در ادامة آیه خداوند می فرماید: «قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْؤُومًا مَّدْحُورًا[1] لَّمَن تَبِعَک مِنْهُمْ لأَمْلأنَّ جَهَنَّمَ مِنکمْ أَجْمَعِینَ»؛
ای شیطان با این خصوصیات که تو داری از این مقام خارج شو.
علامه طباطبایی«رحمة الله علیه» می فرمایند:
«از بهشت با این عیب و خفت که همراه برده ای خارج شو که این خفت و عیب برای همة پیروان تو تا ابد هست و جهنم را از همة شما، یعنی از تو و پیروانت پر می کنم».
خداوند با این خصوصیات که برای شیطان نقل می فرماید که او قابل نکوهش و خوار و سرافکنده است، «مَذْؤُومًا مَّدْحُورًا» است، ما را متوجه جایگاه شیطان در عالَم می نماید و این که او همواره در هر حرکتی معیوب و مورد تنفر است. و چون شیطان به هرکس نزدیک شود صفات خود را به او می دهد. می فرماید: هرکس از تو پیروی کند حتماً همة آن ها را در جهنم قرار می دهم. چون با پیروی از شیطان گرفتار دنیا می شوند و دلشان مشغول دنیا می گردد و از طرفی باطن و صورت غیبی دنیا، جهنم است و لذا عملاً با پیروی از شیطان، جهنم را انتخاب کرده اند، اگر کسی از شیطان پیروی کرد، از دنیا بالاتر نمی آید بلکه مقامش مقام پست دنیایی می شود و دلش را دنیا می رباید. مثلاً وقتی شما براساس تحریک شیطان غیبت مؤمنی را انجام دادید، آرام آرام حبّ دنیا در شما رشد می کند و لذا در جهنم مستقر می شوید بقیة عوامل حبّ دنیا و سیر به سوی جهنم نیز از همین نمونه است.
در آیه 19 سوره اعراف می فرماید:
«وَیا آدَمُ اسْکنْ أَنتَ وَزَوْجُک الْجَنَّةَ فَکلاَ مِنْ حَیثُ شِئْتُمَا وَلاَ تَقْرَبَا هَـذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکونَا مِنَ الظَّالِمِینَ».
علامه«رحمة الله علیه» در تفسیر این آیه می فرمایند:
«ای آدم! تو و همسرت در جنّت سکنی گزینید و هرچه می خواهید بخورید و به این شجره نزدیک نشوید که از ظالمین می شوید و به نفس خود ظلم خواهید کرد و دچار سختی در زندگی می گردید» .
شیطان از طریق امر به سجده بر آدم، در امتحان واقع شد و بد امتحان داد و فرصتی هم که به او دادند بد استفاده کرد و لذا از مقام ملائکه خارج شد و در بهشت اولیه فرصت گمراهی آدم را پیدا کرد و به عنوان یک عنصر فعّال شروع کرد به شیطنت کردن و گمراه نمودن، در عینی که «مَذْؤوم» و «مَدْحُور» بود و هست.
-----------------------------------------------------------
[1] - «مذؤوم» یعنی معیوب، و «مدحور» از دحیر، یعنی رانده شده به خواری.
مطالب مرتبط
