شهید مدرس، زنده تاريخ

آیت الله مدرس در حافظه تاریخی ملت ما به عنوان الگوی سترگ و جاودانه پیوند دین و سیاست شناخته شده است و طرفه آن که به علت کم کاری دستگاه های مسئول فرهنگی و کم توجهی پژوهشگران علاقمند به او این نکته، مدرس به تدریج تبدیل به چهره ای سکولار می شود که فرا دینی عمل می کند و دین را در فعالیت های سیاسی خود دخالت نمی دهد! گویا از دیدگاه طرح کنندگان این شبهه، مدرس باید در مقام سیاست ورزی، جلوهائی از متافیزیک و عالم غیب را به تماشا می گذاشت تا این معنا را به آنان تفهیم کند که دین را در عرصه سیاست، دخیل می داند. بر اساس این رویکرد، ظاهرا رویکردهای مبتنی بر تدبیر و عقلانیت سیاسی که پیوسته با دین و شریعت قرین بوده اند، سیاست دینی تلقی نمی شود! ما در این یادمان تلاش کرده ایم ابعاد مختلف پیوند سیاستمداری و شریعتمداری را بازنمائی کنیم. 
نکته دوم در شخصیت و سیره مدرس، همانا نفوذ سیاسی و صلابت اوست. مدرس با کسانی عهد سیاسی می بست و همکاری می کرد که بعضا سنخیتی با او نداشتند و حتی در برخی از برهه های تاریخ، در برابر او ایستاده بودند. این رویکرد مدرس شاید در بدو امر استفهاماتی را موجب گردد، لیکن با اندکی توجه به قدرت نفوذ مدرس و صلابت شخصیتی او در می یابیم که دیگران چگونه در برابر منطق و مکانت والای سیاسی و دینی وی، منقاد می گردیدند و این انقیاد نه به شکلی تحمیلی که قهراً محقق می شد. این شیوه منحصر به فرد و در خور پژوهش های عمیق و گسترده، نه چندان سهل است که اجرای آن در حیطه قدرت و توان روحی و معنوی هر کسی بگنجد. مردان دین و سیاست، گاه از چنان عظمت و رفعتی برخوردارند که بسیاری از افرادی که حتی نسبت هم با آنها ندارند، خواه ناخواه به صورت آلت فعل در جهت اهداف سیاسی آنان در می آیند و مدرس بی تردید یکی از شاخص ترین این چهره هاست.
نکته سوم که نسبت به موارد پیشین جنبه عام تری دارد و باید بدان توجه خاصی داشت، شناخت اندیشه سیاسی مدرس و شیوه سیاست ورزی اوست که در تاریخ معاصر ما کم نظیر است و علاقمندانی چون امام (ره) دارد. تلاش مستمر برای شناخت هستی، محیط پیرامونی و فعل و انفعالات سیاسی در ایران و جهان، بی شک در تکوین اندیشه سیاسی مدرس مؤثر بوده و یکی از رموز موفقیت وی در این عرصه محسوب می شود.علاوه بر جنبه معرفتی، حضور عینی مدرس در عرصه سیاست که پس از مشروطه به مدد تلاش مشروعه خواهان، به ویژه شهید شیخ فضل الله نوری، در قانونی کردن اصل الزام حضور چند طراز اول در مجلس، محقق شد؛ طبیعتا بر غنای اندیشه سیاسی او افزوده است.

منبع: دنیای زنان، شماره 49