سایه قمار بر سر تلویزیون؛ مسابقه برنده باش به چه قیمتی؟!

سایه قمار بر سر تلویزیون؛ مسابقه برنده باش به چه قیمتی؟!

نوع درآمدزایی پر سود که حالا به خصوص در چند برنامه مهم سیما از جمله « مسابقه برنده باش » بسیار رواج دارد مورد سوال برخی مخاطبین قرار گرفت که آیا این سبک از اجرای برنامه و پاسخ به سوالات شبیه به قمار نیست؟! انتشار همین سوال و به دنبال آن استفتائی از آیت الله مکارم شیرازی در رسانه ها و شبکه های مجازی باعث واکنش های فراوانی شد.

تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

حالا دیگر همه از مسابقات و نظرسنجی های معروف به ستاره مربع های تلویزیون با اسم مستعار «قمار» یاد می کنند! مساله ای که باید گفت چه به لحاظ دینی و چه اخلاقی جزو خط قرمزهاست و کاربرد آن به اشکال مختلف در صدا و سیمای ایران بسیار عجیب است.

از اولین مسابقه ستاره مربعی در تلویزیون اطلاع دقیقی در دست نیست اما می توان گفت برنامه های ورزشی به خصوص آنها که در ایام جام جهانی پخش می شدند در این زمینه بسیار فعال و البته خلاق بودند. با اوج گرفتن این مسابقات و ظهور سامانه های چند رقمی و تشویق مردم به ارسال پیامک، بسیاری نسبت به این نوع از درآمدزایی در تلویزیون گلایه کردند و آنها را شبهه ناک دانستند. جواب دست اندرکاران در صدا و سیما اما برای این مسابقات، توجیه برای درآمدزایی و سلامت آنها بود. حال آنکه ساز و کار عملا بیانگر مساله دیگری بود، چیزی شبیه به قمار!

این درآمدزایی پر سود که حالا به خصوص در چند برنامه مهم سیما از جمله « مسابقه برنده باش » بسیار رواج دارد مورد سوال برخی مخاطبین قرار گرفت که آیا این سبک از اجرای برنامه و پاسخ به سوالات شبیه به قمار نیست؟! انتشار همین سوال و به دنیال آن استفتائی از آیت الله مکارم شیرازی در رسانه ها و شبکه های مجازی باعث واکنش های فراوانی شد.

رهبر معظم انقلاب در دیدار از کارگران فرمودند: «باید فرهنگ کار، تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش هایی شبیه بخت آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه های مختلف از جمله صدا و سیما باید متوجه این معنا باشند.»

استفتاء آیت الله مکارم شیرازی و توجیه سیما

آیت الله مکارم شیرازی اینگونه توضیح می دهند: «بدون اینکه اسم دستگاهی را ببرم اگر یک دستگاهی پیدا شود، سؤالاتی مطرح کند و بگوید هرکس جواب بدهد ما جایزه می دهیم، آیا درست است یا نیست؟ سؤالات نیز باید معقولانه باشد چرا که گاهی اوقات حتی سؤالات مذهبی نامعقولی مطرح می کنند. فرض بگیریم سؤالات خوب، اگر پول جوایز را از خودشان بدهند اشکالی ندارد، در واقع می خواهند برای کار خیر و مسائل علمی و آموزشی خرج کنند، در اینجا مانعی ندارد، اما اگر پول را از شرکت کنندگان بگیرند کما اینکه عده زیادی به روش های مختلف این کار را می کنند و غالباً بخش اعظم پول به جیب برگزارکننده مسابقات می رود و درصد اندکی به شرکت کنندگان می دهند، در اینجا هر دو حرام می شود. بنا به تأکید این مرجع تقلید این مسئله نوعی بخت آزمایی و قمار است.»

رهبر معظم انقلاب نیز به تازگی در دیدار از کارگران با تأکید بر اینکه نباید فرهنگ نشستن و انتظار ثروت بادآورده را در مردم ترویج کنیم، فرمودند: «باید فرهنگ کار، تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش هایی شبیه بخت آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه های مختلف از جمله صدا و سیما باید متوجه این معنا باشند.»

روابط عمومی مسابقه برنده باش اما در جوابی کوتاه شبهه مطرح شده را چنین پاسخ داد: « در پی انتشار استفتاتی پیرامون « مسابقه برنده باش » به اطلاع می رساند فرض مطرح شده در سوال استفتاء کامل نیست و طبیعتاً فرض ناکامل، جایگاه سوال را مخدوش می سازد.»

