اوصاف دنیا و طالبان دنیا در بیان رسول خدا صلی الله علیه وآله
وَ قَالَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: اَلدُّنْيَا دَارُ مَنْ لاَ دَارَ لَهُ وَ مَالُ مَنْ لاَ مَالَ لَهُ وَ لَهَا يَجْمَعُ مَنْ لاَ عَقْلَ لَهُ وَ شَهَوَاتِهَا يَطْلُبُ مَنْ لاَ فَهْمَ لَهُ وَ عَلَيْهَا يُعَادِي مَنْ لاَ عِلْمَ لَهُ وَ عَلَيْهَا يَحْسُدُ مَنْ لاَ فِقْهَ لَهُ وَ لَهَا يَسْعَى مَنْ لاَ يَقِينَ لَهُ.
ترجمه مهدوی دامغانی:
و پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرموده اند: دنیا سرای کسی است که او را سرای دیگر نباشد و مال کسی است که او را مال دیگر نباشد. آن کس که عقل ندارد، برای دنیا مال می اندوزد و آن را که فهم نیست، شهوات دنیا را می طلبد و آن را که علم نیست، بر دنیا ستیز می کند و آن را که فقه نیست، بر آن رشک و حسد می ورزد و آن را که یقین نیست، برای دنیا کوشش می کند.
ترجمه عطائی:
«دنیا سرای کسی است که سرایی [در آخرت] ندارد، و سرمایۀ کسی است که سرمایه ای [در آخرت] ندارد، و کسی که بی خرد است برای دنیا مال و منال جمع می کند،و آن که نادان است، طالب شهوات و لذّات دنیاست، و کسی که ناآگاه است بر سر دنیا دشمنی می کند، و شخص بی بصیرت بخاطر دنیا حسادت می کند و آن که یقین و باور به [مردن] ندارد، برای دنیا تلاش می کند.»
منابع :
1. روضة الواعظین، جلد۲، صفحه۴۴۸.
2. مشکاة الأنوار فی غررالأخبار، جلد۱، صفحه۲۶۸.
3. تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (مجموعة ورّام)، جلد۱، صفحه۷۰.
4. بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد۷۰، صفحه۱۲۲.
5. روضة الواعظین/ ترجمه مهدوی دامغانی، ج۲، ص۷۰۷.
6. مشکاة الأنوار/ ترجمه محمدی و هوشمند، ج۱، ص۵۶۷.
7. مجموعه ورّام/ ترجمه عطائی، ج۱، ص۱۴۳.
8. إرشاد القلوب: ص186، ولیس فیه «ومال مَنْ لا مالَ له».
9. إحیاء علوم الدین: ج3، ص300، ولیس فیه «وشهواتها یطلب من لا فَهْمَ له»
مطالب مرتبط
الإمام الکاظم علیه السلام ـ لِهِشامِ بنِ الحَکَم ـ : یا هِشامُ ، إنَّ العاقِلَ نَظَرَ إلَی الدُّنیا وإلی أهلِها فَعَلِمَ أنَّها لا تُنالُ إلاّ بِالمَشَقَّةِ ، ونَظَرَ إلَی الآخِرَةِ فَعَلِمَ أنَّها لا تُنالُ إلاّ بِالمَشَقَّةِ ، فَطَلَبَ بِالمَشَقَّةِ أبقاهُما .
یا هِشام ، إنَّ العُقَلاءَ زَهِدوا فِی الدُّنیا ورَغِبوا فِی الآخِرَةِ ؛ لاِءَنَّهُم عَلِموا أنَّ الدُّنیا طالِبَةٌ مَطلوبَةٌ ، وَالآخِرَةَ طالِبَةٌ ومَطلوبَةٌ ، فَمَن طَلَبَ الآخِرَةَ طَلَبَتهُ الدُّنیا حَتّی یَستَوفِیَ مِنها رِزقَهُ ، ومَن طَلَبَ الدُّنیا طَلَبَتهُ الآخِرَةُ فَیَأتیهِ المَوتُ فَیُفسِدُ عَلَیهِ دُنیاهُ وآخِرَتَهُ .
