خون

خون هم نجس و هم حرام است. قرآن آن را در زمره محرمات قرار داده و مى فرمايد:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ ... وَالدَّمُ [1]
حرام شده است بر شما ... و خون.

مسأله: خون انسان و هر حيوانى كه خون جهنده دارد، يعنى حيوانى كه رگ آن را ببرند، خون از آن جستن مى كند، نجس است. پس خون حيوانى كه مانند ماهى، جهنده نيست پاك مى باشد.[2]
مسأله: خونى كه بعد از تذكيه حيوان حلال گوشت در بدن او مى ماند با شرايط زير پاك است:
1. حيوان، تذكيه شرعى شده باشد.[3]
2. خون به اندازه متعارف از بدن حيوان خارج شده باشد. بنابراين اگر به خاطر نفس كشيدن يا در بلندى قرار گرفتن سرش، خون برگشته باشد نجس است.[4]
3. به وسيله چيز نجس خون باقى مانده در بدن نجس نشده باشد. بنابراين اگر خون به وسيله برخورد با چيز نجس مانند چاقويى كه با آن حيوان را ذبح كرده اند نجس شده باشد پاك نمى باشد.[5]

مسأله: خوردن آب دهانى كه خونى است حرام است.[6]

پرسش: كسى كه دندان مى كشد، تا حدود ده ساعت اگر آب دهان خود را كه بعضاً با خون همراه است بيرون بريزد باعث تداوم خونريزى و ضرر به وى مى شود. لذا بيمار با گذاشتن گاز روى محل دندان كشيده شده بايد بزاق را كه مقدارى خون همراه دارد، فرو ببرد. تكليف چيست؟
پاسخ: مادام كه مجبور نباشد خونابه را فرو نبرد. و اگر مجبور شد و حرجى است، مانع ندارد.[7]

پرسش: اگر خون لثه با دندان پر شده يا دندان مصنوعى تماس پيدا كند، فرو بردن آب دهان و يا غذا خوردن در اين حال چه حكمى دارد؟
پاسخ: موضع ملاقات را احتياطاً آب بكشند.[8]

پرسش: گاهى دندان مصنوعى يا غذا يا آب آشاميدنى در دهان با خونى كه از لثه خارج شده ملاقات مى كند. آيا نجس مى شود و فرو دادن غذا و آب چه صورت دارد؟
پاسخ: به طور كلى خونى كه از لاى دندان خارج مى شود، موجب نجس شدن دهان و آنچه در دهان است نمى شود.[9]

مسأله: خونى كه از لاى دندان ها مى آيد را نمى توان فرو برد اما اگر به واسطه مخلوط شدن با آب دهان از بين برود مانعى ندارد.[10]

پرسش: خونى كه از لاى دندان بيرون آيد و در آب دهان از بين برود آيا آب كشيدن داخل دهان لازم است؟
پاسخ: لازم نيست.[11]

پرسش: در هنگام مسواك كردن، از لثه ها خون خارج مى شود. آيا مسواكى كه در داخل دهان با خون لثه ملاقات مى كند و بعد از بيرون آوردن خونى نيست، نجس مى باشد؟
پاسخ: مسواكى كه در داخل دهان با خون ملاقات مى كند اگر بعد از خارج شدن از دهان به خون آلوده نباشد نجس نشده و تطهير لازم ندارد.[12]

پرسش: به هنگام پر كردن دندان يا كشيدن آن دهان انسان خونى مى شود، وظيفه چيست؟
پاسخ: به مجرد زوال عين خون، دهان پاك مى شود و تطهير لازم نيست.[13]

پرسش: معمولًا بعد از كشيدن دندان تا مدتى خون ريزى ادامه دارد. آيا فرو بردن آب دهان در حالى كه با خون همراه است جايز است؟
پاسخ: خون و آب خونى را نبايد خورد مگر اينكه حالت اضطرار پيدا شود كه به مقدار ضرورت و يا با مخلوط شدن و مستهلك شدن با آب دهان اشكال ندارد.[14]

