خصوصیات منتظران واقعی امام زمان علیه السلام

خصوصیات منتظران واقعی امام زمان علیه السلام

کسى که منتظر و چشم به راه ظهور و قیام جهانى نجات دهنده بزرگ و موعود امت ها است، باید از نظر عملى، فکرى و اعتقادى نیز انتظار و آمادگى خود را نشان دهد. در ادامه با « خصوصیات منتظران واقعی امام زمان علیه السلام » با ما همراه باشید.

تنها با لقلقه زبان و ادعاى چشم به راه بودن، نمى توان خود را منتظر واقعى دانست!! البته مرحله نخست «انتظار سازنده»، باور به وجود منجى و اعتقاد به ظهور او و برپاداشت انقلاب جهانى به دست او است. سپس نوبت به اصلاح و همسوسازى رفتارها، گفتارها و پندارها با این اعتقاد و باور است. وقتى انسان حقیقتاً منتظر کسى باشد، تمام رفتارها و سکناتش نشان از منتظر بودن او دارد.
به عنوان مثال اگر منتظر میهمان باشد، حتماً خانه را تمیز و مرتب مى کند، وسایل پذیرایى را آماده مى کند و با لباس مرتّب و چهره اى شاداب، در انتظار مى ماند. چنین کسى مى تواند ادعا کند که منتظر میهمان است. اما کسى که نه خانه را مرتّب کرده و نه وسایل پذیرایى را آماده نموده است و نه لباس مرتّب و تمیزى پوشیده و نه اصلاً به فکر میهمان بوده است ؛ اگر ادعا کند که در انتظار میهمان است. همه او را ریشخند کرده، بر گزافه گویى او خواهند خندید!!

لاف عشق و گله از یار زهى لاف دروغ      عشق بازان چنین مستحق هجرانند      

بعضى از وظایف منتظران امام مهدى عجل الله تعالی فرج الشریف را چنین مى توان شمارش کرد:

