مقدمه :
انتخابات دهم ریاست جمهوری و حوادث بعد از آن را باید یكی از پیچیده ترین شرایط سه دهه گذشته انقلاب اسلامی دانست كه به واسطه آن خیلی از ظرفیت ها و واقعیت های جمهوری اسلامی محك خورد و مورد آزمون قرار گرفت.
شاید اولین بار بود كه گروهها و جریانات سیاسی، شخصیت ها شناخته شده كشور، رسانه ها و نهادهای مسئول در این انتخابات، توانایی و داشته های خود را در فضای واقعی به دور از رانت های مرسوم مانند جایگاههای حقیقی و حقوقی و سوابق تاریخی و ملاحظات معمول، عرضه و آن چه داشتند را رو كردند.
درچنین بستری بسیاری از واقعیت های مكتوم آشكار شد، باورهای زیادی رنگ باخت و باورهای زیادی از نو ساخته شد و در مواردی تحلیل ها از افراد و گروهها و مجموعه ها،اصلاح و بازسازی و در مواردی تصدیق و تعمیق شد. دراین بین نوع مواجهه و مدیریت رهبر انقلاب با مسئله انتخابات و حوادث بعد از آن، بیش از سایر متغیر ها و مولفه ها، ارزش بررسی و واكاوی دارد. چرا كه:
1) انتخابات و حوادث بعد از آن بستر شناخت بی پرده و شفاف از ویژگی ها و ظرفیت های علمی، راهبردی و مدیریتی ایشان را خصوصا برای نسل جوان كه در اثر كم كاری های علاقه مندان و حجاب های ناگزیر موقعیت رسمی رهبری، مكتوم مانده بود، آشكار ساخت.
2) ظرفیت، كارآمدی و قدرت روزآمدی اندیشه ولایت فقیه در مواجهه با چالش های پیچیده و چند وجهی را در یك تجربه عملی و عینی نشان داد كه خود بهترین پاسخ به پرسش ها و چالش های نظری در این باره محسوب می شود.
3) از رهگذر قرار داشتن رهبر انقلاب در عالی ترین موقعیت رسمی جمهوری اسلامی، قوت پاسخگویی نظام مردم سالاری دینی به نیازها و مسایل مبتلا به فهمیده می گردد و واقعیت پدیده مستحكم و ضد ضربه جمهوری اسلامی پس از سه دهه از ظهور و بروزش درك و تحلیل می گردد.
4) به دلیل برخی نصاب شكنی ها در انتخابات و پیچیدگی و تازگی داشتن برخی حوادث بعد از انتخابات و مشابهت های محتوایی بین چالش های پدید آمده در این حوادث با چالش های آینده(جنگ نرم)، نوع مدیریت رهبری حالت الگو دارد كه می تواند به صورت یك مانیفست مدیریتی سطوح گوناگون نظام را از آن بهره مند كرد.
در یك نگاه كلان می توان این مدیریت را به دو مقطع تا22 خرداد 88(روز انتخابات) و از 22 خرداد تا 22 بهمن 88 تقسیم كرد.
الف) تا 22 خرداد 88
1) گفتمان سازی
از اركان مهم وظایف و مسئولیت های رهبری، صیانت از جهت گیری های اصولی انقلاب و مراقبت از تحریف آنها خصوصا تحریف معنوی ارزش های محوری و مبنایی از یك سو و پیش بردن فضای عمومی كشور در چارچوب نیازها و خواسته های اصلی و واقعی در حركت آینده كشور است. خصوصا در دل حوادث و رویدادهایی مانند انتخابات و تغییر مراكز قدرت كشور در مجلس و دولت و ... كه جابجایی ارزش ها و تغییر رویكردها می تواند رخ دهد كه در دوره سازندگی و اصلاحات با شدت و ضعف متفاوت رخ داد.
عنصر تعیین كننده در حفظ خطوط فكر انقلابی و چارچوب صحیح حركت آینده در كشور، منوط به داشتن گفتمان جامع و توانایی مقبول سازی آن در سطح آحاد مردم است. چرا كه این گفتمان است كه به خواست ها، نیازها و اولویت ها شكل می دهد و جهت می بخشد.
شكل گیری فضای عدالت خواهانه و ضد فساد پیش از انتخابات سال 84، محصول گفتمان سازی رهبر انقلاب در سال های پیش بود. تاكید ایشان بر مسئله عدالت، طرح مسئله مبارزه با فقر و فساد و تبعیض به عنوان اصلاحات واقعی و فرمان ایشان به مبارزه قاطع با مفاسد اقتصادی، فضای گفتمانی را بوجود آورد كه عدالت خواهی و ضدیت با فساد را به مطالبات اصلی مردم در سال 84 تبدیل كرد.
