند که پاک می‌باشند و اعمالشانصحیح است ولی اگر در ایام عادت یک یا دو لکه کم رنگ ببینند، این خون خون استحاضه حساب می‌شود و باید وظیفه مستحاضه عمل کنند
3- مسأله 580 الی 582 مراجعه شود.
4- آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: درصورتی که سه روز اول پشت سر هم نباشد؛ مثل آن‌که دو روز خون ببیند و یک روز پاک شود و دوباره یک روز خون ببیند، بنابر احتیاط لازم در روزهایی که خون می‌بیند باید جمع کند میان کارهای مستحاضه و تروک حایض و در روزهایی که خون نمی‌بیند هم کارهایی را که بر حایض حرام است ترک کند و عبادت‌های خود را بجا آورد. توضیح المسائل، مسأله 447، احکام حایض.
5- مسأله 580 و 581 مراجعه شود.
آیة اللَّه مکارم: وظیفه او فقط اعاده است بعد از طهارت و احتیاط لازم نیست.
6- آیة اللَّه مکارم: یعنی اگر خون قطع شده و غسل کرده سپس خون جاری شده، حکم حدث جدید دارد.
مستحاضه‌ای که خون او قطع نمی‌شود
486 771- مستحاضه‌ای که خون او قطع نمی‌شود، باید برای هریک از طواف و نماز غسل کند و وضو بگیرد؛ (1) و باید طوری باشد که بعد از غسل و وضو، مبادرت عمل نماید؛ بنابراین اگر با رفتن منزل نتواند مبادرت کند، نزدیک مسجدالحرام غسل کند و وضو بگیرد. (2)
طواف و نماز فریضه با یک غسل و وضو
487 772- مستحاضه‌ای که باید برای هر نماز و طواف، غسل کند، اگر با عمل وظیفه، طواف را شروع کند و در این حال، نماز فریضه آغاز شود، درصورتی که بعد از خواندن نماز فریضه، با همان طهارت اول، طواف را ادامه دهد، و از هنگام غسل تا آخر طواف، خون قطع بوده، طواف اوصحیح است؛ و در غیر اینصورت، احوط آن است که این طواف را تمام کند (3)و پس از غسل، اعاده نماید.
رفتن در مسجدین و دیگر احکام مستحاضه
488 2/ 772- رفتن در مسجدالحرام و مسجدالنبیصلی الله علیه و آله و توقف در سایر مساجد و خواندن سوره‌ای که
1- آیة اللَّه تبریزی: بنا بر احتیاط برای طواف و نماز آن یک غسل کند و برای هر یک از آن دو یک وضوبگیرد.
2- آیة اللَّه خویی: در کثیره، احوط این است که برای هر کدام از طواف و نماز، غسل نماید و قلیله برای هر کدام وضو بگیرد و متوسطه یک غسل برای هر دو بجا آورد و برای هر کدام وضو بگیرد.
آیة اللَّه سیستانی: اگر فاصله بین غسل یا وضو یا هر دو و انجام طواف یا نماز طواف زیاد باشد و تیمّم بدون فاصله میسّر باشد، احتیاط واجب قبل از نماز یا طواف یک تیمم بدل از غسل یا وضو کند.
آیة اللَّهصافی، آیة اللَّه گلپایگانی: و اگر از نزدیک مسجدالحرام نتواند غسل کند احتیاطاً در موقع ورود مسجد تیمم بدل از غسل هم بنماید. مجمع المسائل، ج 1،ص 468 مسأله 9.
آیة اللَّه مکارم: چنانکه قبلًا گذشت هنگامی که مستحاضه وظیفه غسل خود را برای نمازها انجام دهد حکم طاهر است و غسل دیگری برای طواف لازم نیست.
3- آیات عظام بهجت: اتمام لازم نیست.
آیة اللَّه تبریزی: بعید نیست تمام کردنِ طوافِ سابق کافی باشد و احتیاط اعاده آن پس از غسل نباشد.
آیة اللَّه سیستانی:صحیح نیست و با انجام غسلی برای نماز، نمازش را اعاده کند و طواف را با غسلی دیگر از سر بگیرد، اگر قطع قبل از پایان شوط چهارم بوده است و اتمام کند اگر بعد آن بوده است.
آیة اللَّه مکارم: مانند مسأله سابق است.
سجده واجب دارد، برای زن مستحاضه اشکال ندارد؛ ولی مقاربت شوهر (1)با او بنابر احتیاط واجب درصورتی حلال می‌شود که غسل کند اگر چه کارهای دیگری را که برای نماز، واجب است- مثل وضو و عوض کردن پنبه- انجام نداده باشد.
1- آیة اللَّه بهجت: مستحاضه متوسطه و کثیره بدون غسل‌هایی که بر آن‌ها واجب است نمی‌تواند واردمسجدالحرام و مسجدالنبیصلی الله علیه و آله شوند. پرسشهای جدید حج،ص 14، سؤال 57.
آیة اللَّه سیستانی: همه این کارها بدون غسل نیز جایز است بجز مقاربت که بنابر احتیاط جایز نمی‌باشد.
آیة اللَّه گلپایگانی و آیة اللَّهصافی: با انجام غسلهای واجب همه کارها حلال می‌شود اگر چه کارهای واجب برای نماز را مثل عوض کردن پن انجام نداده باشد. آیة اللَّه خویی اضافه‌ای دارند: و بعید نیست که این کارها بدون غسل نیز جایز باشد اگر چه احتیاط در ترک است.
آیة اللَّه فاضل: احتیاط مستحب آن است که در این کارها غسلهای واجب خود را انجام داده باشد.