یک. وظایف فردى و اخلاقى

1. سنخیت با امام
منتظران واقعى، وضعیت فکرى، روحى و عملى خود را به گونه اى سامان مى بخشند که سنخیت کاملى با امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف داشته باشد. به طور کلى هر انسانى داراى سه مرتبه وجودى (افکار، صفات و اعمال) است و هیچ انسانى از این قاعده مستثنا نیست. اگر کسى بخواهد به انسان دیگرى نزدیک شود، چاره اى ندارد جز اینکه بکوشد نوع اعتقاد، باورها، صفات و رفتار خود را به ایشان نزدیک سازد تا از این طریق شیعه و پیرو واقعى او باشند.
امام باقرعلیه السلام در تفسیر آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا»؛ آل عمران (3)، آیه 200. فرمود: «اصبروا»، یعنى صبر کنید بر اداى واجبات و «صابروا»، یعنى شکیبا باشید بر اذیّت دشمنان و «رابطوا»، یعنى رابطه ناگسستنى با امام خود، مهدى منتظرعجل الله تعالی فرج الشریف داشته باشید» منتخب الاثر، ص 515، ج 8 ؛ الغیبة النعمانى، ص 199 ؛ تفسیر برهان، ج 1، ص 234..
2. پرهیزکارى و تزکیه نفس
یکى از وظایف و بایسته هاى مهم منتظران، آراستن درون با فضایل انسانى و چنگ زدن به مکارم اخلاقى است ؛ یعنى، همان طور که قرآن مى فرماید: «اگر مى خواهید محبوب خدا باشید، تقوا پیشگى کنید» ؛ این قانون در مورد حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز هست.
بسى گفتند از عیسى و مهدى      مجرّد شو، تو هم عیساى عهدى
ز مهدى گر چه روزى چند پیشى      بکش دجّال خود، مهدىّ خویشى
چو تو در معرفت، چون طفل مهدى      چه دانى، قدر علم و فضل مهدى؟!
به نور علم مى کن دیده روشن      که تا بتوانیش هر لحظه دیدن
(ر.ک: کنزالحقایق، شیخ محمود شبسترى)
از امام صادق علیه السلام نقل شده است: «براى صاحب الامر، غیبتى طولانى است ؛ در این دوران هر کس باید تقوا پیشه سازد و به دین خود چنگ زند» الغیبة النعمانى، ص 250، باب 14، ح 5..
3. یاد یار
منتظر حقیقى، کسى است که از یاد و نام محبوب خود غافل نمى شود و پیوسته در فکر و اندیشه او است. شخص مؤمن، در هیچ حالى از حالات و هیچ وقتى از اوقات و هیچ مکانى از مکان ها، از یاد امامش و انتظار قدوم مبارک او، خالى و فارغ نیست.
روایت شده است: وقتى امام موسى بن جعفرعلیه السلام از امام غایب و نعمت باطنى خدا یاد کرد، فردى پرسید: آیا از امامان کسى غایب مى شود؟ فرمود: «نعم یغیبُ عن اَبصارِ النّاس شخصُهُ و لا یَغیبُ عن قُلوبِ المؤمنین ذِکرُهُ و هو الثّانى عَشر منّا»؛ علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 51، ص 150. ؛ «بلى، شخص او از دیدگاه هاى مردم غایب مى شود ؛ ولى یاد او از دل هاى مؤمنان نهان نمى شود و او دوازدهمین نفر از ما است».
بزرگداشت یاد و نام امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف مصادیق و شکل هاى مختلفى دارد که به بعضى از آنها اشاره مى شود:
1-3-1. برپاخاستن به هنگام شنیدن نام ایشان ؛ نقل شده است: «روزى در مجلس حضرت صادقعلیه السلام، نام مبارک حضرت مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف برده شد ؛ امام ششم به منظور تعظیم و احترام نام آن حضرت از جاى خود برخاست و قیام فرمود» نجم الثاقب، ص 523.. «امام رضاعلیه السلام نیز با شنیدن نام آن حضرت برخاست و دست خود را به نشانه تواضع بر سر گذاشت» بحارالانوار، ج 49، ص 137..
1-3-2. نکوداشت روزهاى منسوب به آن حضرت ؛ مانند نیمه شعبان و اعیاد چهارگانه اسلامى: فطر، قربان، غدیر و جمعه.
1-3-3. آغاز کردن هر روز با سلام به پیشگاه امامعلیه السلام ؛ منتظران امام مهدىعجل الله تعالی فرج الشریف در آغاز هر روز و در تعقیب نماز صبح، سلام به مولاى خود را فراموش نمى کنند و متناسب با فرصت وقت، یکى از زیارت ها و دعاها را مى خوانند و... ر.ک: نشریه موعود، مقاله شیعه، انتظار و وظایف منتظران، مهر و آبان 80..