امام کاظم علیه السلام ـ به هشام بن حکم ـ : ای هشام! خردمند، درباره دنیا و اهل آن اندیشید و دریافت که دنیا جز با رنج به دست نمی آید، و درباره آخرت نیز اندیشید و دریافت که به آن نیز جز با رنج نمی توان رسید. پس با قبول رنج، در طلب پاینده تر از آن دو بر آمد.
ای هشام! خردمندان، از دنیا دل بر کندند و به آخرت، دل بستند؛ زیرا دریافتند که دنیا خواهان است و خواسته شده و آخرت نیز خواهان است و خواسته شده، و کسی که آخرت را بطلبد، دنیا در طلب او بر می آید تا او روزی اش را بطور کامل از دنیا بر گیرد، و کسی که دنیا را طلب کند، آخرت در طلب او بر می آید. و مرگش در می رسد و دنیا و آخرتش را بر او تباه می گرداند.
منابع:
1. الکافی : ج 1 ص 18 ح 12 عن هشام بن الحکم.
2. راجع تحف العقول : ص 387.
3. بحار الأنوار : ج 78 ص 301 ح 1 .
الإمام الکاظم علیه السلام : أهینُوا الدُّنیا وتَهاوَنوا بِها ؛ فَإِنَّها ما أهانَها قَومٌ إلاّ هَنَّأَهُمُ اللّه ُ العَیشَ ، وما أعَزَّها قَومٌ إلاّ تَعِبوا وذَلّوا.
امام کاظم علیه السلام : دنیا را سبک بدارید و آن را دست کم گیرید؛ چرا که هیچ مردمی دنیا را سبک نداشتند، مگر آن که خداوند زندگی را برایشان گوارا ساخت؛ و هیچ مردمی دنیا را ارج ننهادند، مگر این که به زحمت و خواری افتادند.
منابع :
1. أعلام الدین : ص 280 .
2. شرح نهج البلاغة : ج 19، ص 327 .
3. سیر أعلام النبلاء : ج 4 ص 579 .
الإمام الکاظم علیه السلام : قالَ أبو ذَرٍّ رحمه الله : جَزَی اللّه ُ الدُّنیا عَنّی مَذَمَّةً بَعدَ رَغیفَینِ مِنَ الشَّعیرِ ؛ أتَغَدّی بِأَحَدِهِما وأتَعَشّی بِالآخَرِ ، وبَعدَ شَملَتَیِ الصّوفِ ؛ أتَّزِرُ
بِإِحداهُما وأتَرَدّی بِالاُخری .
امام کاظم علیه السلام : ابو ذر ـ که رحمت خدا بر او باد ـ گفت: از سوی من ، پس از آن دو قرص نان جوین ـ که یکی را چاشت می خورم و دیگری را شام ـ و
پس از آن دو جامه پشمین ـ که یکی را شلوار خویش می سازم و دیگری را ردای خویش ـ ، نکوهش خدا بر دنیا باد!.
منابع:
1. الکافی : ج 2، ص 134، ح 17.
2. الأمالی للطوسی : ص 702، ح 1502.
3. رجال الکشّی : ج 1، ص 120، الرقم 54، نحوه وکلّها عن موسی بن بکر.
4. بحار الأنوار : ج 22، ص 401، ح 10.
الإمام الکاظم علیه السلام ـ مِن کَلامِهِ عِندَ قَبرٍ حَضَرَهُ ـ : إنَّ شَیئاً هذا آخِرُهُ لَحَقیقٌ أن یُزهَدَ فی أوَّلِهِ، وإنَّ شَیئاً هذا أوَّلُهُ لَحَقیقٌ أن یُخافَ آخِرُهُ .
امام کاظم علیه السلام ـ در سخنانی بر سر قبری که بر آن حاضر شده بود ـ : چیزی (دنیا و زندگی) که پایانش این است، سزاوار است که به ابتدای آن ، دل بسته نشود ، و چیزی (آخرت) که ابتدایش این جاست ، سزاوار است که از پایان آن، ترسیده شود.
[پایان دنیا با مرگ انسان، قبری بیش نیست و آغاز مرحله آخرت، با دفن میّت هم همان قبر است...]
منابع:
1. معانی الأخبار : ص 343، عن حفص بن غیاث النخعی.
2. تحف العقول : ص 408، عن حفص بن غیاث النخعی.
3. بحار الأنوار: ج 73، ص 103، ح 91.