نکاتی درباره شیردهی و تغذیه نوزادان نارس

نکاتی درباره شیردهی و تغذیه نوزادان نارس

نوزادانی که به صورت نارس متولد می شوند یکی از موارد شایع ارجاعی به کلینیک های درمانی می باشند. این نوشتار جهت راهنمایی والدین گرامی که نوزادشان بصورت نارس متولد شده است تهیه گردیده است. در ادامه با نکاتی درباره شیردهی و تغذیه نوزادان نارس ما را همراهی کنید.

به چه نوزادی، نوزاد نارس می گویند؟

نوازد نارس نوزادی است که سن حاملگی آن کمتر از ۳۶ هفته و وزنش کمتر از دو کیلو و پانصد گرم باشد. به این نوزاد، نوزاد نارس می گویند.

مشکلات نوزادان نارس چیست؟

نوزادی که نارس به دنیا می آید نسبت به نوزاد رسیده و طبیعی احتمال اینکه مشکلات قلبی ، مغزی ، تنفسی و ...داشته باشد بیشتر است. این نوزادان به دلیل نداشتن چربی زیر پوست ممکن است خیلی زود یخ و سرد بشوند یا به اصطلاح پزشکی هیپوترمی شوند. این نوزادان نسبت به نوزادان طبیعی احتمال افتادن قند خون و کلسیم شان بیشتر است. به همین دلایل از آن ها در روزهای اولیه تولد در دستگاه نگهداری می شود.

چرا نوزاد نارس متولد می شود؟

✓ سوء تغذیه و کمبود وزن یا برعکس، اضافه وزن زیاد مادر. اگر مادر خیلی لاغر یا خیلی چاق باشد امکان این که نوزادش نارس باشد وجود دارد.

✓ داشتن فشار خون و دیابت که در این صورت پزشک مجبور به ختم برداری می شود.

✓ عفونت های دهان و دندان و هم چنین عفونت رحم و واژن

✓ آسیب به جفت. مثلا در اثر ضربه و تروما به شکم

✓ شرایط بد روحی و کمبود حمایت عاطفی

✓ کشش زیاد رحم برای دو یا چند قلویی 

✓ فاصله کم بین بارداری ها

✓ پایین بودن جفت و...

مادری که نوزادش در بیمارستان بستری بوده از نگرانی های خود برای تغذیه و ویتامین های نوزادش می گوید: از چه شیری باید استفاده کنم؟ آیا ویتامین می خواهد؟ از چه مکمل هایی استفاده کنم؟ این ها سوالاتی است که همه ی مادران نوزادان نارس دارند.

نکته: علی رغم این که در عوام و در جامعه می گویند به نوزاد و بچه نارس باید شیر خکش داد تا جان بگیرد کاملا اشتباه است و اصلا درست نیست. لطفا به نوزاد و بچه ایی که نارس است شیر مادر بدهید و ترجیحا شیر مادر خودش را بدهید نه شیر مادر دیگری را.

به دلیل این که بچه نارس است خداوند شیری را در سینه مادرش قرار میدهد که میزان پروتئین و چربی بالاتری دارد. پس آن نوزاد با شیر مادر خود رشد سریع تری خواهد داشت تا با شیر مادر دیگری.

نوزادان نارس حتما باید از شیر مادر خود تغذیه و استفاده کنند زیرا سیستم ایمنی آن ها نسبت به نوزادان رسیده و طبیعی ضعیف تر است. به همین دلیل وقتی از شیر مادر تغذیه می کنند مواد ایمنی زایی که در شیر مادر وجود دارد به نوزاد می رسد و ایمنی کافی برای نوزاد ایجاد می کند. در مواردی که پزشک صلاح می داند یا پزشک کودکان دستور می دهد می توان از شیر خشک استفاده کرد.

