امام خمینی (ره):
آنها كه زن ها را می خواهند ملعبه ی مردان و ملعبه ی جوانان فاسد قرار بدهند، جنایتكارند. زنها نباید گول بخورند. زن گمان نكند این مقام زن است كه بزك كرده بیرون برود، با سر باز و لخت؛ این مقام زن نیست، زن باید شجاع باشد، زن آدم ساز است، زن مربی انسان است.[1]
حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی:
«حجاب بانوان در اسلام یكی از اموری است كه از وقتی استعمارگران، چشم طمع به كشورهای اسلامی و غصب معادن و منابع طبیعی آنها دوختند، مورد حمله ی آنها قرار گرفت؛ زیرا چادر و حجاب زنان مسلمان را یكی از عوامل بزرگ برای بقاء استقلال شخصیت اسلامی كل جامعه ی مسلمانان و حفظ هویت اسلامی آن دیدند و آن را مانع سیاسی و اقتصادی و فرهنگی خود شناختند.[2]
حضرت آیت الله خامنه ای:
آیا جنایتی از این بزرگ تر نسبت به زن هست كه زن را با آرایش، مد و جلوه گری زیورآلات سرگرم كنند و از او به عنوان یك ابزار و وسیله استفاده كنند؟ امروز سر و سینه را از زیورآلات پر كردن و آرایش و مد و لباس را بت قرار دادن، برای زن انقلابی مسلمان ننگ است، چادر بهترین نوع حجاب و نشانه ی ملی ماست.
شبهه : آیا حجاب از ضروریات دین است؟ حكم كسانی كه به آن بی اعتنایی می كنند چیست؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
اصل حجاب ضروری دین محسوب است، ولی بعضی فروع آن ممكن است ضروری نباشد و بی اعتنایی به اصل حجاب و عدم رعایت آن معصیت و گناه است.
حضرت آیت الله تبریزی:
اصل حجاب برای زنان از ضروریات دین است و حكم كسانی كه به آن بی اعتنایی نمایند، حكم بی اعتنایی به سایر تكالیف دینی است.
حضرت آیت الله صافی:
اصل وجوب حجاب فی الجمله از ضروریات اسلام است و منكر آن مرتد است، ولی بی اعتنایی به آن با عدم انكار وجوب آن باعث فسق است.
حضرت آیت الله سیستانی:
اصل حجاب از مسلمات شریعت است و در قرآن آمده است، ولی كسانی كه توجّه به وضوح آن ندارند، انكار آنها مستلزم انكار نبوت نیست و بی اعتنایی عملی گناه است.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
آری حجاب از ضروریات دین است، ولی انكار آن برای كسانی كه از ضروری بودن آن آگاهی ندارند، موجب ارتداد نمی شود.
حضرت آیت الله بهجت:
بی اعتنایی به حجاب گناه است و داشتن حجاب واجب است.
شبهه : پوشیدن جوراب نازك و بدن نما برای خانم ها در بیرون از منزل و انظار نامحرمان چه صورت دارد؟ و بیرون گذاشتن موهای سر از چادر و مقنعه توسط خانم ها در دید نامحرمان چگونه است؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
پوشانیدن بدن از نامحرمان بر زن واجب است و چنین جوراب هایی برای حجاب شرعی واجب كفایت نمی كند و پوشیدن تمام موی سر در برابر نامحرمان واجب است.
شبهه : آرایش زنان در خیابان ها و بیرون گذاشتن مقداری از موها و پوشیدن جوراب بدن نما و لباس های محرك چه صورت دارد؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
بر زن واجب است تمام بدن و موی و زینت خود را از نامحرم بپوشاند.
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
حرام است.
حضرت آیت الله بهجت:
حرام است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
حرام است.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
بدون شك جایز نیست.
حضرت آیت الله تبریزی:
جایز نیست.
حضرت آیت الله سیستانی:
جایز نیست.
شبهه : عدّه ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن، در روزنامه ها و سخنرانی هایشان می گویند: چادر مشكی برای بانوان مكروه است و باید پوشش جدید، مانند مانتو و كت و دامن با رنگ های متنوع، جای گزین چادر مشكی شود. آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا نه؟ خواهشمند است نظر شریفتان را مرقوم فرمایید.
حضرت آیت الله خامنه ای:
این صحبت صحیح نیست، و بهترین حجاب، پوششِ چادر است، و چادر سیاه هم بی اشكال است و كراهت ندارد.
حضرت آیت الله تبریزی:
زن باید بدن خود را در غیر وجه و كفین، از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی كه زینت حساب می شود باید آن را هم بپوشاند، و با چادر بهتر می تواند بدن و زینت را بپوشاند و چادر سیاه، مثل عبای سیاه كراهت ندارد.
حضرت آیت الله بهجت:
این اقدام باطل است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
نظریه ی مذكور صحیح نیست و مفاسد بسیار دارد. متأسفانه در این زمان عدّه ای اصرار بر آشكار شدن مفاتن زن و خروج او از ستر و عفاف، كه حافظ شخصیت و ارزش و متانت اوست دارند و مع الاسف می خواهند این امر را اسلامی جلوه دهند؛ در حالی كه برخلاف اسلام است.
