درک شب قدر (بخش دوم)

برقراری ارتباط با زمان
شب قدر، قطعه ای از زمان است که انسان با آن در ارتباط می باشد. شایسته است انسان، ارتباط صحیح با زمان برقرار کند؛ لذا باید حرکتی را شروع کرد. اولاً  باید ارزش زمان را دانست و پی برد. یکی از ارزشمندترین نعمت ها و امانات الهی به بشر، ایّام حیات و زندگی اوست که با از دست دادن این نعمت، انسان دچار خسران(۱۳) می شود، مگر اینکه در مقابل هر مقدار از زمان سپری شده، اقدام ارزشمندی انجام گیرد. خداوند این مطلب را در سوره مبارک عصر بیان فرموده است؛ بنابراین شایسته است از زمان عقب نیفتاد و از هر ساعت، به همان اندازه استفاده کرد. برخی افراد از حیث استفاده کردن از یک ساعت تمام، کیلومترها عقب هستند. در ۲۴ ساعت، ما ۲۴ ساعت استفاده تمام نمی کنیم که همپای زمان پیش برویم. اگر توفیقات ربانی نصیب ما شود و از یک ساعت، به اندازه یک ساعت و از یک شبانه روز، به اندازه یک شبانه روز استفاده کنیم، طبعاً برگشت نخواهیم داشت و خسران نخواهیم کرد و نتیجه آن را در درک شب قدر می بینیم.

انس با قرآن
یک بُعد عظمت شب قدر، این است که شب نزول قرآن برقلب پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلم است. خداوند با نزول قرآن، رحمت خاص خود را به بشریت ارزانی فرموده و چراغ راه و امانت الهی را در دست بشر قرار داده است.
انس با قرآن، موجب لطافت و نورانیت درون و توسعه قلب برای دریافت عنایت های ماه مبارک رمضان و شب قدر می شود. سیره اهل بیت علیهم السلام در ماه مبارک رمضان، ختم متعدد قرآن بوده که حکایت کننده اهمیت این کتاب الهی است.
بخشی از گله های قرآن و اهل بیت علیهم السلام از بشر، به دلیل عدم ثبات و عدم استقرار در اعمال عبادی و اعمال صالح و کارهای خیر است. ماه رمضان، ماه ثبات و استقرار در اعمال صالح، به ویژه قرائت قرآن است. ماه مبارک رمضان، ماه انس با قرآنی است که منبع نور و نمایان کننده راه لیله القدر است. انسان ها باید در این ماه، با قرآن انس پیدا کنند و در انس با قرآن، به ثبات برسند. کثرت قرائت در ماه مبارک رمضان به طور ویژه مطلوب است.
در روایتی، قرائت صد بار سوره دخان از ابتدای ماه تا شب بیست و سوم، برای شناخت این شب وارد شده است.(۱۴)در روایت دیگر به جای آن، هزار بار سوره قدر آمده است.(۱۵)

دعا برای درک لیله القدر
در روایات اهل بیت علیهم السلام و در ادعیه ماه مبارک رمضان، از روز اول، اهمیت درک شب قدر مورد تذکر و طلب از درگاه خداوند متعال قرار می گیرد، تا انگیزه طلب در انسان ایجاد شده، از خواب غفلت بیدار گردد و فضیلت این شب را از دست ندهد.
در کلمات بزرگان اخلاق، از جمله مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در مراقبه های ماه مبارک رمضان چنین رسیده است:
از مهم ترین دعاها در ماه رمضان، دعای زیاد برای توفیق عبادت شب قدر و شب عید فطر است.(۱۶)

زمینه سازی برای احیای شب قدر
استراحت کردن در روز قبل، کم خوردن غذا در شب قدر برای آمادگی شب زنده داری، زمینه بهره برداری از شب قدر را در انسان فراهم می کند. همچنین بنا بر توصیه برخی بزرگان، ادعیه و اعمال عبادی متناسب با حال و نشاط انسان از قبل، برای انجام در شب قدر، انتخاب شود.