چه موقعیت هایی برای شیر دهی به نوزاد نارس مناسب است؟ 

✓ حالت فوتبالی

✓ حالت گهواره متقاطع

✓ به کنار ( بغل ) خوابیدن

✓ خوابیدن به پشت

معمولا رایج ترین وضعیت شیر دهی گهواره است. کودک را در یک بازو نگه دارید و سر او را نزدیک خودتان در چین آرنج قرار دهید. اما آیا می دانستید که این موقعیت در واقع بهترین نیست؟ این موقعیت می تواند حرکت سر به عقب کودک شما را برای گرفتن یک چفت شدن خوب کاهش دهد. بنابراین به جای آن ، چهار موقعیت گفته شده در بالا را امتحان کنید.

فواید این چهار وضعیت:

به کودک اجازه حرکت آزادانه سر را می دهد.

کنترل بیشتری به شما می دهد.

به کودک اجازه می دهد یک چفت خوب بگیرد. ( بهتر سینه را بگیرد).

این وضعیت ها برای اولین شیردهی، چند قلویی، بعد از سزارین و اپیدورال ( زمانی که تحرک محدود است ) ایده آل هستند.

از چه ویتامین هایی برای نوزاد نارس می توان استفاده کرد؟

میزان ویتامینی که نوزاد نارس می گیرد همانند کودکان معمولی است. بعنی همان میزان مولتی ویتامین که کودکان و نوزادان رسیده و طبیعی می گیرند را می توان به نوزادان نارس هم داد. اما گاهی براساس وضعیت نوزاد نارس و کمبود های او پزشک اطفال تصمیم می گیرد که ویتامین ای ، زینک ، اسید فولیک یا مکمل های دیگر و... به نوزاد بدهد.

یکی دیگر از نگرانی های مادران در مورد رشد و تکامل نوزادان نارس است. سوالی که دارند : تکامل این نوزادان به چه صورت است؟ آیا عقب افتاده هستند یا نه ؟ باید گفت خیر، چنین اتفاقی نمی افتد . معمولا بچه های نارس هم مثل بچه های طبیعی و رسیده رشد می کنند ، بزرگ می شوند ، بالغ می شوند و از نظر تکامل مغزی مشکلی ندارند. اما گاهی ممکن است نوزادی که نارس به دنیا می آید در بدو تولد ، اکسیژن کمی دریافت کند، ممکن است حین درمان و یا حین رشد دچار خونریزی مغزی شود.

در این موارد می توان گفت بله ، ممکن است مقداری بر روی تکامل مغزی نوزاد تأثیر بگذارد. پس مادران گرامی اگر نوزاد نارس دارید نگران نباشید ، هیچ مشکلی وجود ندارد ، هیچ تفاوتی با نوزاد رسیده و طبیعی ندارد ، تغذیه به همان صورت است ، غذای کمکی کودک را به همان صورت آغاز کنید. فقط به مراقبت بیشتری نیاز دارد. لطفا در این مورد با پزشک اطفال کودک خود در ارتباط باشید و با او صحبت کنید تا شما را راهنمایی کند و انشالله مشکلی نداشته باشد.

شیر خشک نوزادان نارس یا کم وزن

نوزادان نارس یا کم وزن نسبت به نوزادان کامل نیاز بیشتری به کالری و دیگر مواد غذایی دارند. شیر خشک مخصوص این نوزادان معمولا حاوی کالری و پروتئین بیشتری نسبت به شیر خشک های دیگر است. هم چنین دارای نوعی چربی به نام تری گلیسرید دارای زنجیره متوسط است که آسان تر جذب می شود. در برند های مختلف این نوع شیر خشک ، مقدار تری گلیسرید دارای زنجیره متوسط متفاوت است. متخصص اطفال در انتخاب برند مناسب نوزاد می تواند به شما کمک کند.

