اخلاق و قواعد حیاتی آن

حسن و جمال با فطرت الهي انسان، و قبح و زشتی با خوي حيواني او سازگاری دارد. بنابراين، بالندگي و سعادت وي، همواره در گرو پاي بندي به خوي انساني و فطرت الهي است. پرورش جنبه انسانیت وجود آدمی، چنان اهميت دارد كه خداوند، 124 هزار پيامبر و ائمه اطهار علیهم السلام را براي تحقق آن برانگيخته است، چنان كه پيامبر گرامي اسلام مي فرمايد: «اِنِّي بُعِثْتُ لِاُتَمَمَ مَكارِمَ الْاَخلاقِ؛ من مبعوث شدم تا مكارم اخلاق انسان را تكميل كنم»[1]. و قرآن کریم نيز به وضوح اعلام مي دارد که : « قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكّاها؛ رستگار كسي است كه نفس خود را تهذيب و پاك سازي كرد.»[2]

و به راستی این فلاح و رستگاری که سرنوشت حقیقی انسان را معنا می­ بخشد با چه مقدمه ­ای آغاز و چگونه آن روح عظیم انسانی را به اوج آرامش و مقصد سکینه الهی و کمال می ­رساند؟ امروز بيش از هر زمان ديگري جامعه اسلامي نياز به پاكسازي و تهذيب دارد و در متون ديني ما به اين سازندگي و تخلّق به اخلاق الهي توصيه هاي فراوان شده است:

«تَخَلَّقُوا بِأَخْلَاقِ اللَّه؛ خود را به اخلاق الهی متخلق سازید.»[3]  ازاين رو اساتید معظم و معزز اخلاق در گوشه و کنار کشور با چه مشقت و ایثارهایی در سدد پرورش جانها و نفوس مستعد و پیروان سلوک الی الله می ­پردازند.

و این بزگواران و پیشتازان کمال، دو مسئله را با سه واژه عمیق بیان می ­فرمایند:

«فقه مقدمه اخلاق و اخلاق مقدمه توحید است.» عبارات: فقه، اخلاق، توحید واژگان عمیق و تشکیل دهنده این سلوک هستند. که البته منظور از فقه رعایت و انجام واجبات و ترک محرمات طبق عمل به رساله مراجع تقلید و یا اجتهاد است که با رعایت موازین شرع مقدس محقق می ­شود و مسائل اخلاقی نیز در کتابهای مفصل اخلاقی چون جامع السعادات و یا معراج السعاده و... تبیین و تشریح شده ­اند...

لذا آنچه در این راه حائز اهمیت است بعد عملی و بکارگیری این علوم است تا در فعلیّت و جریان یابی تبدیل به نورانیّت شود و چه زیبا فرمود استاد بزرگوار حاج آقای ح.ع مرندی که : « اگر شما یک لیوان آب بخورید؛ چنانچه این آب در رگ و معده شما راکد بماند و به فعلیت نرسد، نه تنها به انرژی و... تبدیل نمی ­شود بلکه تبدیل می ­شود به دل درد و امراض متعدد... و علم نیز چنین است اگر علم را یاد بگیریم و بدان عمل کنیم علم تبدیل به نورانیت و حکمت و تعالی می ­شود ولی چنانچه خود را انبار علم بدون عمل کنیم آنگاه این علم نه تنها تبدیل به نورانیت نمی ­شود بلکه حجاب می ­شود و تبدیل به عجب و امراض روحی می ­شود...»

پس بدانیم و عمل کنیم که لازمه رشد و تعالی و کمال همین مسائل است :
1- یادگیری علم فقه و اخلاق و...
2- عمل به علوم مورد نیاز این راه ...

و من الله التوفیق لانّه وليّ التوفيق

پی نوشت:
----------------------------
[1]بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ،  ج‏ 67: 372
[2] شمس: 9
[3] بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج ‏58: 129