امام علی علیه السلام/ منبر مکتوب9 (استاد انصاریان۹۶)
سخنرانی نهم استاد حجت الاسلام والمسلمین انصاریان با موضوع امام علی علیه السلام در قم/ حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) / دههٔ دوم رجب / بهار ۱۳۹۶هـ.ش.
مطالب مرتبط : ولـادت امــام علــی علیه السلام - ویژه نامه مولود کعبه
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمدلله رب العالمین الصلاة والسلام علی سید الانبیاء والمرسلین حبیب الهنا وطبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه وعلی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین».
در بحث جلسهٔ هشتم، روایت بسیار مهمی از وجود مبارک رسول خدا قرائت شد که پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم- در این روایت، صلاح و فساد همهٔ اعضا و جوارح انسان را در گرو وضع قلب می دانند: «أَلَا وَ إِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ...»[بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج58، ص: 23]، پاره گوشتی در وجود شما مردم است که اگر این پاره گوشت سروسامان داشته باشد، اعضا و جوارح شما، چشمتان، گوشتان، زبانتان، دستتان، شکمتان، غریزه تان و قدمتان سروسامان خواهد داشت.
«و ان فسدت»، اما اگر آن پاره گوشت تباهی داشته باشد، فساد داشته باشد، همهٔ اعضاء و جوارح شما تباه خواهد بود، فاسد خواهد بود. وقتی که قلب به فسادی مانند طمع دچار باشد، انسان حدود پروردگار عالم را در رابطهٔ با مال، با کلنگ طمع خراب می کند و از کسب مشروع، کار معقول و فعالیت پاک رد می شود و وارد رشوه و غصب و ربا و اختلاس می شود که برای ورود به این مکاسب محرّمه از همهٔ اعضائش باید کمک بگیرد. کلنگ طمع مرزهای الهی را خراب می کند، ولی وقتی انسان وارد مفاسد مالی بشود، همهٔ بدن او، همهٔ اعضا و جوارح او برای به دست آوردن مال حرام کمکش می کنند.
آدمی که حسود باشد، یعنی نعمت های الهی را چشم نداشته باشد به کسی ببیند؛ رسول خدا -صلی الله علیه وآله وسلم- در یک روایتی که کلینی در جلد دوم کافی نقل کرده است، حسد را به آتش تشبیه کرده اند. خب وقتی آدم می خواهد این آتش افروزی را راه بیندازد، با زبان تنهایش که نمی تواند راه بیندازد، تمام بدن را باید به کار بگیرد، برای ضربه زدن به طرف مقابل که به او حسادت دارد، با چشمش، با زبانش، با دستش، با قدمش، با قدرتش، با توانش باید بر ضد بندهٔ پروردگار اقدام بکند که به او حسد دارد. هرکدام از رذائل اخلاقی که جایشان هم در قلب است، ضررهایی دارند، زیان هایی دارند، خسارت هایی دارند که همهٔ بدن باید برای تحقق این خسارت ها به کار گرفته شود، همهٔ بدن!
