اشتباه تاریخی مصدق در اعتماد به آمریکا

در کشور ما در سال ۱۳۳۲ اتّفاق افتاد -حادثه ی بیست وهشتم مرداد- که یکی از حوادثی است که ملّت ایران را با تجربه ها آمیخته می کند، مانع از خطا و اشتباه دیدِ او می شود؛ در این حادثه یک تجربه ی بزرگ برای ملّت ایران به وجود آمد، این تجربه را هرگز نباید فراموش کرد؛ بله، از سال ۳۲ تا حالا شصت سال می گذرد.

اوّلاً در خلال این شصت سال این قبیل حوادث تکرار شده است، ثانیاً حادثه ی تاریخی وقتی حامل درس است، گذشت زمان تأثیری ندارد و باید از آن درس گرفت. حادثه از این قرار بود که دولت مصدّق که نفت را، منبع ثروت ملّی کشور را از چنگ انگلیسی ها و از دست انگلیسی ها با کمک افرادی که بودند -مرحوم آیت الله کاشانی و دیگران- توانست خارج کند، یک اشتباه تاریخی انجام داد و آن تکیه ی به آمریکا بود.
در مقابلِ دشمنی انگلیس ها، فکر کرد باید یک پشتیبانی در عرصه ی بین المللی داشته باشد، این پشتیبان آن روز از نظر او آمریکا بود؛ به آمریکایی ها اعتماد کرد؛ امید او به آمریکایی ها بود. از این خوش بینی و ساده اندیشی، آمریکایی ها استفاده کردند، [کودتای] بیست وهشتم مرداد را به راه انداختند. یک مأمور آمریکایی با نام و نشان مشخّص که کاملاً مضبوط [است] و ما می شناسیم، میدانیم -اسمش هم در تاریخ هست- بلند شد آمد اینجا؛ آمریکایی بود، رفت در سفارت انگلیس یا در سفارت یک کشور غربی یا شاید هم کانادا مستقر شد و پولی را که آورده بود تقسیم کرد، افرادی را با خودش همراه کرد؛ عناصر و عوامل داخلی خائن هم وجود داشتند؛ کودتای بیست وهشتم مرداد را راه انداخت و همه ی زحماتی را که ملّت ایران در ظرف دو سه سال -دوران ملّی شدن صنعت نفت- کشیده بودند، بر باد داد. مصدّق را هم گرفتند، بردند زندانی کردند و محمّدرضای پهلوی را که از ایران فرار کرده بود، برگرداندند، به سلطنت نشاندند؛ و ۲۵ سال از سال ۳۲ تا سال ۵۷ این ملّت، زیر یوغ حکومت تحمیلی و وابسته ی پهلوی به انواع خفّتها، انواع فشارها، انواع سختی ها مبتلا شد؛ آمریکایی ها [این کار را] کردند. مستشاران نظامی شان ارتش ما را تصرّف کردند، عوامل اقتصادی شان سیاستهای اقتصادی خود را پیش بردند؛ علاوه بر اینها -اینها کارهای ظاهری و مشهود بود- کارهای غیرمشهودی کردند که هنوز تحلیلگران ما متأسّفانه نرسیده اند که به حرکات غیرمشهودِ در جهت نابودی ثروتهای معنوی و انسانی ملّت ایران که از طرف آمریکایی ها در ایران در این ۲۵ سال انجام گرفت، رسیدگی کنند؛ هنوز نتوانسته اند.

اینها مسائلی است که جای تحقیق دارد و جای دنبال گیری دارد. ۲۵ سال اختناق، فشار بر ملّت ایران، ضایع کردن منابع انسانی این کشور، غارت منابع طبیعیِ این کشور، بدنام کردن ملّت ایران در میان ملّتهای مسلمان در منطقه، کارهایی بود که آمریکایی ها در این مدّت کردند. چقدر انسانها کشته شدند، چقدر انسانها زندان رفتند، چقدر انسانها شکنجه شدند، در داخل کشور چه سیاستهای خائنانه ای علیه ملّت ایران انجام گرفت که همه در سایه ی حضور آمریکایی ها و حضور دولت دست نشانده ی آمریکایی ها در ایران [بود] و به خاطر اعتمادی که آن روز، آن آقا از روی ساده اندیشی به آمریکا کرد.