اربعین به مثابه یک کنگره جهانی

اربعین به مثابه یک کنگره جهانی

مسئله اربعین یک مسئله مهمّى است. اربعین یعنى میعاد شیعیان در یک کنگره بین ‏المللى، جهانى، در یک سرزمینى که خود آن سرزمین خاطره‏ انگیز است؛ سرزمین خاطره‏ ها است؛ خاطره ‏هاى باشکوه، خاطره‏ هاى عظیم؛ سرزمین شهدا، مزار کشته ‏شدگان راه خدا.

چکیده:
این نوشتار، تحلیلی کوتاه از قیام امام حسین علیه السلام از منظر رهبر معظم انقلاب است که این بیانات مربوط به دوران خفقان و زمانی است که ایشان تحت نظر شدید رژیم پهلوی بودند و استفاده از تعابیری همچون «انقلاب اسلامی» در آن سخنرانی ها می توانسته تبعات سنگینی برای گوینده داشته باشد.

تعداد کلمات: 1119 / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

میعاد در سرزمین خاطره ها

45 سال پیش، یعنی زمانی که هنوز مراسم اربعین، به شکوه امروزین شکل نگرفته بود، رهبر معظم انقلاب در تاریخ 1352/12/24 (روز جمعه 20 صفر سال 1394 هجری قمری) در جریان سلسله جلساتی در مسجد امام حسن علیه السلام مشهد که به خواندن و تفسیر خطب نهج البلاغه اختصاص داشت، به مناسبت تقارن با شب اربعیـن حسینی، تحلیلی تاریخی و جامع از چرایی اهمیت زیارت اربعین ارائه می دهند. این روزها که مصادف است با ایام اربعین سیدالشهداء علیه السلام و اجتماع میلیون ها انسان (اعم از مسلمان و غیرمسلمان) در کربلا، متن کامل بخش مربوط به اربعین این سخنرانی در ادامه می آید.

از نکات جالب توجه آن است که رهبر معظم انقلاب در انتهای سخنرانی خود، به این موضوع اشاره می کنند که «اگر امروز هم بتوانند شیعیان، آن سرزمین پاک و مقدّس را یک چنین میعادى قرار بدهند، البتّه بسیار کار بجا و جالبى خواهد بود و هم دنباله گیرى از راهى است که ائمّه هدی علیهم السلام به ما ارائه دادند.» متن آن سخنرانی بدین شرح است:

... می دانید یکى از علائم ایمان زیارت اربعیـن است؟ بنده نمی دانم این روایت چقدر صحیح است، اصرارى هم ندارم که بگویم معناى این روایت همین است که من گمان کرده ام، واقعش هم این است که احتمال می دهم معنایش یکى از شقوق و احتمالات دیگرى باشد که در این زمینه بیان می شود؛ امّا اگر این احتمال هم که من می گویم باشد، مؤید فراوانى دارد؛ «زیارة الاربعین».

یک کنگره جهانى لازم بود براى شیعیانِ روزگار ائمّه علیهم السلام. این کنگره جهانى را معین کردند، وقتش را هم معین کردند؛ گفتند در این موعدِ معین، در آن کنگره هرکس بتواند شرکت کند. آن موعد، روز اربعین است؛ و جاى شرکت، سرزمین کربلا است؛ چون روح شیعه روح کربلایی است، روح عاشورایی است؛ در کالبد شیعه تپش روز عاشورا مشهود است؛ شیعه هرجا که هست دنباله روِ عاشوراى حسین است.

عیب مهمی که جمع شیعیان داشتند

شیعه یک جمع متفرّقى بود؛ یک جامعه اى بود که در یک جا و در یک مکان زندگى نمی کرد؛ در مدینه بودند، در کوفه بودند، در بصره بودند، در اهواز بودند، در قم بودند، در خراسان بودند -اطراف و اکناف بلاد- امّا یک روح در این کالبدِ متفرّق و در این اجزای متشتّت در جریان است؛ مثل دانه هاى تسبیح، یک رشته و یک نخ، همه اینها را به هم وصل می کرد. آن رشته چه بود؟ رشته اطاعت و فرمان بَرى از مرکزیت تشیع، از رهبرى عالى تشیع یعنى امام؛ همه این رشته ها به آنجا متّصل می شد؛ قلبى بود که به همه اعضا فرمان می داد؛ و به این ترتیب، تشیع یک سازمان و یک تشکیلات بود. ممکن بود دو نفر از حال هم خبر نداشته باشند، امّا بودند کسانى که از حال همه باخبر بودند. اطاعت و فرمان بَرى آنها به حساب، فریاد زدنشان از روى دستور، سکوتشان برطبق نقشه، همه چیزشان با حساب.

فقط یک عیبى کار آنها داشت و آن اینکه همدیگر را کمتر می دیدند. اهل یک شهر و شیعیان یک منطقه، البتّه یکدیگر را می دیدند، امّا یک کنگره جهانى لازم بود براى شیعیانِ روزگار ائمّه علیهم السلام. این کنگره جهانى را معین کردند، وقتش را هم معین کردند؛ گفتند در این موعدِ معین، در آن کنگره هرکس بتواند شرکت کند. آن موعد، روز اربعین است؛ و جاى شرکت، سرزمین کربلا است؛ چون روح شیعه روح کربلایی است، روح عاشورایی است؛ در کالبد شیعه تپش روز عاشورا مشهود است؛ شیعه هرجا که هست دنباله روِ عاشوراى حسین است. این است که مى بینیم همه جا این تپش هایى که در شیعه مکشوف شده، از آن مرقد پاک ناشى است؛ اینها شعله هایى بوده که از آن روح مقدّس و پاک و از آن تربت عالى مقدار سرکشیده؛ به جان ها و روح ها زده؛ انسان ها را به گلوله هاى داغى تبدیل کرده و آنها را به قلب دشمن فرو برده.