هشام بن حکم یک جوان تحصیل کردهٔ دانشمندِ عالمی بود که استاد علم و دانشش، دریای دانش حق، وجود مبارک امام صادق علیه السلام بود. خیلی مغز این آدم کار می کرد و دریافت علمی اش خیلی شدید بود. یک کتابی از معارف الهی در زمانی بود که هنوز مو در صورتش درنیامده بود و در همان زمان که در اوائل جوانی بود، کتاب های مهم ما نقل کرده اند، هر وقت خدمت امام صادق -علیه السلام- می آمد، امام صادق برایش تمام قد بلند می شدند. ایشان می گوید: من یک روز خدمت امام صادق -علیه السلام- آمدم و به حضرت عرض کردم: یابن رسول الله! گیر یک مسئله هستم و این گیرهای عقلی و فکری و علمی ما را شما اهل بیت باید حل بکنید. ما درِ خانهٔ دیگر را که نمی توانیم بزنیم، جایی دیگر که علم الهی پیدا نمی شود و این علم پیش شماست؛ اما علوم دیگر جای دیگر پیدا می شود، ولی این نوع مشکلاتِ ما را حل نمی کند. فیزیک علم است، شیمی علم است، ریاضی علم است و ارزش هم دارند؛ ولی کاربرد این علوم فقط برای بدن انسان است و این علوم به روح انسان راهی ندارند، به قلب انسان راهی ندارند، عامل تربیت و ادب انسان نیستند؛ اگر بودند که تک تک اروپایی ها و آمریکایی ها منبع ادب و تربیت و کرامت و وقار و عظمت بودند! خلأ غرب برای نداشتن همین علم باطن است، برای نداشتن علمِ بالله است، برای نداشتن علم به معاد است، برای نداشتن رشتهٔ علوم انبیا و ائمهٔ طاهرین -علیهماالسلام- است؛ لذا غرب، خودِ انسان را هم نمی شناسد! یعنی شما اگر از غربی ها بپرسید انسان یعنی چه، نمی دانند! من در حدود بیست کشور اروپا منبر رفته ام و سعی کرده ام با خود اروپایی ها برخورد بکنم؛ از اساتید دانشگاه تا دانشجویان علمی و در مهم ترین دانشگاه هایشان هم فقط برای سؤال رفته ام. آنجا از هرکسی بپرسی انسان را معنی کن، می گوید: انسان یعنی مجموعه ای از فعالیت های شیمیایی و فیزیکی، انسان دینامیسمی جز این بدن در این عالم ندارد و انسان را نمی شناسند؛ لذا کارل (Carl) که برندهٔ جایزهٔ نوبل و از اساتید مهم غرب بود، یک کتابی به نام انسان موجود ناشناخته نوشته است که این اسم راست هم هست و انسان را نمی شناسند، نمی دانند انسان کیست! خب اینها را نبوت باید حل کند، توحید باید حل کند، امامت باید حل کند و نمی شود از بیگانگان پرسید. آنها خودشان را نمی شناسند، تا چه برسد به مسائل بیرون از انسان را.
حالا شما اگر از پروردگار بپرسید انسان کیست؟ چهارتا جواب به تو می دهد: خلیفةالله، مستعد هدایت الله، افق کرامت الله، عرصهٔ معرفت الله، این انسان است! یعنی با این تعریفی که خدا از انسان در سورهٔ بقره و در سورهٔ اسراء کرده، به انسان می گوید که تو از مخلوقات گل سرسبد آفرینش من هستی و افق تجلی تمام ارزش ها که با طلوع این ارزش ها، وجودت «افضل من ملک مقرب» است و این در روایات است. تو جلوهٔ خدا هستی و نه جلوهٔ فیزیک؛ تو جلوهٔ معرفت هستی و نه جلوهٔ شیمی؛ تو جلوهٔ هدایت هستی و نه جلوهٔ حیوانیت؛ تو جلوهٔ کرامت هستی و نه عرصه گاه پستی؛ یعنی غرب به خاطر اینکه انسان را نمی شناسد، در سر خودش زده و پهن زمینش کرده؛ یعنی حیوانات ایستادند و این ایستایی را غرب از انسان گرفته و یک منبع آلودگی «اثاقلتم الی الأرض» شده است؛ یعنی فرهنگ غرب آمده و انسان را به خاطر جهل به انسان به زمین چسبانده، روی قدش هم زده، قامت انسانی را هم شکسته، پَستش کرده است شما تا کشورهای اروپایی نروید، این آیه را نمی توانید لمس بکنید! «ثم رددناه اسفل السافلین»، انسان در آنجا موجودی است که پست ترین پَستان جهان است؛ اما باید بروید و با چشم ببینید. من یک چیزهایی را از آنجا می دانم که در طول سفرها به آن رسیده ام که یک دانه اش را به خاطر ادب منبر و ارزش شما و به خصوص در این محل هایی که خانهٔ اهل بیت است، نمی توانم بگویم، نمی توانم به زبان بیاورم.