اعمال شب قدر
در بیان اهل بیت علیهم السلام اعمال عبادی زیادی برای شب قدر سفارش شده است که انسان باید متناسب با مقتضای حال و توان خود، این شب را به این اعمال سپری کند. طبق فرموده قرآن کریم، عمل صالح، باعث تقویت و رفعت ایمان انسان می شود.(۱۷) حتی پنهان بودن شب قدر میان چند شب، بنا بر مصلحت هایی بوده که شاید یکی از این مصلحت ها ترغیب مردم بر اعمال صالح بیشتر باشد. شایسته است نگذاریم این شب از دستمان برود و در انجام اعمال، همه سعی و تلاشمان را به کار گیریم.
از جمله اعمالی که در این شب مورد سفارش قرار گرفته اند، عبارتند از:
۱. غسل شب  قدر؛
۲. احیا و شب  زنده  داری؛
۳. قرائت قرآن و بر سرگرفتن  آن؛
۴. نماز و دعا؛
۵. استغفار و توبه؛
فهرست تفصیلی اعمال این شب در کتب مربوطه از جمله اقبال الأعمال سیدبن طاووس، المراقبات آیت الله ملکی تبریزی و مفاتیح الجنان مرحوم حاج شیخ عباس قمی آمده است.

احیای شب قدر
احیا و شب  زنده داری، مورد سفارش اهل بیت علیهم السلام بوده است که درک آن مانند دیگر عبادات، مراحل و مراتبی دارد. حداقل آن مرتبه، بیداری چشم و گوش است. حضرت صدیقه کبرا علیها السلام ظرف آبی را کنار خود قرار می دادند و به صورت فرزندان خود آب می پاشیدند تا به خواب نروند و شب را به احیا سپری کنند. البته مرحله کامل تر، این است که علاوه بر بیداری چشم و گوش، دل انسان هم بیدار و دور از غفلت حقیقت شب قدر و صاحب شب قدر باشد.

قرائت قرآن
در شب قدر به صورت خاص، قرائت سوره هایی مورد سفارش قرار گرفته است؛ از جمله سوره های دخان، روم، عنکبوت و هزار بار سوره قدر که خیلی سفارش می شده است. اگر کسی نمی تواند هزار بار این سوره را بخواند، حداقل صد مرتبه بخواند. سوره قدر، یعنی توجه به همان زاویه حقیقی لیله القدر که با قرائت این سوره، توجه انسان به آن حقیقت جلب شده، زمینه استفاده از آن فراهم می شود.
برخی بزرگان، گاهی از اول تا آخر ماه مبارک رمضان، شبی هزار بار سوره قدر را می خوانده اند.

توسل به اهل بیت علیهم السلام به ویژه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف
شب قدر، شب قرآن و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است؛ زیرا این دو با هم مربوطند. طبق فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در حدیث ثقلین، این دو از هم جدا شدنی نیستند و بنابر فرموده امام صادق علیه السلام سوره قدر، سوره اهل بیت علیهم السلام است. شب امضای پرونده و مقدرات سال آینده توسط حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه الشریف است؛ لذا شب ارتباط با قرآن همراه با توسل به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. در روایات، خواندن دعای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در همه وقت، مورد سفارش قرار گرفته است؛ یعنی باید در همه حالات، متوجه و متذکر امام بود.
---------------------
پی نوشت ها:
۱۳. از دست دادن اصل سرمایه را خسران می گویند. (مفردات راغب، ص ۲۸۱).
۱۴. کافی، ج ۱، ص ۱۹۶؛ آمال شیخ صدوق، ص۵۲۰.
۱۵. إقبال الاعمال، ج ۱، ص۱۴۹.
۱۶. ترجمه المراقبات، ص ۲۷۶.
۱۷. سوره فاطر: ۱۰ «…إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ..».
۱۸. نردبان آسمان، ص ۵۷.
---------------------
منبع : چشمه زلال