در انتخابات سال 88 نیز مقام معظم رهبری دو محور گفتمانی را به موازات یكدیگر پیش می برد یكی موضوع سیرت و صورت انقلاب كه بیشتر ناظر به صیانت از اصول و مبنای انقلاب بود و دیگری محور پیشرفت و عدالت توامان در دهه چهارم به عنوان گفتمان آینده ساز كشور بود. اگرچه ایشان برای اولین بار مسئله صورت و سیرت انقلاب را در دیدار مجلس خبرگان به صورت اجمالی بیان كردند اما سخنرانی ایشان در دانشگاه علم و صنعت(24/9/1387) را باید مبدا چنین گفتمان سازی دانست. در این سخنرانی ایشان جمهوری اسلامی را به دو بعد ساخت حقیقی و ساخت حقوقی تقسیم كردند و صیانت از ساخت حقیقی یا سیرت نظام كه جهت گیری های اصولی انقلاب را در بر می گرفت را اساس كار دانستند.
همیشه در دلِ ساخت حقوقی، یك ساخت حقیقی، یك هویت حقیقی و واقعی وجود دارد؛ او را باید حفظ كرد. این ساخت حقوقی در حكم جسم است؛ در حكم قالب است، آن هویت حقیقی در حكم روح است؛ در حكم معنا و مضمون است. اگر آن معنا و مضمون تغییر پیدا كند، ولو این ساخت ظاهری و حقوقی هم باقی بماند، نه فایده ای خواهد داشت، نه دوامی خواهد داشت؛ مثل دندانی كه از داخل پوك شده، ظاهرش سالم است؛ با اولین برخورد با یك جسم سخت در هم میشكند. آن ساخت حقیقی و واقعی و درونی، مهم است؛ او در حكم روح این جسم است.
آن ساخت درونی چیست؟ همان آرمانهای جمهوری اسلامی است: عدالت، كرامت انسان، حفظ ارزشها، سعی برای ایجاد برادری و برابری، اخلاق، ایستادگی در مقابل نفوذ دشمن؛ اینها آن اجزاء ساخت حقیقی و باطنی و درونی نظام جمهوری اسلامی است.
"اگر ما از اخلاق اسلامی دور شدیم، اگر عدالت را فراموش كردیم، شعار عدالت را به انزواء انداختیم، اگر مردمی بودنِ مسئولان كشور را دست كم گرفتیم، اگر مسئولین كشور هم مثل خیلی از مسئولین كشورهای دیگر به مسئولیت به عنوان یك وسیله و یك مركز ثروت و قدرت نگاه كنند، اگر مسئله ی خدمت و فداكاری برای مردم از ذهنیت و عمل مسئولین كشور حذف شود، اگر مردمی بودن، ساده زیستی، خود را در سطح توده ی مردم قرار دادن، از ذهنیت مسئولین كنار برود و حذف شود؛ پاك شود، اگر ایستادگی در مقابل تجاوزطلبی های دشمن فراموش شود، اگر رودربایستی ها، ضعفهای شخصی، ضعفهای شخصیتی بر روابط سیاسی و بین المللی مسئولین كشور حاكم شود، اگر این مغزهای حقیقی و این بخشهای اصلی هویت واقعی جمهوری اسلامی از دست برود و ضعیف شود، ساخت ظاهری جمهوری اسلامی خیلی كمكی نمیكند؛ خیلی اثری نمیبخشد و پسوند «اسلامی» بعد از مجلس شورا: مجلس شورای اسلامی؛ دولت جمهوری اسلامی، به تنهائی كاری صورت نمیدهد. اصل قضیه این است كه مراقب باشیم آن روح، آن سیرت از دست نرود، فراموش نشود؛ دلمان خوش نباشد به حفظ صورت و قالب. به روح، معنا و سیرت توجه داشته باشید. این، اساس قضیه است. "
بعد از این سخنرانی در اجتماع دانشجویان علم و صنعت (اجتماعات دانشجویی از مهمترین فضاهایی است كه ایشان مهمترین مسایل و راهبردی ترین آنها را طرح می نمایند) روح تازه ای در فضای عمومی كشور دمیده شد و توانست در سطح جامعه جریان ساز گردد به طوری كه جریانات گوناگون حاضر در انتخابات با جهت گیری های گوناگون تلاش می كردند بیش از یكدیگر خود را وفادار به انقلاب و امام برای مردم معرفی نمایند.