خب هشام بن حکم یک گیر فکری دارد و کار فیزیک و شیمی و ریاضی و هندسه و معماری و صنعت نیست که حل کند، علوم غیرالهی فقط عهده دار بدن هستند. علوم غیرالهی می توانند هواپیما بسازند که بدن ها را از یک کشوری به کشور دیگر ببرند؛ می توانند قطار بسازند که بدن ها را حمل ونقل بکند؛ می توانند ماشین بسازند که بدن ها را حمل ونقل بکند؛ می توانند قوی ترین یونیت را بسازند که دندان درد را اصلاح بکند؛ می توانند ام. آر.آی بسازند که عکس برداری دقیق بکند؛ هیچ علمی امروز در کرهٔ زمین با ادب و تربیت و رشد و کمال انسان ارتباطی ندارد. اینهایی که فریفتهٔ غرب هستند یا دلشان می خواهد بارشان را از این مملکت جمع بکنند و آمریکا بروند، کانادا بروند، یک کشور غربی بروند، دارند وارد سراب می شوند؛ اینجا حقیقتی وجود ندارد! اروپا یک طویلهٔ آبادی است، آمریکا یک طویلهٔ آبادی است، حیوان هم از ما بیشتر دارند، خیلی بیشتر! ما حالا 75 میلیون هستیم و یک درصد کمی رباخور داریم، یک درصد کمی بی حجاب داریم، یک درصد کمی عرق خور داریم، یک درصد کمی متجاوز به حقوق مالی و حقوق اجتماعی مردم هستند؛ اما آنها نه! آنها کل کشورشان یک طویلهٔ آبادِ زیبای خوشگلی است که به قول قرآن کریم، انواع حیوانات در آن می لولند: «مَثَلُهُم... كَمَثَلِ الْحِمَارِ...»[آیه 5 سوره جمعه با اندکی تغییر]، «مَثَلُهُم ... كَمَثَلِ الْكَلْبِ...»[آیه 176 سوره اعراف]، «أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»[آیه 179 سوره اعراف]، فکر می کنید آنجا بهشت است؟
بهشتْ توحید است، بهشتْ نبوت است، بهشتْ امامت است، بهشتْ این عبادات است، بهشتْ رفتن در این حرم های مطهر است، بالاترین بهشتِ استحبابیِ مؤکد و افضل قربات، امام صادق -علیه السلام- می فرمایند، گریهٔ بر ابی عبدالله الحسین است و این بهشت است، بهشتْ شب های احیاست، شب های ماه رمضان است، روز عرفه و دعای عرفه است، شب جمعه و دعای کمیل است؛ اینها را خیلی غنیمت بدانید و کم حساب نکنید.
پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم- می فرمایند: وقتی دور همدیگر جمع می شوید و یک معلم دین، مَعالم دین را برایتان می گوید؛ مثل امشب، مثل شب های دیگر، مثل شب های آینده، مثل ماه رمضان، می فرمایند: جلسه «رَوْضَةً مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّة»[الكافي (ط - الإسلامية)، ج3، ص: 242]، یک باغ باعظمت، چون «الف و لام» ندارد و نکره است، «رَوْضَةً مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّة»، این یک باغ باعظمتی از بهشت است، ولی پردهٔ دنیا جلوی چشمتان است؛ اگر خدا همین الآن این پرده را کنار بزند، ما خودمان را همین الآن در بهشت می بینیم، همین الآن!
قرآن مجید می گوید: عمل یا جهنم است یا بهشت است، خودِ عمل! شما آیات مربوط به جهنم را در قرآن ببینید، هیچ آیه ای ندارد که جهنم با نفت، با بنزین، با گاز، با زغال سنگ، با مازوت یا با نفت می سوزد؛ قرآن مجید می گوید: سوخت جهنم «وَقُودُهَا النَّاسُ»[آیه 24 سوره بقره]، خود مردم هستند؛ یعنی همین الآن که یک نفر دارد زنا می کند، دارد تولید آتش می کند! همین الآن! نه اینکه این آتش در آینده تولید شود. آن که دارد حرام می خورد، غیبت می کند، تهمت می زند، آبروی مردم را می بَرَد، همین الآن دارد عملش آتش می شود؛ ولی زیر پردهٔ دنیاست و وقتی این پرده کنار برود، آتش از همهٔ بدن شعله ور می شود و فرقش هم با آتش دنیا این است که این آتش خاموش نمی شود، عمرش تمام نمی شود، با هیچ آبی نمی شود شعله اش را خاموش کرد، این فرقش با آتش دنیاست.
