مولفه مهم کمک به نیازمندان در بیان امام حسن عسکری علیه السلام

مولفه مهم کمک به نیازمندان در بیان امام حسن عسکری علیه السلام :

موضوع کمک به نیازمندان و فقراء، یکی از بحث های دامنه دار در هر زمانی(حتی در طول تاریخ) بوده است. این موضوع خوب و پسندیده، همواره مورد سوءاستفاده برخی از افراد قرار گرفته و می گیرد و آنها بر کمک کردنِ صرف تاکید دارند و چندان کاری به انگیزه آن ندارند. در حالی که طبق فرهنگ اسلامی ما، یک اصل مهم در هر کاری(از جمله کمک کردن) انگیزه خدایی آن است. روایت اهل بیت(علیهم السلام) نیز بر این انگیزه تاکید بسیاری دارند. امام حسن عسکری(علیه السلام) در حدیثی می فرمایند: «خَصْلَتانِ لَيْسَ فَوْقَهُما شَىْءٌ: أَلاْيمانُ بِاللّهِ وَ نَفْعُ الاْخْوانِ؛ دو خصلت است که بهتر و بالاتر از آنها چيزى نيست: ايمان به خدا و سود رساندن به برادران.»[1] پیام حدیث این است که بالاتر از کمک به خلق، چیزی نیست. چنان که بین مردم نیز همین مطلب رواج دارد؛ اما کمک به خلق، باید در یک چارچوبی باشد تا ارزش مطلوب را داشته باشد؛ و آن ایمان به خداست.

در مورد اینکه ایمان به خدا چه تاثیری بر موضوع کمک به خلق دارد، دو نکته را باید متذکر شد:

نکته یک: کسی که ایمان محکمی به خدا دارد، می داند که دین اسلام، برای کمک به نیازمندان و فقر زدایی، دستور به پرداخت خمس و زکات و سایر صدقات مستحبی داده است؛ و نیزمی داند که اگر کسی با فرض بودن خمس و زکات در مالش، از ادای آنها طفره رود، حتی تصرف خودش در اموال خودش، محل تردید است[2] چه برسد به اینکه به دیگران کمک کند. بنابراین اگر جامعه خمس و زکات خود را پرداخت کند، خیلی از مشکلات مالی فقراء حل خواهد شد. جالب است بدانیم که خیلی از افراد مدعی کمک به نیازمندان، افراد متمولی هستند که با خمس و زکات بیگانه اند و حتی خود نیز کمک چندانی به فقراء نمی کنند.

نکته دوم: ایمان به خدا باعث می شود که انسان بدون هیچ چشمداشتی به مردم و فقراء کمک کند. زیرا او می داند که خداوند طرف معامله اوست، نه خلق خدا. به عبارت دیگر اگر چه انسان به طور طبیعی در مقابل کمک به دیگران انتظار تشکر و تحسین دارد، اما انسان با ایمان می داند که اصل کار، رضایت خداست، و بقیه امور، فرعند. اما انسانی که ایمانش ضعیف است، حتی اگر کمکی به دیگران بکند؛ نتایج دنیوی کمک به دیگران را در نظر دارد(تشکر دیگران، کسب وجهه، پیشبرد کارهای خود و...) قرآن دراین زمینه به مسلمانان هشدار می دهد: «اى کسانى که ايمان آورده ‏ايد! بخشش هاى خود را با منت و آزار، باطل نسازيد! همانند کسى که مال خود را براى نشان دادن به مردم، انفاق مى ‏کند؛ و به خدا و روز رستاخيز، ايمان نمى‏ آورد؛ (کار او) همچون قطعه سنگى است که بر آن، (قشر نازکى از) خاک باشد؛ (و بذرهايى در آن افشانده شود؛) و رگبار باران به آن برسد، (و همه خاک ها و بذرها را بشويد،) و آن را صاف (و خالى از خاک و بذر) رها کند. آنها از کارى که انجام داده‏ اند، چيزى به دست نمى ‏آورند.»[3]

خداوند به همه ی ما توفیق درست کمک کردن به فقراء را بدهد إن شاءالله.

پی نوشت ها:
1ـــ تحف العقول / ص 489.
2ــ به رساله های عملیه در باب خمس مراجعه شود.
3ــ بقره/264.