کتاب‌ صوتی ، روشی برای کتاب‌ خواندن

کتاب صوتی ، روشی برای کتاب خواندن

شنیدن داستان، شیوه تازه ای برای انتقال آن نیست. در روزهای خیلی دور، زمانی که داستان ها مجالی برای ثبت شدن نداشتند و ماجرای زندگی انسان ها سینه به سینه منتقل می شد، روایت کردن، رایج ترین شیوۀ انتقال داستان ها بود.

چرا راه دور برویم. حتماً همه مان تجربه ی شنیدن داستان از زبان مادربزرگ هایمان را داریم. افسانه دختر کدخدا که دلباخته ی دوره گرد جوانِ ده می شود، افسانه گرگی که پنهانی به بره ها حمله می کند، افسانه حاتم طائی و قنبر خوش شانس و داستان هایی از این قبیل.
شنیدن کتاب های صوتی، شیوه جدیدی از کتاب خوانی هستند که چندان هم جدید نیستند. درواقع چهره جدیدی به روشی داده اند که اتفاقاً بسیار هم قدیمی است.

تاریخچه کتاب صوتی

ایده ی این شیوه کتاب خواندن، ابتدا برای نابینایان، در انجمن ملی سلطنتی نابینایان انگلیس اتفاق افتاد؛ برای آنکه نابینایان هم بتوانند لذت ادبیات را هم سطح با بقیه آدم ها تجربه کنند. این انجمن، در سال ۱۹۳۵، اولین کتاب گویا را برای نابینایان و کم بینایان منتشر کرد. «قتل راجر اکروید» اولین کتاب گویا بود که با گرامافون خوانده می شد.

در سال ۱۹۴۰، انجمن نابینایان آمریکا، ادامۀ این کار را در دست گرفت. یک کتاب مشخص، تبدیل به حدود ده صفحه گرامافون می شد. حوالیِ دهه ۷۰ و با پیشرفت علم، صفحه های گرامافون به شکل نوار کاست درآمدند که سبک و قابل حمل بودند. با این اوصاف، تولیدکنندگان کتاب های صوتی، انتشار آن ها را افزایش دادند و به این ترتیب، کتابخانه های عمومی در آمریکا و انگلیس، کم کم طبقه های خود را با کتاب های گویا هم پر کردند. بعدها، که نوارهای کاست جای خود را به سی دی دادند، سی دی پلیرها وسایلی بودند که کتاب ها را می خواندند و علاوه بر نابینایان، کم کم باقی مردم هم می توانستند از این کتاب ها بهره ببرند.

با آمدن اینترنت و دستگاه های پخش همه گیرتر، این کتاب ها بسیار راحت تر در دسترس مردم قرار گرفتند. اکنون مردم می توانند با چند کلیک ساده، کتابی را انتخاب کنند و آن را با صدای بازیگر یا گویندۀ موردعلاقه شان بشنوند.
ردِ این ماجرا را در ایران هم می توان گرفت. گفته می شود دکتر جواد شوکولات خور که خود نابینا بود، نخستین کسی است که کتاب صوتی را در ایران و برای نابینایان منتشر کرد. بسیاری می گویند که تاریخ این اتفاق، به سال ۱۹۲۹ (یعنی پیش از انگلیس) برمی گردد؛ هر چند نمی توان اعتبار این تاریخچه را به دقت سنجید.

