دوره وزارت و نحوه برخورد والدین

زمانی که فرزند وارد نوجوانی(7 سال سوم عمر خویش) می شود والدين بايد روش برخورد و تعاملشان را با او تغيیر دهند و نوع گفتگو و برخورد خود را بر اساس فرمايش رسول اكرم (ص) كه مى فرمايد: «هفت سال سوم زندگى يعنى از 14 تا 21 مرحله وزارت و مشورت كردن با اوست»، شكل دهند. پيامبر اكرم (ص) در روايتى مى فرمايند: «الولد سيد سبع سنين، عبد سبع سنين و وزير سبع سنين» يعنى فرزند در 7 سال اول سيد و آقاست و امر او (تا آنجا كه به ضرر او يا ديگران نيست) اطاعت مى شود، در 7 سال دوم (از 7 سالگى تا 14 سالگى) روحيه اطاعت و پذيرش در او شكل مى گيرد، اما در هفت سال سوم يعنى 14 تا 21 سالگى شأنيت وزارت و مشاوره و گفتگو در سطح معاون والدين پيدا مى كند. بر اين اساس چه زيباست از امر و نهى كردن نوجوان اجتناب كرد و به جاى آن از باب گفتگو و احترام به سخنان او و پس از شنيدن انديشه ها و سخنان او، رهنمودهايى را به او ارائه كرد. طبيعى است ويژگى ديگر نوجوانان آن است كه سخنان و انديشه هاى والدين را از باب پند و اندرز و نصيحت نمى تواند بشنود. پس والدين نبايد در قالب نصيحت او را از عملى برحذر دارد. بلكه در قالب مشورت و ارائه نقطه نظر خود با او به گفتگو بنشينيد.

ويژگى سوم نوجوان آن است كه او در اين مرحله مى تواند مفاهيم نظرى و انتزاعى را بفهمد و براى هر سخن و ادعايى به دنبال دليل و منطق آن است. از باب سخن بزرگ ترها و لزوم احترام به آنها نمى تواند سخنى و ايده اى را بپذيرد بلكه بايد مستدل، منطقى و قانع كننده باشد و بتواند در چارچوب منطقى و استدلالهاى عقلى خود آن را بفهمد و بپذيرد پس با رشد شناختى نوجوان، او به دنبال، استدلال، منطق و دليل قانع كننده است و هرگز نمى تواند سخن ديگرى هر چند پدر او يا رهبران مذهبى باشد به صورت تحميل شده از طرف آنها بپذيرد.

ويژگى چهارم نوجوان اعتماد به نفس بالاست و مى خواهد مستقلا با تكيه بر انديشه ها و فكرهاى خود مطالب را بپذيرد. اگر تا كنون به يك نوع اطاعت و پذيرش دوران كودكى عادت داشت. اكنون در اين سن از نظر روانى مى خواهد مستقلا و با تكيه بر فكر خود مطالب را حلاجى كند و بپذيرد و از تحميل سخن و ايده ديگران گريزان است. (هر چند سخن والدين يا... باشد كه قبلا هم به آنها اعتماد داشت)

ويژگى پنجم نوجوانى تعلق به گروه هم سن و سالان است، الگوگيرى از هم سالان در نوجوانى به اوج مى رسد، زيرا همسالان به او بها مى دهند و او را مى پذيرند و بدين وسيله احساس فرديت و هويت مى كند و لذا مى خواهد رفتار خود را بر اساس رفتار و انديشه هاى همسالان خود شكل دهد.

حضرت علی (ع) در نامه 31 خود به امام حسن (ع)بعد از بازگشت از صفین در مورد تربیت فرزند می فرماید پسرم هنگامی که دیدم سالیانی از من گذشت و توانایی رو به کاستی رفت ،به نوشتن وصیت برای تو شتاب کردم،ارزشهای اخلاقی را برای تو برشمردم پیش از آن که اجل فرا رسد و راز های درونم را به تو منتقل نکرده باشم و در نظرم کاهشی پدید آید چنان که در جسمم پدید آمد و پیش از آنکه خواهش ها ودگرگونی های دنیا به تو هجوم آورد وپذیرش و اطاعت مشکل گردد زیرا قلب نوجوان چونان زمین کاشته نشده آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده شود پس در تربیت تو شتاب کردم پیش از آن که دل تو سخت شود وعقل تو به چیز دیگری مشغول گردد تا به استقبال کارهایی بروی که صاحبان تجربه زحمت آزمون آن را کشیده اند و تو را از تلاش و یافتن بی نیاز ساخته اند و آنچه از تجربیات آنان نصیب ما شد به تو هم رسیده ،پسرم درست است که من به اندازه پیشینیان عمر نکردم اما در کردار آنان نظر افکندم و در آثارشان سیر کردم گویی یکی از آنان شدم، پس در آغاز تربیت تصمیم گرفتم تا کتاب خدای توانا و بزرگ را همراه با تفسیر آیات به تو بیاموزم وشریعت اسلام واحکام آن از حلال وحرام و به چیز دیگری نپردازم اما از آن ترسیدم رأیی که مردم را به اختلاف انداخت و کار را بر آنان شبهه ناک ساخت به تو هجوم آورند هرچند که آگاه کردن تو نسبت به این امور را خوش نداشتم اما آگاه شدنت را ترجیح دادم...

بر اساس آنچه بيان شد، توصيه مى شود:
1. هرگز سعى نكنيد سخن خود را بر فرزند نوجوان خود تحميل كنيد.
2. در كارهايى منزل و مدرسه و بيرون با او مشورت كنيد تا احساس ارزش و اهميت كند.
3. بهتر است از همان کودکی به فکر تربیت فرزند باشید 
4. صريحا با رفتارهاى فرزندتان  و از جمله چگونگى پوشش او مخالفت نكنيد.
5. او را سرزنش نكنيد.
6. الگوهايى جديد به او معرفى كنيد يعنى دوستان صميمى و ارزش مدار را به تدريج در گردونه دوستان او قرار دهيد. (تدبير در اين زمينه بسيار مهم است و دقيق)