راهکارهای تقویت املای فارسی ابتدایی / بخش سوم

راهکارهای تقویت املای فارسی ابتدایی / بخش سوم

پیرو مطالب قبلی در این بخش تلاش داریم راهکارهای تقویت املای فارسی ابتدایی را جهت رفع مشکلات دانش آموزان و معلمین عزیز ارائه نماییم. در ادامه با ضیاءالصالحین همراه باشید تا از راهکارهای تقویت املای فارسی ابتدایی آشنا شوید.

بیشتر بخوانید:

 راهکارهای تقویت املای فارسی ابتدایی / بخش اول

راهکارهای تقویت املای فارسی ابتدایی / بخش دوم

راههای تقویت و درمان مشکلات آموزشی:

1- آموزش نکات دستوری توسط معلّم یا والدین به دانش آموز مربوط.
2- استفاده از روش تدریس فارسی توسط معلم یا والدین.
جهت یادگیری درست نگارش کلمات خاص که حالت استثنایی دارند یا فقدان یادگیری اصول و قواعد نگارش ناشی می شود.

اشکالات املاء در دوره ابتدایی:

در کلاس اول بیش ترین اختلالات یا اشکالات شنیداری، دیداری و گاهی آموزشی است.
در کلاس دوم بیش ترین اختلافات دقّت، آموزشی و شنیداری است.
در کلاس سوم بیش ترین اختلالات آموزشی، شنیداری، دقّت است.
در کلاس چهارم بیش ترین اختلالات آموزشی، دیداری، دقّت است.
در کلاس پنجم بیش ترین اختلالات آموزشی، دقّت، دیداری است.

عمده ترین غلط های املایی به ترتیب فراوانی در دوره ابتدایی در سال تحصیلی 82-81 استان زنجان:

1- غلط های املایی آموزشی
2- غلط های املایی حافظه ی دیداری
3- غلط های املایی بی دقتی (عدم توجه و دقّت)
4- غلط های املایی سمعی و شنیداری
5- غلط های املایی نارسا نویسی

روش بررسی املاها و تعیین اشکالات املایی فراگیران:

در بیشتر اوقات شاهد هستیم که پس از تصحیح املاء و نوع اشکالات املایی دانش آموزان ما علت بروز آن ها مشخص و بررسی نمی شود، برنامه ریزی جهت آموزش نکات لازم و رفع اشکالات صورت نمی گیرد و تنها توصیه های کلی و تذکرات شفاهی درباره درست نویسی ارائه می شود و بسیاری از معلّمان رونویسی از کلمه ها و یا درس و گاه جمله نویسی با این کلمات را راه حل و و اشکالات می دانند. این شیوه راه مطمئن و علاج مشکل نیست چرا که تعداد زیادی از این دانش آموزان همان کلمات را دراملاهای بعدی یا سایر نوشته های خویش غلط می نویسند. لازم است معلّم ضمن استخراج مشکلات املایی دانش حرفه ای و پیش بینی آموزشی مجدد، فعالیتّهای یاددهی و یادگیری متناسب با اشکالات تدارک ببیند و در جهت رفع اشکالات برآید.

بررسی املاها دو صورت ممکن است:

1- شیوه ی فردی 2- شیوه ی جمعی

شیوه ی فردی:

در شیوه ی بررسی فردی معلم جدول بررسی اشکالات املایی را برای هر دانش آموز تهیه و در هر جلسه پس از تصحیح املاء اشکالات دانش آموز را در جدول ثبت می کند.
تنوع اشکالات املایی و شدت و ضعف آن در افراد موجب می شود معلم بسته به نیاز فراگیر، رهنمودها و راهکارهای خاصی را در نظر بگیرد. این جدول به مرور زمان وضعیت دانش آموز را در کلاس درس املاء، و میزان توفیق معلم و دانش آموز را در رفع اشکالات نشان می دهد.

شیوه ی جمعی:

در این شیوه ی بررسی، جدول بررسی اشکالات برای کلیه دانش آموزان کلاس تنظیم می گردد و در هر جلسه معلم پس از تصحیح املاها آن ها را در اختیار دانش آموزان قرار می دهد و با پرسش از اشکالات املایی دانش آموزان، فراوانی هر مورد را در جدول ثبت می کند البته باید دانش آموزان در این باره قبلاً توجیه شوند. همچنین در صورت وجود فرصت و به ویژه در جلسات اولیه، چنانچه معلم شخصاً به تکمیل جدول و استخراج اشکالات بپردازد، انواع و چگونگی اشکالات دانش آموزان اطلاع بیشتری کسب خواهد کرد.
جدول زیر جدول بررسی اشکالات املایی است که می توانید به شیوه ی جمعی یا فردی مورد استفاده قرار گیرد و مبنای کار و آموزش معلم در جلسات بعدی باشد.