انتخاب دهه چهارم به دهه گفتمان پیشرفت و عدالت نیز محور دیگر این گفتمان سازی بود كه مبداء آن سخنرانی اول فروردین 87 در مشهد بود كه جهت گیری نظام در دهه آینده را روشن و مشخص می كرد كه در سخنرانی های دیگر ایشان در سال 87 نیز مورد توجه ایشان قرار گرفت. ایشان در ابتدای سال 88 نیز به صورت مبسوط تر به این مسئله پرداختند و در دیدار با دانشجویان دانشگاههای كردستان نیز زوایای دیگری از این گفتمان را طرح كردند كه در جهت دادن به مطالبات و تقاضاهای اجتماعی نقش آفرین و موثر بود.
2) مشاركت 40 میلیونی :
نصاب شكنی حضور 40 میلیونی و ركورد شكنی مشاركت 85 درصدی در انتخابات دهم ریاست جمهوری كه مایه اقتدار نظام و تثبیت مردم سالاری دینی به عنوان یك الگو موفق و كارآمد به شمار می آید، مولفه دیگری است كه تدبیر رهبر انقلاب در رقم خوردن این حماسه نقش مهمی داشته است. محورهای اصلی كه در شكل گیری مشاركت 40 میلیونی نقش مهمی ایفا كردند:
تاكید مستمر رهبر انقلاب بر مشاركت گسترده مردم به عنوان مسئله اول انتخابات(.تقریباً در همه سخنرانی ها).
تاكید بر اهمیت اصل انتخابات در تعیین سرنوشت كشور.
افشای برنامه و خواست دشمن برای كاهش مشاركت مردم.
ترسیم فضای امید و چشم انداز مثبت و رو به جلو برای كشور.
ابراز اعتماد به تشخیص و انتخاب مردم.
تقویت فضای رقابتی و آزاد در انتخابات.
میدان برای همه باز است؛ بیایند در میدان انتخابات خود را بر مردم عرضه كنند. اختیار با مردم است؛ مردم هر جوری كه فهمیدند، تشخیص دادند، هشیاری آنها به آنها كمك كرد، ان شاءاللَّه همان جور عمل خواهند كرد. من به مسئولین انتخابات هم سفارش و تأكید میكنم؛ به طور حتم بایستی انتخابات را جوری برگزار كنند كه پرشور باشد؛ دست همه ی نامزدها باز باشد؛ مردم آزادانه بتوانند انتخاب كنند و انتخابات، سالم و با امانت كامل كامل ان شاءاللَّه انجام بگیردوانجام خواهدگرفت.
این را هم در باب انتخابات به شما عزیزان و همه ی ملت عزیزمان عرض بكنم؛ درباره ی موضع رهبری در مورد انتخابات، گمانه زنی و شایعه و اینها همشیه بوده و خواهد بود. بنده یك رأی دارم، آن را در صندوق می اندازم. به یك نفری رأی خواهم داد، به هیچ كس دیگر هم نخواهم گفت كه به كی رأی بدهید، به كی رأی ندهید؛ این تشخیص خود مردم است. بنده گاهی از دولت حمایت میكنم، دفاع میكنم؛ بعضی سعی میكنند برای این كار معنای نادرستی جعل و ابداع كنند. نه، من از دولتها همیشه دفاع میكنم؛ منتها اگر دولتی بیشتر مورد تهاجم قرار گرفت و احساس كردم حملات غیر منصفانه ای میشود، بیشتر دفاع میكنم. من طرفدار اِعمال انصافم؛ من میگویم باید منصف باشیم. رفتارها را نگاه كنیم؛ این ربطی به انتخابات ندارد، بحث انصاف و بی انصافی است. حمایت كردن از خدمتگزاران در كشور، وظیفه ای است كه هم من دارم، هم همه دارند؛ این مربوط به اعلام موضع انتخاباتی نیست. بنده از هر حركت خوبی، از هر اقدام خوبی، از هر پیشرفتی، از هر خدمتی به مردم، از هر دلجوئی ای از محرومین، از هر ایستادگی ای در مقابل ظلم و استكبار استقبال میكنم و از آن كسی كه این كار را كرده است، تشكر و سپاسگزاری میكنم؛ هر دولتی باشد، هر شخصی باشد؛ این وظیفه ی من است.
3) دادن هشدار وایجاد حساسیت نسبت به تردید افكنی درباره سلامت انتخابات :
رهبر انقلاب از مدتها قبل از انتخابات به خصوص در سخنرانی اول فروردین در مشهد، نسبت به زیر سئوال بردن سلامت انتخابات هشدار دادند.