آیات مربوط به بهشت را هم نگاه بکنید! شما همین الآن که نشسته اید و دارید قرآن و معارف خدا را گوش می دهید، در بهشت هستید، همین الآن! «كُلَّمَا رُزِقُوا»، این آیهٔ 25 سورهٔ بقره است که نشان دهندهٔ تجسم عمل و تبدیل انرژی به مادّه است؛ اگر دانشمندان قاعدهٔ تبدیل انرژی به مادّه را قرن هجدهم به بعد ثابت کردند، این تبدیل انرژی به مادّه را 1500 سال پیش، آیهٔ 25 در سورهٔ بقره گفته است.
«كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ»[آیه 25 سوره بقره]، هر میوه ای را که در بهشت پیش اهل بهشت می آورند، «وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا»[آیه 25 سوره بقره]، میوه های همرنگ، میوه های خوشگل، میوه های دلبر، «قالوا»، اهل بهشت می گویند: «هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ»[آیه 25 سوره بقره]، ما یکبار دیگر هم این میوه ها را در دنیا روزی مان کرده اند؛ ولی آن میوه هایی که روزیِ ما در دنیا بوده، به صورت میوهٔ خوردنی نبوده، بلکه نماز بوده، روزه بوده، ذکر بوده، عبادت بوده، خمس دادن بوده، خدمت به بندگان خدا بوده است. ما یکبار دیگر، این میوه ها را در گذشته دیده ایم، ولی حالا آن میوه ها در بهشت این جور تجسم پیدا کرده است.
خدا نکند ما را رها کنند که از درِ خانهٔ قرآن و اهل بیت به جایی دیگر برویم! آنها رشته ای که مشکلات فکری و روحی و اخلاقی ما را حل بکنند، مطلقاً در اختیارشان نیست و بیشتر هم به بیماری ما اضافه می کنند.
امام صادق -علیه السلام- فرمودند: هشام، بپرس چیست. گفت: گیر هستم، هضم نمی کنم، متوجه نمی شوم. امام فرمودند: بگو!
خدا در دهان امامان ما «نه» خلق نکرده است. فرزدق درباره زین العابدین می گوید: «و لولا التشهد کانت لاؤه نعم»، اگر بر زین العابدین تشهد واجب نبود که در تشهد بگوید نه، «اشهد ان لا»، نه! خدایی غیر از خدا نیست، اگر این «نه» گفتن به زین العابدین به عنوان تشهد واجب نبود، همین «نه» او هم آره بود! آنها نه نمی گفتند؛ آنها همهٔ عمرشان به خدا نه نگفتند، به پیغمبر و قرآن نه نگفتند. انجام می دهی؟ آری. این کار حرام را انجام نمی دهی؟ آری که انجام نمی دهم، اصلاً نه نداشتند!
گفت: یابن رسول الله! آن مسئله ای که در آن گیر هستم، این است که مگر مردم مدینه امیرالمؤمنین را نمی شناختند؟ امام فرمود: خوب می شناختند! گفت: یابن رسول الله! می دانستند علی فاتح همهٔ جنگ ها علیه مشرکین بود؟ گفتند: بله، می دانستند! گفت: یابن رسول الله! می دانستند علی اعلم بود؟ فرمودند: همه می دانستند! می دانستند علی اعدل و اتقی و اغضا بود؟ فرمودند: می دانستند! گفت: یابن رسو ل الله! پس چرا بعد از مرگ پیغمبر آمدند و درِ خانه را به رویش بستند و 25 سال نگذاشتند در یک کار مثبت مسلمان ها دخالت بکند؟ چرا در را به رویش بستند؟ چرا کنارش زدند؟ چرا؟ من حالی ام نمی شود! فکر می کنید امام صادق -علیه السلام- دو صفحه جواب هشام را دادند؟ یا یک ساعت ونیم برایش منبر رفتند؟ جواب امام صادق -علیه السلام- یک کلمه بود، یک کلمه؛ یعنی یک کلمه، دوتا نه، یک دانه! وقتی این کلمه را امام صادق -علیه السلام- گفتند، هشام گفت: یابن رسول الله! تا آخر مطلب را درک کردم و قانع شدم. فهمید چرا این همه بلا سر علی درآوردند، چرا دستش را بستند، چرا از مقامش کنارش زدند، چرا یکبار جلو نینداختند که یک نماز به او اقتدا بکنند، 25 سال و یک نماز! چرا؟