مزایا و معایب کتاب صوتی

در عصری که همه چیز به سرعت در حال حرکت است، وقتی به جای آنکه منتظر رسیدن نامه باشید، می توانید پیامتان را در چند ثانیه به دوستانتان انتقال دهید، زمانی که همه چیز دست در دست هم داده است تا سریع تر تردد کنید، سریع تر برسید، سریع تر بخورید، سریع تر بخوابید و سریع تر بیدار شوید، شاید فرصت چندانی برای کتاب خواندن پدید نیاید.
معمولاً افرادی که بسیار کتاب می خوانند، شنیدن کتاب های صوتی را تقلب می دانند. بعضی می گویند که این کار برای کسانی است که حقیقتاً کتاب خواندن را دوست ندارند؛ لابد به این دلیل که شنیدن کتاب، به سختی خواندن آن نیست. اما آیا این کار واقعاً تقلب است؟
حقیقت این است که کتاب های صوتی قابلیت هایی دارند که کتاب های چاپی ندارند. بسیاری از کاربران کتاب های صوتی، معترف اند که گویندگان آن ها، جان تازه ای به کتاب می بخشند. درواقع می گویند که لحن و گویش گوینده، در تصور ما از داستان بسیار تأثیرگذار است.

علاوه بر این ها، پژوهشگران گفته اند که برای مغز انسان ها، تفاوت چندانی میان گوش دادن به یک کتاب و یا خواندن آن وجود ندارد؛ درواقع اگر کتابی را گوش دهیم یا بخوانیم، تأثیر چندانی روی درک ما از آن نخواهد داشت.

به نظر می رسد که کتاب های صوتی، کم کم جایگاه خود را در میان سایر کتاب ها پیدا می کنند. تعدادی از کاربران کتاب های صوتی در سراسر دنیا می گویند که نمی توان همه کتاب ها را به صورت صوتی گوش داد؛ از طرفی در کشوری مانند آمریکا، رمان های عاشقانه، پلیسی، کتاب های روانشناسی و کتاب های مدیریت و کسب وکار در قالب صوتی بهتر و بیشتر از قالب نوشتاری آن فروش رفته اند.

پیشنهاد می کنیم یادداشت تاثیر کتاب صوتی بر آموزش کودک را نیز بخوانید

راه های خرید کتاب صوتی

در خارج از ایران، اپلیکیشن های بسیاری وجود دارند که کتاب ها را به صورت صوتی منتشر کرده اند. در تعدادی از این اپلیکیشن ها، کاربران می توانند خوانش مورد علاقه شان را انتخاب کنند، سرعت خواندن متن را تنظیم کنند و نشانِ کتاب بگذارند. تعدادی از اپلیکیشن ها هم درواقع کتابخانه هستند و کاربران کتاب های صوتی را می توانند به امانت بگیرند و بعد از مدتی پس دهند.
در ایران هم، به همین منظور، اپلیکیشن های فارسی در حال پدید آمدن هستند. بسیاری از این کتاب ها را گوینده های حرفه ای خوانده اند. شما می توانید در ترافیک، در راه محل کار، دانشگاه یا مدرسه، هنگام انجام دادن کارهای خانه یا درحالی که در خیابان مورد علاقه تان پیاده روی می کنید، فایل کتاب را پلی کنید و کتاب را با صدای مورد علاقه تان بخوانید؛ یا به بیانی بهتر، بشنوید.

طاقچه از جمله جاهایی است که از کتاب های صوتی پشتیبانی می کند و تعداد زیادی از کتاب های صوتی را به صورت قانونی منتشر کرده است. کتاب های صوتی بسیاری در دسته های ادبیات، تاریخ، فلسفه و منطق، کودک و نوجوان و…، در اختیار کاربران طاقچه قرار داده شده است که در این میان، تعدادی از این ها، کتاب های صوتی رایگان هستند.

آینده کتاب های صوتی

کتاب های صوتی، در ابتدای راهی طولانی قرار دارند؛ زمینه های گستردۀ بسیاری وجود دارد که در آن ها کتاب های صوتی می توانند کاربردهای منحصربه فرد خود را داشته باشند که در مطالب بعدی، به کاربردهای گستردۀ آن ها هم خواهیم پرداخت.
بسیاری گفته اند که در آینده ای نه چندان دور، کتاب های صوتی جایگزین کتاب های خواندنی می شوند. بسیاری دیگر هم معتقدند که شیوۀ اصیل کتاب خواندن اگر هم کم شود، از بین نمی رود. شما چه فکر می کنید؟

منبع : طاقچه