مسئله اربعین یک مسئله مهمّى است. اربعین یعنى میعاد شیعیان در یک کنگره بین المللى، جهانى، در یک سرزمینى که خود آن سرزمین خاطره انگیز است؛ سرزمین خاطره ها است؛ خاطره هاى باشکوه، خاطره هاى عظیم؛ سرزمین شهدا، مزار کشته شدگان راه خدا. اینجا جمع بشوند پیروان تشیع، و دست برادرى و پیمان وفادارىِ هرچه بیشتر ببندند. این اربعین است.

چرا ائمه بر اشک بر امام حسین علیه السلام تأکید می کردند؟

 اوّلین نهضتى که بعد از عاشوراى حسینى از طرف شیعیان به وجود آمد، نهضت توّابین بود. اینها آمدند در آن مرقد پاک دور هم جمع شدند -کتب تواریخ اینها را نوشته اند- مبلغ زیادى اشک ریختند. بعضى خیال می کنند این گریه وسیله عقده گشایى است؛ بله، گریه وسیله عقده گشایى است، درصورتی که با فکر همراه نباشد. اگر گریه را و اشک ریختن را فقط احساسات هدایت بکند، همین است که گفته اند، امّا اگر فکر و اندیشه به انسان اشکى بدهد و چشم انسان قطره اشکى بچکاند، این مثل همان آب کبابى است که آتش را تیزتر و تندتر می کند؛ این عقده نیست، سلاح است؛ لذاست که گریه جزو کارهاى معمولى شیعیان صدر اوّل است که همه آنها در راه ستیزه گرى بودند.

همه آنها در راه عاشورا قدم برمی داشتند. امام جعفر صادق علیه السلام اهل گریه است؛ امام رضا علیه السلام اهل گریه است؛ شعرا را وادار می کنند و می گویند این قصائد بلند را بگویید، بروید گروه ها را به یاد گذشته تشیع بگریانید که با این گریه، آتش شان مشتعل تر و برافروخته تر بشود.

توّابین آمدند اینجا مبالغ زیادی گریه کردند؛ هرچه بخواهید. گمانم گفته ام یک شبانه روز یا دو شبانه روز -نوشته اند در تواریخ، بنده یادم رفته- اتّصالاً اشک [ریختند]؛ بعد از این گریه ها بود که دست به دست هم دادند، تصمیم گرفتند که بروند تا جانشان را در راه خدا بدهند و تا کشته نشده اند، دست از جنگ برندارند و از این جنگ زنده برنگردند؛ همین هم شد. مردمان بزرگی؛ سلیمان بن صرد خزاعى -صحابى امیرالمؤمنین، حوارى امام حسن- و امثال اینها رفتند و آنجا جان دادند و کشته شدند؛ [شروعش] از کربلا بود؛ ببینید چه این حقیقت جلوه دار و جلوه گرى بوده در آن روزگار! در ذهن مردم ما امروز البتّه، این حقیقت به آن زیبایى و به آن شکوهمندى باقى نمانده؛ جور دیگر است.

اربعین یعنى میعاد شیعیان در کنگره جهانی

بنابراین، مسئله اربعین یک مسئله مهمّى است. اربعین یعنى میعاد شیعیان در یک کنگره بین المللى، جهانى، در یک سرزمینى که خود آن سرزمین خاطره انگیز است؛ سرزمین خاطره ها است؛ خاطره هاى باشکوه، خاطره هاى عظیم؛ سرزمین شهدا، مزار کشته شدگان راه خدا. اینجا جمع بشوند پیروان تشیع، و دست برادرى و پیمان وفادارىِ هرچه بیشتر ببندند. این اربعین است.

غیر از توّابین باز هم سراغ داریم کسانى که آمدند آنجا و از آنجا مایه گرفتند... و البتّه شنیده اید که جابربن عبدالله انصارى هم آمد. به نظر من این بزرگوار سوّمین کسى است که به زیارت قبر حسین بن على علیه السلام آمده است؛ سوّمین جمعى که به زیارت آمدند، جمع جابر است و عطیه؛ قبل از او کسانى به زیارت آمده بودند؛ شاید اوّلین کسانى که زیارت کردند این تربت پاک را همان بنى اسد بودند که آمدند نعش مقدّس حسین بن على علیه السلام را دفن کردند؛ آنها اوّلین کسانى بودند که این تربت را زیارت کردند؛ و جابر هم آمد به قصد زیارت، با آن تفصیلاتى که شنیده اید... اجمالاً، یادآورى خاطره عاشورا و خاطره آن جهاد و ازخودگذشتگى و فداکارى عظیم، در روز اربعین انجام می گرفته؛ و در آن سرزمین. اگر امروز هم بتوانند شیعیان، آن سرزمین پاک و مقدّس را یک چنین میعادى قرار بدهند، البتّه بسیار کار بجا و جالبى خواهد بود و هم دنباله گیرى از راهى است که ائمّه هدی علیهم السلام به ما ارائه دادند...

منبع: farsi.khamenei.ir