4. اظهار محبّت و مودّت
یکى از اوصاف منتظران شیعیان خالص امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف، مهرورزى و محبّت سرشار به آن حضرت است. البته این محبت و مهرورزى دو طرفه است ؛ زیرا امام معصوم نیز شیعیان و یاران خود را دوست دارد و شفیق و دلسوز آنها است: «(الامام ) الانیسُ الرفیق و الوالدِ الشفیقُ و الاخُ الشفیق...»؛ کافى، ج 1، ص 191، ح 1. ؛ «امام همدم و رفیق، پدر مهربان و برادر دلسوز است».
پیامبر اکرم«ص» درباره لزوم دوستى حضرت مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف مى فرماید:
«مَن اَحَبّ اَن یَلقى اللّه و قَد کَمل ایمانُهُ و حَسُنَ اِسلامُهُ فَلیَتَوَلَّ الحُجّة صاحب الزمان المنتظر»؛ بحارالانوار، ج 36، ص 296، ح 125. ؛ «هر کس دوست دارد خدا را ملاقات کند ؛ در حالى که ایمانش کامل و اسلامش نیکو باشد، پس باید دوستدار حضرت حجّت، صاحب الزمان منتظر باشد».
خود امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف نیز مردم را به کارهایى سفارش فرموده که موجب ازدیاد محبّت و مودّت مى شود: «هر یک از شما باید به امورى بپردازد که او را به محبّت ما نزدیک کند و از کارهایى که ناخوشایند ما است، دورى جوید ؛ زیرا ظهور ما به صورت ناگهانى فرا مى رسد» همان، ج 53، ص 176..
5. حزن و اندوه و ندبه
محزون بودن در فراق امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف، ندبه و اظهار شوق به لقاى او از اوصاف منتظران عاشق پیشه است.
امام حسن عسکرىعلیه السلام فرمود: «لا تزالُ شیعتنا فى حُزنٍ حتّى یظهَر وَلَدى الّذى بشّر به النبى«ص»»؛ یوم الخلاص، ج 1، ص 392، ح 445. ؛ «شیعیان ما در یک اندوه دائم به سر مى برند تا فرزندم - که پیامبر«ص» نوید ظهورش را داده است - ظاهر شود».
6. اظهار اشتیاق و چشم به راه بودن
شور طلب و علاقه دیدار یار و اظهار شیدایى و اشتیاق به محبوب، از ویژگى هاى بارز منتظران است ؛ چنان که در دعاى ندبه آمده است: «لیتَ شِعرى اَینَ استَقرّت بِکَ النّوى بَل اَىُّ ارض تُقِلُّک اَو ثَرى ابرضوى ام غیرها ام ذى طوى...»؛ اقبال الاعمال، ص 298. ؛ «اى کاش مى دانستم در چه جایى منزل گرفته اى و چه سرزمین و مکان تو را در بر گرفته است! آیا در کوه رضوى هستى و یا در جاى دیگر و یا در ذى طوى هستى...».
امام على علیه السلام وقتى از امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف و صفات آن حضرت مى گوید ؛ ناگاه از درون سینه آهى مى کشد و شوق دیدار آن بزرگوار را ابراز مى دارد.
7. صبر و بردبارى
در روایات زیادى توصیه به صبر و بردبارى در این دوران شده و براى منتظران صابر، پاداش ها و ثواب هاى چندى بیان گشته است.
امام صادقعلیه السلام مى فرماید: «من دین الائمة الورع و العفّة و الصلاح و انتظارُ الفرج بالصّبر»؛ منتخب الاثر، ص 498.؛ «از آیین امامان است: تقوا، عفّت، صالح بودن و انتظار فرج با صبر و شکیبایى».
رسول گرامى اسلام«ص» فرموده است: «خوشا به حال شکیبایان در غیبت و محبّت او، که آنان را خداى تبارک و تعالى، در کتابش چنین توصیف فرموده است: «هُدىً لِلْمُتَّقِینَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»؛ یوم الخلاص، ج 1، ص 356، ح 361.. در روایات دیگر نیز «متقین» به شیعیان و «غیب» به حجّت غایب تفسیر شده است الزام الناصب، ص 137..
همچنین روایت شده است: «کسى که منتظر امر ما باشد (ظهور مهدى) و بر آنچه در این راه از آزار و ترس و وحشت مى بیند، صبر کند، فردا (روز رستاخیز)، در جرگه ما خواهد بود» بحارالانوار، ج 52، ص 256..

