بدون شک هر امري که در عالم اتفاق مي افتد بدون علت نيست. از آن جمله بلاها و مشکلاتي است که بر سر راه افراد يا جوامع نهاده مي شود و بدان ها گرفتار مي شوند. اگر انسان ها در مدار بندگي خداوند قدم بر مي داشتند از بسياري از بلاها و مشکلات در امان بودند و همواره در حفظ و حراست خداوند به سر مي بردند. اما بر اثر انجام گناه و معصيت الهي مستحق نزول بلا مي شوند.
در سوره شوري مي خوانيم:
وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَيْديکُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ کَثيرٍ.[1]
(و هر مصيبتى به شما رسد پس به سبب دستاورد شماست! و بسيارى (از خطاهاى شما) را مى بخشد.)
در ذيل همين آيه در تفسير الميزان مي خوانيم:
مصائب و ناملايماتى که متوجه جامعه شما مى شود، همه به سبب گناهانى است که مرتکب مى شويد، و خدا از بسيارى از آن گناهان درمى گذرد و شما را به جرم آن نمى گيرد. پس آيه شريفه در معناى اين آيات است: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»[2][3] «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا.»[4][5] «إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ»[6][7] و آيات ديگرى که همه دلالت دارد بر اينکه بين اعمال آدمى و نظام عالم ارتباطى خاص برقرار است. به طورى که اگر جوامع بشرى عقايد و اعمال خود را بر طبق آنچه فطرت اقتضا دارد وفق دهند، خيرات به سويشان سرازير و درهاى برکات به رويشان باز مى شود، و اگر در اين دو مرحله به فساد بگرايند، زمين و آسمان هم تباه مى شود، و زندگيشان را تباه مى کند.
اين، آن حقيقتى است که سنت الهى اقتضاى آن را دارد، مگر آنکه باز هم پاى سنت ديگري به ميان آيد، همان سنت که گفتيم حاکم بر سنت رزق است، يعنى سنت امتحان و استدراج و املاء که در اين صورت وضع، صورتى ديگر به خود مى گيرد، (و به جاى چشاندن نمونه اى از آثار سوء اعمالشان، نعمت را به سويشان سرازير مى کند، تا به طور کلى با فساد خو بگيرند، و سراسر جهان براى نابوديشان يک جهت شده، عوامل و اسبابش براى منقرض ساختن آنان بسيج شوند)، هم چنان که فرموده: «ثُمَّ بَدَّلْنا مَکانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّى عَفَوْا وَ قالُوا قَدْ مَسَّ آباءَنَا الضَّرَّاءُ وَ السَّرَّاءُ فَأَخَذْناهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ».[8]
از امير المومنين (عليه السلام) نقل شده که فرمودند:
مؤمن در جسم يا مال يا فرزندان يا مرتبطين خود دچار بلا و گرفتاري مي شود چرا که خداوند فرمود: و هر مصيبتى به شما رسد پس به سبب دستاورد شماست و بسيارى (از خطاهاى شما) را مى بخشد.[9]
---------------------------------------------------------------
[1] سوره شوري آيه30.
[2] اگر فساد در خشکي و دريا پيدا شود، به سبب گناهاني است که مردم مي کنند، و پيدا شدن آن براي اين است که خداوند نمونه اي از آثار شوم اعمالشان را به ايشان بچشاند، شايد برگردند.
[3] سوره روم آيه41.
[4] و اگر مردم شهرها ايمان مي آوردند و تقوي پيشه مي کردند، ما برکت هايي از آسمان و زمين به رويشان مي گشوديم، اما به جاي ايمان و تقوي تکذيب کردند.
[5] سوره اعراف آيه96.
[6] خدا نعمت هاي هيچ قومي را دگرگون نمي سازد، تا آنکه خودشان وضع خود را دگرگون کنند و رفتار خود را تغيير دهند.
[7] سوره رعد آيه11.
[8] ترجمه تفسير الميزان، ج18، ص 86.
[9] بحار، ج75،ص52.