مسأله: خوردن خون تخم مرغ از نظر همه مراجع تقليد حرام است.[15]

پرسش: آيا مصرف تخم مرغى كه در آن خون دارد، جايز است؟
پاسخ: از خونى كه در تخم مرغ مى باشد بنا بر احتياط واجب بايد اجتناب كرد ولى اگر خون در زرده باشد، سفيده پاك و اگر در سفيده باشد، زرده پاك است.[16]

مسأله: خونى كه گاه در هنگام دوشيدن شير ديده مى شود، نجس است.[17]

فلسفه تحريم خوردن خون
خونخوارى هم زيان جسمى دارد و هم اثر سوء اخلاقى، چرا كه خون ماده كاملًا آماده اى است براى پرورش انواع ميكروب ها. تمام ميكروبهايى كه وارد بدن مى شوند به خون حمله مى كنند، و آن را مركز فعاليت خويش قرار مى دهند. به همين دليل گلبولهاى سفيد كه پاسداران و سربازان كشور تن انسانند همواره در منطقه خون پاسدارى مى كنند تا ميكروب ها به اين سنگر حساس كه با تمام مناطق بدن ارتباط نزديك دارد راه پيدا نكنند.
مخصوصاً هنگامى كه خون از جريان مى افتد و به اصطلاح مى ميرد، گلبولهاى سفيد از بين مى روند و به همين دليل ميكروب ها كه ميدان را خالى از حريف مى بينند به سرعت زاد و ولد كرده گسترش مى يابد. بنابراين اگر گفته شود خون به هنگامى كه از جريان مى افتد آلوده ترين اجزاى بدن انسان و حيوان است گزاف گفته نشده است.
همچنين امروز در علم غذاشناسى ثابت شده كه غذاها از طريق تأثير در غده ها و ايجاد هورمونها در روحيات و اخلاق انسان اثر مى گذارند. از قديم نيز تأثير خونخوارى در قساوت و سنگدلى به تجربه ثابت شده است. لذا در حديثى از امام رضا عليه السلام مى خوانيم:
و يسى ء الخُلق و يُورثُ القسوة لِلقلب و قِلة الرّأفة و الرَحمة و لا يُؤمَن ان يقتل ولده و والده [18]
(خون خوردن) آدمى را بدخلق مى كند و قساوت قلب مى آورد و عفو و مهربانى را كم مى كند تا جايى كه خونخوار چنان مى شود كه ممكن است فرزند خود يا پدرش را بكشد.

-------------------------------
[1]   مائده/ 3؛ بقره/ 173
[2]   توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 81، م 96
[3]   عروة الوثقى، ج 1، فى النجاسات، الخامس؛ توضيح المسائل مراجع، م 97
[4]   عروة الوثقى، ج 1، فى النجاسات، الخامس
[5]   تحريرالوسيله، ج 1، ص 116، م 7
[6]   توضيح المسائل مراجع، م 96 و 98
[7]   استفتائات مكارم، ج 3، س 806؛ جامع المسائل فاضل، ج 2، س 943
[8]   استفتائات بهجت، ج 4، ص 385، س 5917
[9]   جامع المسائل فاضل، ج 2، س 71؛ البته فتواى برخى از مراجع اين است كه در صورت داشتن دندان مصنوعى، دهان نجس مى شود
[10]   استفتائات بهجت، ج 4، ص 378، س 5886
[11]   جامع المسائل فاضل، ج 2، س 69
[12]   جامع المسائل فاضل، ج 2، س 70
[13]   جامع المسائل فاضل، ج 2، س 73
[14]   جامع المسائل فاضل، ج 2، ص 360، س 943
[15]   توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 98
[16]   استفتائات بهجت، ج 4، ص 386، س 5924؛ عروة الوثقى، ج 1، ص 63
[17]   توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 99؛ عروة الوثقى، ج 1، ص 63
[18]   بحارالانوار، ج 14، ص 772؛ كودك فلسفى، ج 1، ص 240.