بخش 9
روحانیت
دسته اول روحانیونی که در مقابل آمریکا سرسخت بوده و آمریکا نتوانسته است نظر آنها را به خود
جلب نماید. «(هنوز رهبران سیاسی به خصوص روحانیون در گفت و گو با ما دلسردند).
... هنوز این مقاومت در بعضی از رهبران سیاسی مخصوصا روحانیون وجود دارد که از صحبت و
مذاکره با آمریکا کناره می گیرند.
خمینی و روحانیت در قدرت هستند و خمینی می خواهد فرهنگ اسلامی را جانشین فرهنگ غربی
بکند.
یک تحلیل از ساخت قدرت در ایران بعد از انقلاب، خمینی و دیگر آیت اللّه ها را در رأس می گذارد و به
همراه دیگر روحانیون شیعه که برای مجلس انتخاب شده اند، که اکنون در حال تدوین قانون اساسی است و
سپس نوبت ملاهایی می رسد که در داخل دولت موقت، دادگاههای انقلاب، کمیته ها و تشکیلات شبه
نظامی قرار دارند و در پایان ملاهای ساده جای می گیرند که به توده ها در دهات و شهرها خدمت می کنند،
که پشتیبانی متعصبانه آنها بزرگترین منبع قدرت خمینی و آیت اللّه ها می باشد.
اگر ایران از نظر ما مهم می باشد، منافع خودی به ما می فهماند که مقدار زیادی ناراحتی را تحمل کنیم و
یاد بگیریم که به طور مؤثری با ملاهای مجاهد، پاسداران و حتی فداییان خلق تماس برقرار کنیم.
اگر خمینی بمیرد، نفوذ روحانیون کم خواهد شد ولی از بین نخواهد رفت، در صف روحانیون کسانی
هستند که می توانند با غیر روحانیون متشکل شوند.
(از طرف روابط عمومی سفارت آمریکا در ایران به آقای R.T.Curran و آژانس بین المللی ارتباطات
بین المللی آمریکا واشنگتن)
تاریخ 4 اکتبر 79 مهر 58
دسته دوم از روحانیت: روحانیت میانه رو (سازشکار) که آمریکا توانسته بود با بعضی از آنها ملاقات
کنند.
***
«... البته یکی از دلایل مخالفت رهبران مذکور با خمینی، شاید وحشت آنها از افکار عمومی است؛ زیرا
که آنها از دولت باج می گرفتند و سالها زیر سایه دولت هویدا امرار معاش کرده اند. به عبارت دیگر ملاهایی
هستند که احتمالاً قبلاً با خمینی کار می کردند امروز با دولت سازش کرده و باج می گیرند.
چند روز پیش معاون سنا Abtin در تماسی که با رایزن امور سیاسی سفارت گرفته، گفت که آیت اللّه
میلانی (که از نفوذ زیادی در مشهد برخوردار است و حداقل دوبار در داخل کشور تبعید بوده) از دخالت
در اوضاع نگران بوده و اظهار امیدواری کرده که شاه کشور را ترک نکند.»
(گزارشگر Lambrakis امضاء سولیوان شماره 00471 تاریخ اول سپتامبر 79)
«آیت اللّه (شریعتمداری) در رابطه با روابط آینده ما بین ایران و آمریکا خیلی مهربان و خوشبین بود او
قدردانی خود را از کمکهای آمریکا در گذشته اظهار داشت و متذکر شد که ایران همان اندازه محتاج به
فروش نفت است که آمریکا محتاج به خرید آن و خاطرنشان ساخت که ساخت ایران برای محفوظ ماندن
در مقابل شوروی به کمک آمریکا احتیاج دارد. انتقادات فعلی از آمریکا از این عقیده غلط که آمریکا در
امور داخلی ایران دخالت می کند سرچشمه می گیرد. این مشکل می تواند به طور کامل رفع شود و روابط
خوب ایران و آمریکا بر پایه احترام متقابل می تواند دوباره برقرار شود.