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
چادر مشكی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباس هایی كه جلب توجه كند حرام است.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
با توجه به این كه در حال حاضر رنگ مشكی برای حفظ پوشش زنان بهتر است، كراهت آن ثابت نیست.
شبهه : امروز یك حركت خزنده ای علیه چادر، كه یك حجاب ملّی و سنّتی است آغاز گردیده است، خواهشمندیم نظر مبارك را در این مورد مرقوم فرمایید.
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
سزاوار است خانم ها از چادر استفاده كنند؛ چون چادر در كشور اسلامی ایران از مظاهر و شعایر اسلام می باشد و با حفظ این شعار سعی كنند بانوان محترم، حركت مورد سؤال را خنثی كنند.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
چادر بهترین پوشش برای خانم هاست، چون تمامی مفاتن بدن را می پوشاند. خانم های مسلمان باید آداب و سنن اسلامی را در لباس پوشیدن مراعات كنند و از تجدّدگرایی مضرّ پرهیز كنند.
حضرت آیت الله بهجت:
چادر حجاب پسندیده است.
حضرت آیت الله سیستانی:
چادر حجاب بهتر است و سزاوار نیست زن های مؤمن بدون چادر خارج شوند.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
حجاب یكی از قوانین مسلّم اسلام است و اساس آن پوشاندن بدن و موها غیر از صورت و دست ها تا مچ است؛ ولی بی شك چادر حجاب برتر است.
حضرت آیت الله تبریزی:
پوشیدن بدن بر زن واجب، و بهترین نوع پوشش واجب، همان چادر مشكی است كه زن های مؤمنه خود را با آن می پوشانند.
شبهه : نظر جنابعالی در مورد پوشیدن لباس هایی كه عكس یا علامت مربوط به كشورهای غربی روی آن نقش بسته است چیست؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
استفاده از این گونه لباس ها كه ترویج فرهنگ غیر مسلمین مهاجم بر مسلمین است، اشكال دارد. [3]
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
بهتر است از این نوع لباس ها استفاده نكنند.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
مسلمین از این گونه لباس ها استفاده نكنند.
حضرت آیت الله تبریزی:
برای مؤمن سزاوار نیست لباسی بپوشد كه او را از زی مؤمنین خارج كند.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
هرگاه سبب ترویج فرهنگ بیگانگان گردد اشكال دارد.
شبهه : بعضاً مشاهده می شود كه بعضی از افراد در مجالس عقد و عروسی و عدّه ای در انظار عمومی، اقدام به نصب كراوات و پاپیون بر روی پیراهن خود می نمایند، حكم شرعی استفاده از لوازم مذكور چیست؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
بستن كراوات و پاپیون چون تقلید و ترویج از فرهنگ مهاجم غیر مسلمین است جایز نیست.[4]
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
كراوات و پاپیون شعار كفار است و مسلمین نباید از آنها استفاده كنند.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
با توجه به این كه كراوات و پاپیون در محیط ما ترویج فرهنگ بیگانه محسوب می شود، استفاده از آن اشكال دارد.
حضرت آیت الله تبریزی:
برای مؤمن سزاوار نیست لباسی بپوشد كه او را از زی مؤمنین خارج كند.
حضرت آیت الله بهجت:
خلاف احتیاط است.
شبهه : 1) برخورد زن همراه با چهره ی خندان و متبسّم با مردان نامحرم هنگام خرید از مغازه ها و سایر برخوردها چه صورت دارد؟
شبهه : 2) خندیدن زنان و دختران با صدای بلند در خیابان و یا انجام برخی حركات دیگر كه موجب جلب توجّه نامحرمان می شود چگونه است؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
1) صحبت كردن و خندیدن با نامحرم اگر موجب مفسده باشد جایز نیست.
2) از هر كاری كه موجب جلب توجّه نامحرم می شود باید پرهیز نمود.
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
1 و 2) به طور كلی دختران و زنان باید در مقابل مردان نامحرم به نحوی لباس بپوشند و راه بروند و صحبت كنند كه موجب توجّه و نگاه سوء و تهییج مردان نشوند و اگر كردند گناه بزرگ است.
حضرت آیت الله بهجت:
1) هر كاری كه معرضیت ریبه و یا فتنه در آن است جایز نیست.
2) جایز نیست.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
1) اشكال دارد و هنگام ضرورت نباید از مكالمات عادی تجاوز كنند.
2) بهتر است زنان و دختران مسلمان از این گونه كارها بپرهیزند و اگر منشأ فسادی شود جایز نیست.
حضرت آیت الله تبریزی:
1) اگر از روی التفات كاری را كه موجب جلب نظر اجانب شود انجام دهند اشكال دارد.
2) زن عفیف این كار را نمی كند، بلكه اگر معرض تهییج شهوت برای یكی از طرفین باشد حرام است.