دو. وظایف دینى و اعتقادى

1. ثبات قدم در دین دارى
پیروى از پیشوایان معصوم، پاى فشردن بر شاخص هاى زندگى سالم، اجراى حدود الهى، حق مدار ماندن، تقویت ایمان و اعتقاد و داشتن ثبات قدم در دین دارى، گرفتار نیامدن در دام بدعت ها و انحرافات و... از بایسته هاى اساسى عصر غیبت است.
رسول خدا «ص» فرمود: سوگند به آن که مرا به حقّ برانگیخت! فرزند به پا خاسته من غایب خواهد شد... پس هر که روزگار غیبت وى را درک کند ؛ بر ریسمان محکم دین خدا چنگ زند و بر ابلیس خبیث راهى نگشاید که با افسونِ شکّ و تردید، او را از آیین من، دور و از دین من بیرون سازد» اثبات الهداة، ج 3، ص 459..
باید به این هشدار رسول خدا«ص» نیز توجّه کرد که: «او غیبتى طولانى نخواهد داشت و امت ها درباره او به سرگردانى و حیرت خواهند افتاد و از دین خود منحرف مى شوند ؛ در این هنگام او مثل ستاره اى درخشان به سوى مردم رو مى آورد».
امام حسن عسکرى علیه السلام مى فرماید: «به خدا سوگند! او غیبتى خواهد داشت که در آن، تنها کسانى از هلاکت نجات مى یابند که خداوند آنان را بر قول امامتش ثابت قدم داشته و در دعا براى تعجیل فرجش، موفّق کرده است» بحارالانوار، ج 51، 72 ؛ کتاب الغیبة طوسى، ص 176..
2. دعا
مؤثّرترین وسیله براى ایجاد رابطه روحى با امام عصرعجل الله تعالی فرج الشریف و نیز عامل مؤثر در ظهور آن حضرت، دعاى مردم براى فرج آن حضرت است. در کتاب مکیال المکارم، براى دعا در فرج امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف صد فایده مهم نقل شده است ؛ از جمله:
یک. دعا براى فرج، موجب فرج خواهد بود.
دو. موجب زیاد شدن نعمت پروردگار مى شود.
سه. سبب ناراحتى و اضطراب شدید شیطان مى گردد.
چهار. باعث کامل شدن ایمان است.
پنج. با ارزش ترین اعمال و اجر رسالت پیامبر است.
شش موجب دعا کردن متقابل امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف براى دعا کننده است.
هفت. موجب نجات از فتنه هاى آخرالزمان و سالم ماندن از هلاکت روحى است و... ر.ک: مکیال المکارم، ج 1، ص 626 - 649..
3. شناخت و معرفت امام
یکى از وظایف و بایسته هاى مهم منتظران، شناخت امامعلیه السلام و آشنایى و ارتباط هر چه بیشتر با آن حضرت است. شناخت امام علیه السلام به حدى ضرورت دارد که در روایات معتبر شیعه و سنّى آمده است: «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلى مرده است» کمال الدین، ج 1، ص 371 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 160 ؛ ینابیع المودّة، ج 2، ص 372.. این معرفت هم شامل نام و نسب مى شود و هم شامل اوصاف و ویژگى ها و هم اهداف و برنامه ها مى باشد. به همین جهت در یکى از دعاهاى معتبر و معروف مى گوییم: «اللهم عرّفنى نفسَک فانّک ان لم تُعرّفنى نفسَّک لم اعرف نبیّک، اللّهم عرّفنى رسولَک فانّک ان لم تعرّفنى رسولک، لم اعرف حجّتک، اللّهم عرّفنى حجّتک فانّک اِن لم تُعرّفنى حُجّتک ضللتُ عن دینى»؛ کافى، ج 1، ص 337، ح 5 ؛ کمال الدین، ج 2، ص 512..
4. ارتباط و پیوند با ولایت
حفظ و تقویت پیوند قلبى با امام عصرعجل الله تعالی فرج الشریف و تجدید دایمى عهد و پیمان با آن حضرت، یکى دیگر از وظایف مهمى است که هر شیعه منتظر در عصر غیبت بر عهده دارد.
5. توسّل و زیارت آن حضرت
باید شیعیان منتظر در همه حالات - به ویژه هنگام شداید و سختى ها و تهاجم دشمن - به امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف، متوسّل شوند و رفع مشکل خود را از مولاى خود بخواهند ؛ چنان که توصیه شده هنگام سختى گفته شود:
«یا صاحب الزمان اغِثنى: یا صاحب الزمان ادرکنى»؛ مختصر نجم الثاقب، ص 133..
در این رابطه زیارت روز جمعه، زیارت یاسین، دعاى عهد و... را بخوانند ر.ک: سیماى آفتاب، ص 292 و 293. و با امام خود، ارتباط قلبى و انس درونى فراهم سازند.
6. صدقه و زیارت از طرف امام علیه السلام
صدقه دادن براى سلامتى آن حضرت از اوصاف منتظران و دوستداران حقیقى امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف است. اعمالى چون قرائت قرآن، حج، طواف، زیارت مرقد ائمهعلیه السلام و هر کار خیر دیگرى را مى توان به نیابت از آن حضرت به جاى آورد و ضمن اظهار ارادت و دوستى واقعى خود، یاد و نام او را همیشه در دل و جان خود زنده نگه داشت. سید ابن طاووس در کشف المحجة سفارش مى کند: «صدقه دادن از سوى آن جناب را، پیش از صدقه دادن از سوى خود و عزیزانت، قرار ده و دعا براى آن حضرت را، بر دعا کردن براى خودت مقدّم بدار و نیز در هر کار خیرى که مایه وفاى به حق آن حضرت است، آن بزرگوار را مقدّم بدار که سبب مى شود به سوى تو توجّه فرماید و به تو احسان کند» کشف المحجة، ص 152..

7. تسلیم بودن و عدم تعیین وقت
روزى مهزم به امام صادق علیه السلام، عرض کرد: فدایت شوم! خبر ده مرا از این امرى که منتظرش هستیم کى خواهد بود؟ امام فرمود: «اى مهزَم! تعیین کنندگان وقت دروغ مى گویند و عجله کنندگان هلاک مى گردند و تسلیم شدگان نجات اند» کافى، ج 1، ص 368..
همچنین در تفسیر آیه «أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ»؛ نحل (16)، آیه 1.، فرمود: «این امر ما است، خداى عزّوجل امر فرموده که در آن عجله نشود تا اینکه سه لشکر آن را تأیید کنند: فرشتگان، مؤمنان و رعب ؛ خروج قائم، همانند خروج رسول خدا«ص» خواهد بود...» الغیبة النعمانى، ص 104..