شریعتمداری اظهار داشت که او نه دولت بختیار را تأیید کرده و نه تکذیب، ابهاماتی چند که در برنامه
بختیار در رابطه با معنی سوسیالیزم در عبارت سوسیال دمکراسی و همچنین از نظرات دولت بختیار
نسبت به عملیات حزب توده وجود دارد. باید و ضروری است که ابهامات کاملاً رفع شود و اکیدا هماهنگ
با قانون اساسی عمل کنید.
نظریه: شریعتمداری آشکارا از دیدن شخصی از جانب دولت آمریکا خوشحال بود. موضعش کاملاً
منطقی و مساعد (موافق برای همکاری) بود.»
(محرمانه شماره 0513 تاریخ 10 ژانویه 79 از سفارت آمریکا در ایران به وزارت امور خارجه
آمریکا فوری فوری سولیوان)
دادگاهها:
«... عموما جو منفی که دادگاههای انقلاب در آمریکا به وجود آورده اند مطرح کرده (کاردار لینگن) او
جریان فلاحی را عنوان کرده، همین طور جیمز الکساندر شری، شیبانی و دکتر رضا امینی به عنوان
نمونه هایی از رفتاری که آمریکاییها نمی توانند درک کنند. کاردار گفت که ما نمی خواهیم در امور داخلی
ایران دخالت کنیم ولی ما به خاطر زمینه های حقوق بشر نسبت به این مسایل نگران هستیم، چون این افراد
یا تبعه و یا ارتباطی با آمریکا داشته اند.
دادگاههای انقلاب به راحتی کار خود را با صدور احکام مرگ ادامه می دهند. سه اعدامی که در روز
12 مارس انجام گرفت، کاملاً متکی به زمینه های سیاسی بود. 11 تن از افراد همکار در حکومت شاه در
13 مارس اعدام شدند. محمود جعفریان سرپرست سازمان خبرگزاری پارس و معاون رادیو تلویزیون در
رژیم پهلوی و تئوریسین حزب رستاخیز که متهم به سانسور کردن اخبار بوده است، که احتمالاً منجر به
سقوط رژیم پهلوی می شده است.
بنا به گفته یک منبع نزدیک به کمیته های انقلاب، توضیح مختصری در مورد وحشیگریهای جاری
مربوط می شود به این حقیقت، که تقریبا همه روحانیون مسئولِ محاکمه افراد دولت سابق، افسران نظامی و
پلیس که دستگیر شده اند، خودشان تحت بدرفتاری بوده اند، بنابراین طرز تلقی آنها عموما انتقام جویانه
می باشد.
آنها هیچ گونه توجهی در مورد حساسیت بین المللی موضوعات قضایی نمی کنند. ایرانیانی هستند که
توجه به نکات قانونی می کنند، که شامل نخست وزیر مهدی بازرگان که یک عضو کمیته دفاع از حقوق
بشر و آزادی می باشد وی از شیوه اجرایی عدالت انقلاب شرمگین است.
(در توصیه به وزارت خارجه آمریکا از طرف سفارت آمریکا در ایران)
با توجه به اطلاعاتی راجع به اعدامها و آزادی زندانیان، که ما با دولت موقت مرتب صحبت کرده ایم،
شما برای بررسی مسایل حقوق بشر تأکید کنید و آن را ادامه دهید که شامل خارجیان برجسته و ممتاز
جهان سوم باشد، که بتواند اثر خود را خوب بگذرد.
سیاست آمریکا در رابطه با روحانیت
... هنوز رهبران سیاسی، به خصوص روحانیون در گفتگو با ما دلسردند.
«هیچ یک از این گروهها (مقصود گروهها و جریانات سیاسی مخالف رژیم ایران است). به واسطه
قدرت نابود کننده ای که در دست روحانیون قرار دارد، جرأت درگیری ندارد؛ چرا که روحانیون از حمایت
بی دریغ توده ها برخوردارند.