چرا پای ستاره مربع ها به تلویزیون باز شد؟

یکی از دلایل برگزاری چنین مسابقاتی در سیما و ترویج نظر سنجی های ستاره مربعی، از سوی مدیران رسانه درآمدزایی برای این سازمان عریض و طویل ذکر شده است. آنها معتقدند بودجه در نظر گرفته برای سازمان کفاف مخارج را نمی دهد و باید از طریق جذب اسپانسر و مشارکت حداکثر مردمی تامین هزینه کرد. در هیمن رابطه احسان قاضی زاده هاشمی، نماینده ناظر مجلس در شورای نظارت بر صداوسیما می گوید: « رای سال ۹۸ بودجه ای که برای رسانه ملی مصوب شده، رقم 3500 میلیون تومان است.

 این رقم باید از طریق بودجه دولتی که رقمش ۱۳۰۰ میلیارد تومان است و ۲۲۰۰ میلیارد تومان آگهی تامین شود. دوستان رسانه ملی می گویند به خاطر شرایط رکود اقتصادی، امکان جذب این حجم از درآمد آگهی وجود ندارد و ناچارند که بروند سراغ جذب مشارکت. ولی ما اولا این گفته که آگهی جذب نمی کنند را قبول نداریم. بعد اینکه برای مان شفاف نیست این مشارکت ها چطور جذب می شوند و چرا به حساب خزانه ریخته نمی شوند. ناچاریم که کل این درآمدهای شان را از طریق مشارکت ها از ارگان های دولتی، نهادها و این اپراتورها و بخش های خصوصی می گیرند جمع بزنیم و بدانیم چرا وارد خزانه نمی شوند. ما اعتقاد داریم این درآمدها حتما بیش از ۲۲۰۰ میلیارد تومان است اما الان نمی توانم بگویم دقیقا چقدر.»

سوال برخی طرفداران برنامه هایی شبیه به « مسابقه برنده باش » اینجاست که آیا سیما نباید برنامه هایی با محوریت مشارکت مردمی تولید کرد؟ قاضی زاده هاشمی در همین خصوص می گوید: « ما دو بحث در این باره داشتیم. اول درباره نوع جذب این پول های مشارکتی از مردم که همین انتقادهای مربوط به بخت آزمایی شدن را به همراه داشته است و بخش دیگر اینکه اساسا این درآمدها چقدر است و چرا وارد حساب های خزانه نمی شود؟

دوستان هر بار از پاسخگویی در این زمینه طفره می روند. خب استدلال شان این است که تامین هزینه های رسانه ملی سخت است و مجبورند که به سمت کارهای مشارکتی پیش بروند. ما اما می گوییم ایرادی برای مشارکت نیست ولی باید این درآمدها شفاف جذب و به حساب خزانه ریخته شود. بعد هم نوع دریافتش از مردم شبهه ناک نباشد.»

آیا هزینه های صداوسیما غیر معقول است؟

مدتهاست انتقاد منتقدین به سازمان صدا و سیما هزینه های فراوان در ازای خروجی نه چندان مفید آن است. سازمان اما معتقد است برای تولید برنامه های جذاب و مفید و جلوگیری از گرایش به ماهواره نیاز به بودجه بیشتری دارد. 

قلضی زاده هاشمی در این خصوص چنین می گوید: «الان رسانه ملی یک بدنه حدود ۴۰ هزار نفری دارد. غیر از آن هم کلی نیروهای پیمانی، قراردادی و پروژه ای دارد. عملا ما حساب کردیم ۱۱ نوع مدل قراردادی میان پرسنل و بدنه صدا وسیما وجود دارد. بخش عمده تولیدات کیفی رسانه ملی در این سال ها دارد برون سپاری می شود و تهیه کنندگانش از بیرون می آیند درحالی که خود بدنه، سهمی از این برنامه ها ندارند.

عدد درشتی هزینه می شود برای حقوق های این جمعیت بزرگ و خروجی کار هم که می بینیم از کارهای برون سپاری شده در می آید. به نظر ما هم این مجموعه گران اداره می شود. با مدلی که به نظر مناسب نیست. ببینید همین امسال یک رقم ۱۵۰ میلیون یورویی را به تولید برنامه های شان اختصاص داده ایم. این بودجه از صندوق ذخیره ملی تامین می شود و باقی درآمدهایش هم که باید از همین 3500 میلیارد تومان تامین شود.»

بازنشر مصاحبه احسان قاضی زاده هاشمی، نماینده ناظر مجلس در شورای نظارت بر صداوسیما پیرامون مباحث مسابقه برنده باش و امثال آن با خبرآنلاین به نقل از راسخون