پیشنهاد سازنده و مطلوب:

1- تسلط دانش آموزان بر مهارت نوشتاری مستلزم توجه و برنامه ریزی دقیق معلم برای اجرا و مدیریت فعالیتهای یاددهی و یادگیری است. یادگیری مهارت نوشتن در حرکتی ساده به پیچیده (رونویسی، املاء، جمله نویسی و انشاء) که رونویسی ساده ترین نوع نوشته و جمله نویسی و انشاء پیچیده ترین آن محسوب می شود.
2- در املای فارسی علاوه بر آنکه صورت تصحیح نوشتاری کلمات به دانش آموزان آموخته می شود موجبات تقویت مهارت گوش دادن و درک و دریافت سریع واژه ها، جمله ها و متون فراهم می آورید.
آموزش املاء فقط به ساعت املاء اختصاص ندارد بلکه این مهارت در فرایند و جریانی پویا و همراه با تدریس دروس به ویژه در درس زبانی، آموزی، خواندن، جمله نویسی، انشاء، فعالیتهای نگارشی و زبانی آموزش داده میشود.
3- وجود اشتباهات املایی در نوشته های دانش آموزان مانع از ایجاد زبانی مناسب و روشن می گردد و تأثیر نامطلوبی را در راه یادگیری و روح و روان بر جای می گذارد. لذا ضروری است با توجه و دقّت بیشتری به این درسی پرداخته شود.
4- در درس املاء باید نخست به (درجه آموزشی املاء) و آموزش درست نویسی کلمه ها و جمله پرداخت و آن گاه در صدد و ارزشیابی از چگونگی نوشتن برآمد.
5- آموزش املاء تنها منحصر به ساعت این درس نیست و معلم باید در سایر دروس و فعالیتهای نوشتاری دانش آموزان مانند جمله سازی و انشاء نوشتن پاسخ سؤالات و تمرینات علوم، هدیه آسمانی، ریاضی، اجتماعی و ... به نحوه نوشتن کلمات توجه کند و اشکالات املایی آنان را مشخص کند و تذکر دهد (بطور مثال: دانش آموزی که در درس ریاضی- علوم نمره بیست گرفته و لو اینکه 5-6 غلط گیری املایی در درس مذکور مشاهده می شود.)
6- چون منظور اصلی از گفتن املاء در کلاس ارزشیابی فعالیتهای یاددهی و یادگیری انجام شده است لذا باید از متن ها و جمله ها و واژه هایی در املاء استفاده کرد که دانش آموزان آن ها را آموخته باشند. (یعنی تلفظ آن کلمه ها را شنیده باشند، شکل املایی آن ها را دیده و نوشتن آن ها را تمرین کرده باشند.)
7- طولانی بودن متن املاء موجب می شود که دانش آموزان معانی کلمه ها و جمله ها را به آسانی و به خوبی درک نکنند.
8- رعایت زبان معیار و تلفظ صحیح کلمه ها و ترکیب ها ضروری است خواندن ترکیب وصفی و اضافی به صورت جدا یا تلفظ کلمات استثنایی یا تلفظ غیر رایج درست نمی باشد.
9- از تکرار زیاد و غیر ضروری که موجبات کند نویسی و کم توجهی دانش آموزان می شود پرهیز نمود.
10- عوامل دیگر مانند مشکل دو زبانه بودن دانش آموزان کلاس، وجود عوامل بازدارنده و مخل در هنگام یاددهی و یادگیری، نبود تکرار و تمرین کافی در یاددهی شکل صحیح نوشتاری کلمات خوانده شده در زمان آموزش و بعد آن، فراموش کردن شکل صحیح نوشتاری کلمات خوانده شده به سبب فاصله افتادن بین زمان یاددهی و کاربرد آن و … فراگیران را به غلط نویسی کلمات می کشاند.
11- به تجربه ثابت شده است که رونویسی از روی متن درس و پس از املاء، چندین بار نوشتن از روی غلط ها، تأثیری قطعی در صحیح نویسی کلمه ها نخواهد داشت. زیرا آنچه اهّمیت دارد یاددهی و یادگیری مهارت های زبانی در زمینه ی نوشتن املای کلمات است.
12- هر کلمه یا عبارت تنها یک یا دو بار گفته می شود تا شاگردان عادت کنند با گوش دادن به صدای معلم، شکل نوشتاری کلمه ها را یاد بیاورند آن را زیر لب آهسته تکرار کنند و بنویسند.
13- سرعت خواندن متن املای کلمات باید با توان نوشتاری شاگردان متناسب باشد (تندتر یا کند تر از حد معمول) زیرا بد خطی شاگردان و جا انداختن کلمه ها در املاء نتیجه تند گفتن و کند نویسی شاگردان به دلیل کند گفتن نقش املاء است.
14- به منظور تشویق شاگردان به درست و زیبا نوشتن کلمات در متن املاء علاوه بر نمره املاء می توانید یک نمره ی خوش نویسی نیز به آن ها بدهید.
15- پیشنهاد می کنیم گاهی املای کلمات به صورت گروهی نوشته شود یعنی اعضای هر فرد 2 تا 3 نفر با مشورت هم شکل صحیح کلمات گفته شده را بنویسند.
16- روش های آموزشی برای هر کودک با توجه به نوع مشکل وی، نیازها، علایق، سن و … متفاوت است به عبارت دیگر برنامه های آموزشی هر کودک باید با شناخت همه جانبه ی او به صورت انفرادی باشد.
17- بسیاری از روش های آموزشی را می توان به طریقه ی خلاقانه و بدیعی ایجاد کرد و مورد استفاده قرار داد. لازم به ذکر است که بهتر است این روشها به شکل بازی باشد تا با ایجاد تنوع در یادگیری علاقه ی کودکان را جلب کرد.

