بسم الله الرحمن الرحیم
برخی کسانی که در پی تخریب ارزشهای الهی مثل روزه هستند، یا تحت تاثیر شبهات هستند، ممکن است با دستاویز قرار دادن احادیثی، سعی در تایید نظریه خود(تخریب ارزشها) داشته باشند؛ از جمله آن حدیثها این حدیث است که پیامبر اسلام می فرماید: «وَ كَثْرَةِ الْحَجِّ وَ الْمَعْرُوفِ وَ طَنْطَنَتِهِمْ بِاللَّيْلِ، وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَة؛[1] به زيادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نكنيد، بلكه به راستگويى و امانتدارى آنها توجه كنيد.»
به نکاتی در این مورد اشاره می کنیم:
1ــ این حدیث فوق در صدد نقد منصفانه وسازنده اهل ایمان است و خطاب به آنها می گوید: شما که زحمت انجام عبادت را به خود می دهی، حیف است که اثرات آنرا در زندگی خود پیاده نکنید؛ که فردای قیامت بی دینان و جهنمیان زبان به شماتت شما گشوده و بگویند: «فَما كانَ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْسِبُون؛[اعراف/39] شما را چه برتری بر ما هست؟ پس عذاب را براى آنچه بجاى مى آورديد بچشيد.»
2ــ در هر کار دیگری هم چنین است که کسانی که عملکرد قابل قبولی ندارند، با نقد دیگران مواجه هستند. ضرب المثل «دو صد گفته چون نیم کردار نیست» تعبیر دیگری از این حدیث است. مثل دامادی که برای جلب نظر خانواده عروس، قولهای دور و درازی به آنها می دهد که توان تحقق آنها را ندارد، و یکی از اسباب طلاق، متاسفانه همین است، یا کسی که روز و شب کار می کند، اما آنرا صرف رفیق بازی و غیره می کند؛ کسی در اینجا نمی گوید کارنکن؛ بلکه او را توصیه به کار همراه با تدبیر معیشت می کنند، در مورد نماز و روزه و ...هم همین را باید بگوییم.
3ــ وجود این احادیث، منافاتی با خواندن نماز و گرفتن روزه ندارد. همان پیامبری که حدیث فوق را می گوید، مورد نماز می فرماید: «الصلاة عمود الدين فمن تركها فقد هدم الدين؛[2] نماز ستون و پایه دین است و اگر نماز ترک شود، به تحقیق دین از بین می رود، یا امام باقر(عليه السلام) فرموده است: «بني الاسلام علي خمسة اشياء، علي الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه؛[3]اسلام بر پنج چيز استوار است، برنماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبري اسلامي).»
4ـ اکثر افرادی که این شبهات را مطرح می کنند، برای شانه خالی کردن از احکام و عباداتی مثل روزه این توجیهات را می آورند. ای کاش این افراد صداقت به خرج داده و همانگونه که به نماز و روزه برخی ها ایراد گرفته و آن را به زعم خود ریایی می دانند؛ راستگویی و امانتداری برخی را هم ریایی بدانند. این افراد می بینند که برخی به خاطر مشتری مداری و مردمداری و... راستگو و امانتدار هستند؛ ولی هنگامی که بین راستگویی و امانتداری و حفظ منافع شخصی تضاد پیش می آید، منافع شخصی را بر می گزینند، و این کلام امام حسین(علیه السلام) را مجسم می کنند. «ان الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی ألسنتهم یحوطونه ما درّت معائشهم فإذا محصّوآ بالبلاء قلّ الدیّانون؛[4]همانا مردمان بنده دنيايند و دين لقلقه زبان آنهاست و هر جا منافعشان [به وسيله دين] بيشتر تأمين شود زبان مى چرخانند و چون به بلا آزموده شوند آنگاه دين داران اندكند.»
سخن آخر اینکه؛ برخی احادیث به ما گوشزد می کنند که ای نمازخوانان، ای روزه داران و...مواظب باشید عملکرد قابل قبولی داشته باشید تا هم خودتان از اثرات آن بهره مند شوید و هم زبان برخی از مغرضان و بی دینان در این دنیا و آن دنیا را متوجه خود نکنید.
ان شاءالله که نماز و روزه ما، دارای اثر مطلوب ومورد رضای خداوند باشد.
پی نوشت:
1ــ عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج2، ص 51.
2ــ عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، ابن ابی جمهور، ج1، ص 322.
3ــ الكافي (ط - الإسلامية) ،ج4 ، ص 62.
4ــ تحف العقول، ص245.