انتخابات به فضل الهی و به حول و قوه ی الهی انتخابات سالمی است. من می بینم بعضی ها در انتخاباتی كه دو سه ماه دیگر انجام خواهد گرفت، از حالا شروع كرده اند به خدشه كردن. این چه منطقی است؟ این چه فكری است؟ این چه انصافی است؟ این همه انتخابات در طول این سی سال انجام گرفته است - در حدود سی انتخابات - مسئولان وقت در هر دوره ای رسماً متعهد شده اند و صحت انتخابات را تضمین كرده اند، و انتخابات صحیح بوده است؛ چرا بیخود خدشه میكنند، مردم را متزلزل میكنند، تردید ایجاد میكنند؟ كه البته در ذهن مردم عزیز ما با این حرفها تردید ایجاد نخواهد شد.
و در دیدار با معلمان، كارگران و پرستاران در اردیبهشت ماه نیز مجدداً بر این مسئله تاكید كردند و از جریانی كه به این فضاسازی هامی پرداخت، گله كردند و زیر سئوال بردن انتخابات را سخنی علیه ملت ایران عنوان كردند.
من انتظارم این است: كسانی كه با ملت ایرانند، جزو ملت ایرانند، توقع دارند ملت ایران به آنها توجه كنند، اینها دیگر علیه ملت ایران حرف نزنند و انتخابات ملت ایران را زیر سؤال نبرند. مرتب تكرار نكنند كه آقا این انتخابات سالم نیست؛ انتخابات، انتخابات نیست. چرا دروغ میگویند؟ چرا بی انصافی میكنند؟ چرا خلاف واقع میگویند؟ چرا این همه زحماتی را كه این ملت و مسئولین در طول این سالهای متمادی متحمل شدند، ندیده میگیرند؟ چرا ناسپاسی می كنند؟ انتخابات در دوره های گذشته سالم بوده. در مواردی كه شبهاتی پیش می آمد، ما فرستادیم تحقیق كردند، دنبال كردند. در یكی از مجالس گذشته شایعاتی پیدا شد، بعضی ها دلائلی آوردند، حرفهائی زدند كه انتخابات ناسالم است؛ توقع داشتند كه در برخی از شهرهای مهم از جمله تهران، انتخابات ابطال شود. ما افراد وارد و مطلعی را فرستادیم تحقیق كردند، مطالعه كردند؛ دیدند نه، خدشه در انتخابات نیست. در بین هزارها صندوق ممكن است در دو تا، پنج تا صندوق خدشه هائی به وجود بیاید. این، انتخابات را خراب نمیكند. این هم مال بعضی از اوقات بوده است. گاهی یك گروهی، یك جناحی - از این جناحهای معمولی كشور كه شماها این جناح بندی ها را می شناسید - كه بر سر كار بودند، نتیجه ی انتخابات به ضرر آنها و به نفع جناح مقابل شده؛ مكرر این اتفاق افتاده. چطور این انتخابات را كسی ممكن است زیر سؤال ببرد؟
فضای بعد از انتخابات و زیر سئوال بردن انتخابات از سوی جریان مذكور به خوبی اهمیت تاكیدات و هشدارهای رهبر انقلاب را نسبت به این مسئله نشان می دهد.
4) مدیریت فضای ملتهب بعد از مناظره ها و نامه آقای هاشمی رفسنجانی:
بعد از اولین مناظره(احمدی نژاد-موسوی) جریانی كه حامی كاندیدای مغلوب مناظره بود، فضایی را شكل داد كه می خواست با فشار و لابی و فضا سازی، رقابت انتخاباتی را به سود كاندیدای مورد نظر خود تغییر دهد. اوج این فضاسازی مربوط به نامه آقای هاشمی رفسنجانی خطاب به رهبر انقلاب است كه رسانه ای و علنی شد. در پی ناكام ماندن در این كار، در ساعت های پایانی منتهی به انتخابات، پیامكی به طور گسترده پخش شد كه رهبر انقلاب به نامه مذكور پاسخ داده اند كه این اقدام نیز با تكذیب دفتر ایشان مواجه شد و بی ثمر ماند.
ب) از 22 خرداد تا 22 بهمن 88
1) تحلیل حوادث بعد از انتخابات به عنوان فتنه عمیق:
در شرایطی كه حوادث بعد از انتخابات كمتر قابل پیش بینی بود و در مجموعه نظام و بدنه وفادار به آن نیز آمادگی های تحلیلی و عملی برای برخورد با آن وجود نداشت، تحلیل حوادث بعد از انتخابات و تبیین فتنه عمیق، نقش مهمی در مواجهه و نیز نوع مواجهه با مسایل بعد از انتخابات داشت.
شرایط فتنه به اختصارشرایطی است كه حق بودن طرف حق و باطل بودن طرف باطل بنابه دلایلی از شفافیت افتاده و تشخیص را دشوار كرده باشد.
مطالب مرتبط