معرفی شیر خشک نوزادان نارس یا کم وزن : شیر خشک آپتامیل پی دی اف، شیر خشک آپتامیل اف ام اس، شیر خشک پری بیومیل فاسبل و شیر خشک پری نان نستله، ببلاک پری

شیر خشک بدون لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز یا ناتوانی در هضم لاکتوز در نوزادان بسیار کم اتفاق می افتد. هم چنین بعضی از نوزادان ممکن است در یک دوره ی محدود نتوانند لاکتوز را به خوبی هضم کنند و دچار مشکلاتی می شوند. اگر در شیر خشک از پروتئین وی استفاده شده باشد ، معمولا مقداری لاکتوز نیز وجود دارد. اما گاهی از پروتئین وی بدون لاکتوز نیز در انواع شیر خشک استفاده می شود. تشخیص این که آیا کودک شما به لاکتوز حساسیت دارد یا خیر را باید به پزشک متخصص بسپارید.

برخی از علائم عدم تحمل لاکتوز:

✓ نفخ شکم

✓ اسهال 

✓ دل درد کودک 

✓ تهوع یا استفراغ 

✓ بازگشت اسید معده به مری 

معرفی شیر خشک بدون لاکتوز ( ال اف ): شیر خشک بیومیل ال اف فاسبل، شیر خشک آ ال نستله، ببلاک ال اف

تعداد دفعات شیر دادن به نوزادان نارس

در شیر دادن به نوزاد تفاوتی میان نوزاد نارس و نوزاد رسیده و طبیعی نیست. هر دو بعد از به دنیا آمدن باید شیر بخورند. شیر خوردن نوزاد نارس در ۲۴ ساعت باید ۸ تا ۱۲ بار باشد و این یک امر طبیعی در شیر خوردن آن ها است. معده نوزاد نارس شیر مادر را به راحتی هضم می کند و مقدار شیر قابل قبول برای معده آن ها بسیار کم است.

روش ذخیره و نگهداری شیر  

✓ در حرارت اتاق دور از منبع حرارتی تا ۸ ساعت ماندگاری دارد.

✓ در یخچال تا ۴۸ ساعت 

 ✓در جا یخی یخچال ۲ الی ۳ هفته 

✓ در فریزر خانگی تا ۳ ماه 

✓ در فریزر صنعتی تا ۶ ماه

چاشنی های ممنوعه در بارداری

زعفران: مصرف زیاد زعفران خصوصا در سه ماه اول بارداری می تواند باعث تحریک انقباضات رحمی ، زایمان زودرس و سقط جنین شود.

زرشک: حاوی بربرین است. این ماده می تواند از طریق خون و جفت به جنین منتقل شود. مصرف زیاد زرشک باعث تحریک انقباضات رحمی ، زایمان زودرس و جنین را مستعد زردی فیزیولوژیک می کند.

پونه: مصرف پونه در بارداری باعث نارسایی ریوی و آسیب مغزی در جنین و هم چنین باعث سقط جنین میشود.

آویشن: باعث شروع انقباضات رحمی، زایمان زودرس و سقط جنین میشود.

مراقبت از نوزاد نارس در خانه

بعد از ترخیص از بیمارستان نقش والدین اهمیت پیدا می کند. والدین باید بر اساس شرایط نوزاد خود درمان های مورد نیاز او را پیگیری کنند. بعد از به دنیا آمدن نوزاد بصورت نارس به دلیل این که عضلات او هنوز قدرت لازم جهت حرکات در خلاف جاذبه را ندارند و کودک نمی تواند همانند کودکان عادی تحرک داشته باشد و وضعیت های خود را تغییر دهد ، در این شرایط ضروری است که وضعیت های او بصورت متناوب توسط والدین و مراقب تغییر کند.

اگر نوزاد به مدت طولانی در یک وضعیت قرار بگیرد بتدریج برخی عضلات او ضعیف خواهند ماند و باعث خشک شدن مفاصل او خواهند گردید. توصیه می گردد از قرارگیری نوزاد در یک وضعیت خاص بصورت طولانی اجتناب کنید.