(محرمانه، از روابط عمومی سفارت در تهران به آقای Curran مهر 58)
... روابط عمومی با کمک آمریکا تکالیفی را برای دانشجویان ایران در آمریکا که امکان دارد، یک
رابطه با روحانیون محافظه کار برقرار کنند، در نظر گرفته اند.
(از مقاله روانشناسی ایران)
ما می خواهیم در عرض این مدت سوءظن رهبران مذهبی را برطرف، و تا جایی که ممکن است با آنها
طرح دوستی بریزیم.
ما می خواهیم برای ایرانی کار کنیم که میانه رو باشد و ناسیونالیستها مخالف مذهب و روحانیت تسلط
بیشتری در اداره مملکت داشته باشد.
ما باید بر روی مردی که عمیقا از آمریکا متنفر است و غربزدگی ایرانیها را بد می داند، ریسک کنیم.
بنابراین باید مواظب باشیم که نزدیک شدن به خمینی و روحانیون، به قیمت از دست دادن دوستان
غیرمذهبیمان تمام نشود.
آژانس ارتباطات بین المللی آمریکا بیشترین سعی خود را برای هر چه بهتر شدن پیوند ایران و آمریکا
گسترش دهد. برای مثال اشخاص مهم که بتواند با رهبران مذهبی و غیر مذهبی ملاقات کنند.
* اگر ایران از نظر ما مهم می باشد منافع خودی به ما می فهماند که مقدار زیادی ناراحتی را تحمل کنیم
و یاد بگیریم که به طور مؤثری با ملاهای مجاهد، پاسداران و حتی فداییان خلق تماس برقرار کنیم. البته با
احتیاط برای احتراز از شناخته شدن با آنها یا هر حزب و گروه دیگر.
*... باید سعی خود را برای برقراری تماس با روحانیون و چپگرایان بدون در نظر گرفتن عواقب آن
افزایش دهیم. البته درک می کنیم که ما برای برقراری تماس با این گروهها آماده نیستیم و آمریکاییهایی که
مورد تأیید این گروهها هستند؛ مثل جیس آندرو یانگ، که نمی توانند معرف نظریات ما باشند.
(از روابط عمومی سفارت به کوران مهر 58)
اکتشاف امکاناتی جهت تعیین و پرورش متخصص مذهب اسلام جهت پلهای رابطی بین Nea و
رهبری اسلامی شکل مستقیم و همکاری با ICA و کارمندان وزارت امور خارجه آمریکا.
(از Curranبه ساندرز 4 اکتبر 79 مهر 57)
منصور اقبال (تاجر تحصیلکرده آمریکا که از فرزندان خانواده اقبال می باشد) بر این مسئله که رهبران
میانه رو از موقعیتی که خمینی برایشان به وجود آورده سخت عصبانی اند، تأکید کرده و گفت که البته راه
چاره ای نمی بینند و می گفت که به آنها فشار آورده است که نزدیکی بیشتری با آمریکا بکنند، چون در هر
صورت بدون حمایت از دو ابرقدرت جهان، نمی شود امید داشت.
(شماره 00471 تاریخ اول سپتامبر 79 گزارشگر Lambrakis)
امضاء سولیوان
Abtic گفت که میلانی (آیت اللّه میلانی در مشهد در زمان رفتن شاه تا آمدن خمینی) درصدد بوده که با
سفارت تماس بگیرد و ما سعی می کنیم که این کار به شیوه ایرانی صورت بگیرد.
***
وی (مهدی روغنی) به علت رابطه اش با امام خمینی می تواند منبع اطلاعاتی مفیدی از اطرافیان
خمینی باشد.
(محرمانه ماه مه 79 امضاء ناس)
***
و همچنین آمریکایی ها طرحهایی داشتند که با یک تبادل فرهنگی علمی که به وسیله ICA اجرا
می شود، تبادل دانشجو با حوزه علمیه قم، به خصوص فیضیه نمایند و فردی را در فیضیه داشته باشند، که
بتوانند منابع اطلاعاتی و تحلیلی خوبی از روحانیت و عملکرد آن داشته باشند.
