شبهه: چرا حجاب زن و مرد تفاوت دارد و چرا باید مقدار پوشش بدن زنان بیش تر از مردان باشد؟ آیا این تفاوت غیر عادلانه و تبعیض آمیز نیست؟[1]
پاسخ: احكام تشریعی اسلام، متناسب با ویژگی های تكوینی و به منظور تأمین مصالح و دفع مفاسدی است كه افراد را تهدید می كند. تفاوت زن و مرد در بسیاری از احكام تشریعی، از جمله حجاب نیز نشأت گرفته از تفاوت های تكوینی آنها است.
تحقیقات علمی در فیزیولوژی و روان شناسی، در باب تفاوت های جسمی و روحی زن و مرد، ثابت كرده است كه مردان نسبت به محرك های چشمی حساس تر از زنان اند و برعكس، زنان در مقابل محرك های لمسی حساسیت بیش تری دارند.[2]
تحقیقات و تجربه های علمی نشان می دهد كه آن اندازه كه مرد از نگاه كردن به تن و اندام زن تحریك می شود، زن از مشاهده ی مرد تحریك نمی شود. در روان شناسی جنسی نیز ثابت شده است كه تمامی سطح بدن زن برای مرد محرك است، اما در مرد چنین نیست.[3]
دین مقدس اسلام نیز متناسب با ویژگی ها و تفاوت های تكوینی زن و مرد، احكام و تعالیم نورانی خود را تشریع كرده است؛ مثلاً برای حفاظت مردان از مفاسد ناشی از حساسیت بیش تر آنان نسبت به محرك های چشمی شهوت انگیز، آنها را به مراقبت و كنترل بیش تر چشم در مواجهه با نامحرم مأمور كرده است. در حدیثی از امام رضا(ع) نقل شده است:
حُرِّم النظر الى شعور النساء المحجوبات بالازواج و الی غیرهنّ من النساء لما فیه من تهییج الرجال و ما یدعو الیه التهییج من الفساد؛[4] خداوند نگاه كردن به موهای زنان ازدواج كرده ی محجوبه و غیر آنها را حرام كرده است؛ زیرا نگاه شهوت انگیز مردان، باعث تهییج جنسی، و تهییج جنسی باعث فساد است.
در مقابل، به دلیل لطافت و حساسیت بیش تر زنان نسبت به محرك های لمسی، برای حفاظت آنان از مفاسد ناشی از این ویژگی، آنها را به حجاب و پوشش بیش تر در مواجهه با مردان نامحرم دستور داده است؛ به گونه ای كه طبق فتوای مشهور فقها، زنان باید در مقابل نامحرم همه ی بدن، به استثنای وجه و كفین را بپوشانند؛ ولی این مقدار پوشش برای مردان واجب نیست؛ و این حكم اسلام، غیر عادلانه و تبعیض آمیز نیست؛ زیرا متناسب با ویژگی های متفاوت زن و مرد است.
نكته ی دیگری كه تبیین كننده ی تفاوت حكم حجاب و پوشش زن و مرد از نظر اسلام می تواند باشد، تفاوت تكوینی و فطری آنها از نظر مقدار حیا و شرم است. در روایتی تصریح شده است: «الحیاء عشرة اجزاء فتسعة فی النساء و واحد فی الرجال»[5]؛ حیا و شرم ده قسمت است، كه نُه قسمت آن در زنان و یك قسمت آن در مردان است. آثار و شواهد تاریخ گذشته و حال پوشش زن و مرد نیز حاكی از این است كه معمولاً پوشش زنان بیش تر از مردان بوده است؛[6] بنابراین، یكی از علل دیگر پوشش بیش تر زنان نسبت به مردان، زیادی حجب و حیای آنان نسبت به مردان است كه در روایت به آن تصریح شده و تجربه و واقعیت خارجی نیز مؤید آن است.
------------------------------------------------
[1] . مقاله «آزادی و برابری زن در اسلام»، نشریه ی آوای زن، شماره ی 21.
[2] . غلامعلی حداد عادل، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص 63، به نقل از: «تفاوت های زن و مرد از نظر فیزیولوژی و روان شناسی»، دكتر محمود بهزاد، مجله ی نگین، شماره ی 134، تیرماه 1355.
[3] . غلامعلی حداد عادل، همان، ص64، به نقل از كتاب:
The psycholojy of clothes ، ص107.
[4] . حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 14، ص 140، روایت 12.
[5] . محمدی ری شهری، میزان الحكمه، ج 2، ص 570، واژه ی حیاء.
[6] . سید مهدی قانع، «انسان، پوشش و ریشه های تاریخی»، مجله ی پیام زن، شماره ی 19، ص 68.