امام صادق -علیه السلام- فرمودند: الحسد، همین! شما تاریخ آن 25 ساله را بخوانید و ببینید حسد تمام اعضا و جوارح مردم را علیه امیرالمؤمنین و قرآن و زهرا و توحید استخدام کرد. یک بیماری در قلب به اسم حسد بوده، ولی این بیماری وقتی زمینه پیدا کرد، تمام اعضا و جوارح مردم مدینه را علیه امیرالمؤمنین -علیه السلام- استخدام کرد. این قدر قلب فاسد خطرناک است! لذا قرآن به پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم- می گوید و چه سورهٔ عجیبی است: «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلْفَلَقِ»[الفلق، 1]، خب این یک بخش، «مِنْ شَرِّ مٰا خَلَقَ»[الفلق، 2]، خیلی خب! این هم یک بخش، «وَ مِنْ شَرِّ غٰاسِقٍ إِذٰا وَقَبَ»[الفلق، 3] خب این هم یک مسئله که به خطرات تاریکی شب -دزد و عقرب و مار- مربوط است، «وَ مِنْ شَرِّ اَلنَّفّٰاثٰاتِ فِی اَلْعُقَدِ»[الفلق، 4]، «نفاثات»، من نوجوان که بودم و پای منبرها می رفتم، منبری های قدیم، «نَّفَّاثاتِ فِي الْعُقَدِ»[آیه 4 سوره فلق] را این جور معنی می کردند: به پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم- می گوید از شرّ پیرزنان جادوگر که در کار مردم می دمند، به من پناه بیاور؛ اما وقتی طلبه شدم و خیلی ملالغتی شدم، کتاب های لغت را می گشتم، ریشه یابی می کردم و مصادیق لغات را دنبال می کردم، به این نتیجه رسیدم که خدا به پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم- می گوید: «نَّفَّاثاتِ فِي الْعُقَدِ»، از شرّ زنان جوانِ زیبای طنازِ عشوه گری که در زندگی ات گره می اندازند و زندگی را تخریب می کنند، به من پناه ببر! وگرنه پیرزن قدخمیدهٔ بدبخت که قدرتی ندارد و کاری از دستش بر نمی آید.
این زنان جوانِ بی تقوای بی ایمانِ بی دینِ بی حجابِ عشوه گر، دزد راه انسانیت هستند که در زندگی مردم گره می اندازند تا زندگی مردم به طلاق کشیده شود، به دعوا کشیده شود، به بی سرپرست شدن بچه ها کشیده شود تا یک مملکتی در فساد غرق بشود. آخر سوره هم به پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله وسلم- می گوید: حبیب من، شخص تو با این قدرت روحی و عظمت نبوتت به من پناه بیاور! «وَ مِنْ شَرِّ حٰاسِدٍ إِذٰا حَسَدَ»[الفلق، 5]، نمی گوید «من شر بخیل»، «من شر طمعکار»، معلوم می شود که حسد، میدان دار بسیار خطرناکی است. خب این حرف رسول خداست؛ اگر دلتان فاسد بشود، یعنی دچار این رذائل اخلاقی شود، تمام اعضا و جوارحتان را فاسد می کند؛ ولی اگر دلتان سروسامان داشته باشد، به چه چیزی؟ دل با چه چیزی سروسامان می گیرد؟ با پنج تا چراغ، با پنج تا نور: «آمن بالله»، چراغ ایمان به خدا؛ «و الیوم الآخر»، چراغ ایمان به قیامت؛ «و الملائکه»، چراغ ایمان به فرشتگان؛ «و الکتاب»، چراغ ایمان به قرآن؛ «و النبیین»، چراغ ایمان به 124 هزار پیغمبر و قلب هم این پنج تا چراغ را جا می گیرد؛ یعنی خدا به گونه ای ساخته که این پنج تا چراغی که نورش نظیر ندارد، در این قلب قرار بگیرد و همین نور است که برزخ آدم را روشن می کند، قیامت را روشن می کند، بهشت آدم را نورباران می کند، همین پنج نور است که آدم را به کل خیرات هدایت می کند، همین پنج تا نور است!
مطالب مرتبط
