شرح حدیث/نزدیک ترین جایگاه به کفر

رُوِیَ عَن یَزیدِ الصّائِغِ قالَ:
قُلتُ لاَبی عَبدِاللهِ عَلَیهِ السَّلامُ: رَجُلٌ عَلی هذاَ الاَمِرِ إن حَدَّثَ کَذَبَ وَ إن وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِن أئتُمِنَ خَانَ. ما مَنزِلَتُهُ؟ ‌قالَ عَلَیهِ السَّلامُ: هِیَ اَدنی المَنازِلِ مِنَ الکُفرِ وَ لَیسَ بِکافِرٍ
ترجمه حدیث: یزید صائغ می­گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: شخصی شیعه است ولی این صفات را دارد که وقتی سخن می­گوید دروغ می­گوید؛ آن هنگام که وعده­ ای داده و قراری می­گذارد، خلف وعده می­کند؛ وقتی که چیزی نزد او به امانت بگذراند، خیانت در امانت می­کند. جایگاه ایمانی این مرد چیست؟[1]
امام صادق علیه السلام فرمودند: جایگاه و منزلت او در ایمان در نزدیک­ترین محل به جایگاه کفر است، ولی هنوز کافر نشده است.
 شرح حدیث: در روایات، این تعبیر کنایی است و وقتی نمی­خواستند بگویند چه کسی است، این تعبیر را کرده و می­گفتند: «رجلٌ عَلی هَذا». با اینکه این شخص شیعه است و شما را به امامت قبول دارد، ولی سه عمل را به راحتی انجام می­دهد: ترسی از دروغ گفتن ندارد؛ همان موقع که وعده­ای می­دهد، قصد عمل به آن وعده را ندارد، و به امانتی که نزد او گذاشته شده است چه مالی و چه غیر آن باشد، خیانت می­کند. چنین انسانی نزدیک ترین جایگاه به کفر را دارد.
 این اعمالی که به نظر مهم نمی­آید، ایمان را فرسایش می­دهد، به گونه­ای که اگر ایمان بماند آن قدر به کفر نزدیک است که با یک حرکت از ایمان خارج شده و در نتیجه به کفر می­رسد. پس انسان هر چقدر از ایمان دور شود، به همان نسبت به کفر نزدیک­تر می­شود و نعوذ بالله زمانی که به وادی جهنّمی کفر سقوط کرد، قرین و همدم شیطان می­شود، و هرکس که شیطان قرین و همدم او شود. دچار قرین و همدم بسیار بدی شده است "...وَ مَن یَکُنِ الشَّیطانُ لَهُ قَرِیناً فَساءَ قَرِیناً [2]"
*****************************************
منبع:
[1]اصول کافی، جلد 2، صفحه 290
[2] سورۀ مبارکۀ نساء، آیه 38