حضرت آیت الله لطف الله صافی:
1) مخالف نص قرآن است ولایخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض.
2) جایز نیست.
شبهه : برخی در مورد مسائل زنان اظهار نظرهای نامناسبی را ابراز می كنند، مانند بحث دوچرخه سواری یا ورزش بانوان، یا در مورد حجاب اظهار می دارند كه به نظر ما كُت و دامن جهت حجاب كفایت می كند. نظر حضرتعالی در این زمینه ها چیست؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
اظهارنظر در مسائل دینی و احكام شرعی بر كسانی كه صاحب نظر نیستند جایز نیست؛ و بر مؤمنین واجب است در تمام احكام دینی به مراجع بزرگوار تقلید و اسلام شناسان مورد وثوق و اعتماد مراجعه نمایند.
حضرت آیت الله تبریزی:
ترویج اموری كه مبدأ نشر فساد در جامعه یا بی عفّتی زنان و دختران شود جایز نیست؛ و پوشیدن لباسی كه تمام حجم بدن آنان را نشان دهد كه لباس زینت حساب بشود، كفایت نمی كند.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
امور مذكوره معرضیت برای مفسده دارد. بانوان باید جدّاً از آن بپرهیزند.
حضرت آیت الله بهجت:
هر چه باعث فتنه و فساد باشد اشكال دارد.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
هر چه موجب اشاعه ی مفاسد اخلاقی گردد حرام است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
امور مذكوره معرضیت برای مفسده دارد. بانوان باید جدّاً از آن بپرهیزند.
شبهه : برخی از مادران، فرزندان دختر خود را كه به بلوغ شرعی نرسیده اند با سر و پای برهنه درخیابان ها و مجالس در حضور نامحرمان می آورند، مستدعی است وظیفه ی والدین را در قبال فرزندان خود بیان بفرمایید و این بی اعتنایی چه صورت دارد؟
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
بر پدر و مادر است كه فرزندان خود را با آداب و رسوم اسلامی و وظایف شرعی آشنا كنند و چنانچه موارد مذكور موجب تهییج و مفسده شود، اگر چه بچه ممیز نباشد، باید آنان را بپوشانند و حفظ كنند تا جامعه آلوده و بی بندوبار نشود.
حضرت آیت الله سیستانی:
بر غیر بالغ، پوشیدن واجب نیست؛ ولی پدر و مادر لازم است كه فرزند خود را به رعایت آداب و شئون اسلامی وادار نمایند و در تربیت صحیح شرعی آنان بكوشند.
حضرت آیت الله بهجت:
تمرین اطفال بر وظایف شرعیه به عهده ی والدین است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
كار صحیحی نیست و والدین موظف اند دختر را از كودكی به رعایت حجاب و گریز از نامحرم عادت دهند و اگر در این امر مسامحه كنند و دختر را نسبت به نامحرم بی تفاوت نمایند، شریك در معاصی دختر هستند. در حدیث وارد شده است كه در مجلسی كه حضرت رضا(ع) تشریف داشتند و عدّه ای نیز حضور داشتند، دختر بچه ای وارد شد؛ حضار در مجلس یكی یكی دختر را مورد نوازش قرار دادند، تا رسید به حضرت رضا(ع) آن حضرت از سن دختر سؤال كردند؛ گفته شد پنج سال دارد؛ حضرت دختر را از خود دور كرد و رفتاری كه دیگران كرده بودند ننمودند؛ و اعمال آن بزرگوار باید برای زن مسلمان سرمشق باشد.
حضرت آیت الله مكارم شیرازی:
بر پدر و مادر لازم است فرزندان خود را به مسائل اسلامی از زمان طفولیت آشنا كنند.
حضرت آیت الله تبریزی:
پوشش بر دختران نابالغ واجب نیست؛ لكن وظیفه ی والدین است كه دخترانشان را به پوشش اسلامی عادت دهند و فرزندانشان را با احكام اسلامی تربیت نمایند.
شبهه : در صورتی كه زن می داند مرد نامحرم به قصد لذت به صورت و دست های معمولی زینت نشده ی او نگاه می كند، در این فرض پوشاندن صورت و دست ها لازم است یا نه؟
حضرت آیت الله خامنه ای:
در فرض مذكور باید حتی وجه و كفین خود را هم بپوشاند.
حضرت آیت الله تبریزی:
بلی در این صورت بنابر احتیاط پوشاندن لازم است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
دست و صورت بنابر احتیاط واجب باید پوشیده شود. (جامع الاحكام 2/165).
حضرت آیت الله فاضل لنكرانی:
بلی پوشاندن آن لازم است
حضرت آیت الله بهجت:
پوشاندن دست و صورت مطلقا بنابر احتیاط لازم است.
--------------------------------------------------------------------
[1]. صحیفه ی نور، ج 11، ص 254.
[2]. حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی (ره)، پیام به كنگره سراسری حجاب.
[3]. مجله ی نصیحت، شماره ی 149.
[4]. مجله ی نصیحت، شماره ی 1154.