***
ملاقات آمریکاییها برای جلب همکاری و ایجاد تفاهم با روحانیون میانه رو مذهبی.
او (شریعتمداری) خاطرنشان ساخت ایران برای محفوظ بودن در مقابل شوروی به کمک آمریکا
احتیاج دارد. انتقادات فعلی از آمریکا از این عقیده غلط که آمریکا در امور داخلی ایران دخالت می کند،
سرچشمه می گیرد. این مشکل می تواند به طور کامل رفع می شود...
(در ملاقات سوم اردیبهشت 58 شماره 4253از سفارت وزارت امور خارجه آمریکا)
شریعتمداری فوری با بیانات کارمند سفارت در مورد تهدید و حملات ارتش موافقت کرد. او نگرانی و
درک عمیق خود را در این مورد که ارتش خروج شاه را نمی پذیرد، نشان داد و با توجه به شایعاتی در این
مورد که آنها با شاه توطئه چیده اند تا آشوبهایی ایجاد کرده و باعث سقوط دولت ملی (بختیار) شوند و در
نتیجه بازگشت شاه را به قدرت ممکن سازند، به او مکرر پیشنهاد می کرد که آمریکا هر چه در توان دارد به
کار گیرد تا از این امر جلوگیری کند.
(محرمانه شماره 0513 تاریخ 10 ژانویه 79 از سفارت آمریکا در ایران وزارت امور خارجه فوری
فوری سولیوان)
در طول بازدید اخیر مأمور سیاسی از مشهد عصر روز 2 اکتبر 79 ملاقاتی با آیت اللّه حاج حسن
طباطبایی قمی صورت گرفت. پسر او قبلاً از سفارت دیدن کرده بود و گفته بود که پدرش خوشحال
می شود که نماینده سفارت را به حضور بپذیرد.
... مأمور سیاسی تشریح کرد که او از طرف کاردار اظهار ادب کرده و تولد امام هشتم را تبریک
می گوید. آیت اللّه از این ملاقات تشکّر کرد و آرزوی خوبی نمود. او سپس بیان کرد که امیدوار است که
ملتهایی که خداوند قدرتهای بزرگ را به آنها اعطاء کرده از قدرت خود به نفع مظلومان و نه برای ظالمان
استفاده کنند. آیت اللّه ادامه داد که این برای او غمگین کننده است که ببیند قدرت بزرگی مثل آمریکا
قدرتش را در حمایت از اسرائیل به کار برده که در لبنان و فلسطین به مسلمانان ظلم می کند.
... مأمور سیاسی در قسمتی دیگر از گزارش
***
در ملاقات نمایندگان با آیت اللّه قمی وی به یکی از نمایندگان به طور خصوصی گفته است که خمینی
می توانست در پاریس زیر درخت سیب بنشیند و حکم بدهد. در حالی که سایر رهبران که در صحنه بودند،
باید زحمت می کشیدند و خونریزیها و رنجهایی را که پیروانشان متحمل می شدند را تسکین می دادند. در
بدترین روزهای زد و خورد در مشهد، اجساد شهدا در منزل آیت اللّه قمی جمع می شد تا آنها را شسته و
مخفیانه دفن کنند. قمی افزود: برای جلوگیری از کشتار او مجبور بود با مسئولین تماس بگیرد. آیت اللّه
قمی پرسید: «در طی این همه، خمینی کجا بود؟»
(از لینگن به وزارت امور خارجه اکتبر 79)
***
با توجه به سرسختی روحانیت در مقابل آمریکا و امپریالیسم و دوری جستن آنها، از آمریکا، آمریکا
سعی دارد که به هر صورت در روحانیون نفوذ کرده و برای این کار روحانیون محافظه کار را انتخاب نموده
است که در بعضی از موارد همانند اسنادی که در بالا وجود دارد توانسته است در ملاقاتها نظر آنها را به
خود جلب نماید. طرح برنامه و شیوه های مختلف فرهنگی و سیاسی و جاسوسی، تلاش فراوان آمریکا را
برای این موضوع به خوبی نشان می دهد.