نتیجه گیری:

اصطلاح dysgraphia «نارسا نویسی» در مورد کودکانی به کار می رود که به رغم برخورداری از هوش مصنوعی، بسیار بد می نویسند این کودکان از نظر جسمی و حسی مشکل قابل ملاحظه ای ندارند، از امکانات محیطی - آموزشی مناسبی برخوردارند و دارای نابهنجار شدید رفتاری نیستند، و در عین حال پیشرفت آموزشی آن ها نسبت به بهره هوشی، سن و امکانات آموزشی شان به مراتب کمتر است. آنان در یک یا چند ماده ی درسی که مربوط به نوشتن و املاء است به وضوح مشکل دارند. نارسا نویسی اختلالی ویژه در یادگیری specific learning disabilifies محسوب می شود.

منابع و پی نوشتها :
.................................................................
1. سیف نراقی ، مریم و نادری، عزت الله (1374) آموزش و پرورش کودکان استثنایی - تهران - پیام نور.
2. تبریزی، مصطفی (1378) درمان اختلالات دیکته نویسی - انتشارات فراوان، چاپ 4 - صفحات مختلف.
3. راهنمای آموزش املاء در دوره ابتدایی، دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی - تابستان 1384 صفحه 11
4. سنگری، محمدرضا و گروه مولفان (1384 )، فارسی بخوانیم و بنویسیم پایه چهارم دبستان، تهران ناشر اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی - صفحات مختلف
5. رشد تکنولوژی آموزشی (2) ماهنامه آموزشی تحلیلی، اطلاع رسانی - وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دوره 21، 1384 صفحه 40.
6-رشد تکنولوژی آموزشی (3) ماهنامه تحلیلی ، اطلاع رسانی - وزارت آموزش و پرورش ، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آمزشی دوره 21 ، 1384 صفحه 42 .
7. رشد تکنولوژی (5) ماهنامه آموزشی - تحلیلی ، اطلاع رسانی - وزارت آموزش و پرورش - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دوره 20 ، 1383 صفحه 12 .
8. رشد آموزشی ابتدایی 4، 1383 صفحه 59 - رشد آموزش ابتدایی 7، 1379، صفحه 62 - رشد اموزش ابتدایی 2، 1379 صفحه 10 - رشد آموزش ابتدایی 5 سال 6، 1381 وزارت آموزش و پرورش صفحه 26-25
9. فریار، اکبر و درخشان، فریدون (1363) ناتوانی های یادیگری - تهران - میترا
10. صفار پور، عبدالرحمان (1379) زبان آموزی یاددهی و یادگیری درسی املای فارسی دوره ابتدایی صفحات مختلف.