م: نسخه نى نامه در كليّات جامى به شماره 4795 در كتابخانه ملّى ملك، تهران.
اين مجموعه در واقع كليّات به مفهوم متعارف آن در كتاب شناسى سنّتى نيست. كليّات عنوانى است كه در فهرست كتابخانه به آن داده شده است. اين مجموعه شامل تعدادى از آثار و رساله هاى جامى است. هيچ يك از آنها ترقيمه ندارد و كتابت سراسر مجموعه هم زمان و به يك خط نيست. در پايان نقد النّصوص عدد 895 نهاده شده كه فهرست نويسان به سهو آن را تاريخ كتابت همه مجموعه انگاشته اند.
چ: اين نسخه از نى نامه ضمن مجموعه اى است شامل چند رساله از جامى كه در چين به سبك خوشنويسى ايرانى- چينى كتابت شده است. از قرائن نسخه شناسى و مفاد چندين يادداشت مناسبتى به زبان و خط چينى و شياارجينگ و تعليقه و مهر تمليك به تاريخهاى مختلف برمى آيد كه اين مجموعه نزديك به اواخر قرن دهم در شرق چين كتابت شده باشد. نسخه هاى خطى نوشته شده در چين غالبا معتبر و مورد اعتماد است، زيرا به استثناء بعضى از تصحيفهاى قابل حدس تحريفات ناشى از تأثير و تداخل سبكهاى دوره اى و تصرّفات ذوقى و سليقگى كاتبان در آنها راه نيافته است. چنانكه در بررسى نامه نسخه هاى خطّى اسلامى در چين توضيح داده ام [1] بعضى از آثار جامى و مثنوى مولوى هنوز هم از درس نامه هاى اصلى در بزرگترين مدارس دينى مسلمانان و در مراحل عالى نظام آموزش مسجدى (حوزوى) چين است. رساله لوائح جامى اولين متن عرفانى شناخته شده است كه در اواخر قرن هفدهم توسط ليوجى (ihZ uiL) متفكر بزرگ مسلمان و كنفوسيوسى مسلك چينى از فارسى به چينى ترجمه شده و دو عالم بزرگ وقت در سالهاى 1751 و 1775 بر آن مقدمه و مؤخّره اى در بيان اهميت موضوع نوشته اند.[2] خانم دكتر ساچيكوموراتا لوائح را از چينى به انگليسى ترجمه نموده است و براى نشان دادن نحوه برداشت متفكّران عارف مشرب چينى از مباحث اصيل عرفانى آن را با ترجمه دكتر ويليام چيتيك (kittihC .W) از متن اصلى فارسى برابر نهاده، با تحقيقات و تأمّلاتى ارزنده به چاپ رسانيده است.[3]
ص: نسخه خطّى نى نامه در مجموعه اى از آثار نظم و نثر جامى، فراهم آمده در يك مجلّد، متعلّق به كتابخانه اياصوفياى استانبول به شماره 4209.
از مجموعه هاى معتبر و معروف آثار جامى است كه به نظر خود جامى هم رسيده و بر چند صفحه آن دستخط جامى ديده مى شود. فيلم اين مجموعه به شماره 970 در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران موجود است.
------------------------------------------------------------------
[1] .85 p ,VI lov ,anihC :.M ,raythkaB
[2] ترجمه لوائح از متن اصلى فارسى و ساير قرائن زبانى و استفاده از منابع متعدد فارسى كه در آثار ليوجى و وانگ داى يو(uyiaD gnaW ) ديده مى شود نشان مى دهد كه ليوجى و اقران او ايرانى تبار و فارسى زبان بوده اند و اطلاق عرب بر آنها مانند بيشتر موارد مشابه ناشى از كاربرد اصطلاحى« عرب» در مفهوم عام« مسلمان» در چين است. ر ك.
[3] (متن در ادامه می آید.....)
