چرا خداوند دستور ساخت کعبه را داد؟

پاسخ اجمالی :
بنا بر نقل منابع اسلامى؛ خانه کعبه به دست حضرت آدم(ع) ساخته شده  و سپس در طوفان حضرت نوح(ع) آسیب دید و به وسیله حضرت ابراهیم(ع) بازسازى شد.

براساس آیات قرآنى روایات و اسناد تاریخى، کعبه و مکه نمادى از برکات الاهى، هدایت بشر و محل اجتماع براى عبودیت حضرت حق، تلقى شده است. خداوند متعال با افاضۀ خیر فراوان دنیوى بر این مکان که قبل از آن خشک و لم ‏یزرع بود، رزّاقیت خود را به عرصه نمایش در آورد و با ارائۀ این حقیقت که آن جا محلى است براى وصول به مقام قرب الاهى، چگونگى سلوک بندگى را، براى هدایت جهانیان به تصویر کشید. چنان که با مقرر فرمودن یک سلسله اعمال تشریعى در ایام خاص، کیفیت سیر عبودى را به انسان‏ها خاطرنشان مى‏سازد که آدمى باید از نفس خود هجرت کرده، با پاک‏سازى خود از هرگونه آلودگى، تعلّق، رنگ و هیئت غیرخدایى و با اخلاص، اقبال و توبۀ خاص، به مقام قرب ربوبى بار یابد. علاوه بر آن، خانه خود را نشانگر مقام ابراهیم، حرم امن و حج توانمندان تلقى فرمود که هر یک نشان دهنده عظمت مقام حضرت حق‏اند و به واقع چه نشانى گویاتر و رساتر از این موارد که هر سال هزاران نفر در این مکان مجتمع گشته و با انجام مناسک و اعمالى، عبودیت خویش را در برابر خداوند به نمایش گذارند که این خود براى دیگر مردمان، بیدارگر و تحول ‏آفرین است.
خداوند، دستور ساخت این خانه را صادر فرمود تا به عنوان قبله در نماز، در کشتن گوسفندان و در مواجهۀ اموات، یادآور خویش به مردم باشد. علاوه بر آن که همۀ دل‏هاى به ظاهر متفرق را به یک سو جمع نموده است تا روح توحید و یکى بودن را در آنها بپروراند و به واسطه آن، دین خود را زنده و پایدار سازد.
پس هدف از برپایى چنین مکان شریفى چیزى نیست جز قرار دادن نماد و نشانى از مسائل معنوى و فرامادى.

پاسخ تفصیلی :
بنا بر نقل منابع اسلامى؛ خانه کعبه به دست حضرت آدم(ع) ساخته شده[1] و سپس در طوفان حضرت نوح(ع) آسیب دید و به وسیله حضرت ابراهیم(ع) بازسازى شد.[2]

براساس آیات قرآن همچنین اسناد تاریخى در باب ساختن کعبه، مکه نمادى از برکات الاهى، هدایت بشر،[3] و محل اجتماع[4] براى عبودیت حضرت حق، تلقى شده است. خداوند متعال با افاضۀ خیر فراوان دنیوى بر این مکان که قبل از آن خشک و لم ‏یزرع بود، رزّاقیت خود را به عرصه نمایش درآورد[5]، و با ارائۀ این حقیقت که آن جا محلى است براى وصول به مقام قرب الاهى، چگونگى سلوک بندگى را، براى هدایت جهانیان به تصویر کشید. چنان که با مقرر فرمودن یک سلسله اعمال تشریعى در ایام خاص، کیفیت سیر عبودى را به انسان‏ها خاطرنشان مى‏سازد که آدمى باید از نفس خود هجرت کرده، با پاک‏سازى خود از هرگونه آلودگى، تعلّق، رنگ و هیئت غیرخدایى و با اخلاص، اقبال و توبۀ خاص، به مقام قرب ربوبى بار یابد[6]. علاوه بر آن، خانه خود را نشانگر مقام ابراهیم، حرم امن و حج توانمندان تلقى فرمود که هر یک نشان دهنده عظمت مقام حضرت حق‏اند و به واقع چه نشانى گویاتر و رساتر از این موارد که هر سال هزاران نفر در این مکان مجتمع گشته و با انجام مناسک و اعمالى، عبودیت خویش را در برابر خداوند  به نمایش گذارند که این خود براى دیگر مردمان، بیدارگر و تحول ‏آفرین است.[7]
خداوند، دستور ساخت این خانه را صادر فرمود تا به عنوان قبله در نماز، در هنگام قربانی کردن و در مواجهۀ اموات و...، یادآور خویش به مردم باشد. علاوه بر آن که همه دل‏هاى به ظاهر متفرق را به یک سو جمع نموده است تا روح توحید و یکى بودن را در آنها بپروراند و به واسطۀ آن، دین خود را زنده و پایدار سازد.[8]
پس هدف از برپایى چنین مکان شریفى چیزى نیست جز قرار دادن نماد و نشانى از مسائل معنوى و فرامادى.
قرآن کریم به اهداف ساخت این بنا و سابقۀ آن اشاره دارد، آن جا که فرمود: "اولین خانه ای که در جهت تامین منافع مردم، بنا شده، همان است که در سرزمین مکه است. خانه ای که جهانیان را سبب برکت (افزونی نعمت ها) و موجب هدایت است".[9]
در این جا به طور اشاره به تعدادی از اهداف و فوائد ساخت کعبه می پردازیم:

1. ایجاد مرکز اقتدار اسلامی
در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: "بدون شک خداوند سبحان انسان ها را خلق کرد و آنها را به پیروی از دستورات دینی امر فرمود و مصلحت دنیوی آنها را برایشان تنظیم فرمود و در این راستا خانۀ کعبه را مرکز تجمع و اقتدار مسلمان ها قرار داد تا از اطراف عالم آن جا متمرکز شوند".[10]
در روایتی دیگر از آن حضرت بیان شده است: "اگر اقوامی تنها به مناطق خود و آنچه در آن است اکتفا کنند و به داشته های خویش بسنده نمایند، سرزمین ها خراب شده، تجارت از بین رفته و آن کشور دچار آسیب فرهنگی می شود".[11]
2. ایجاد مرکزی مورد احترام
داشتن یک سنگر و پایگاه مستحکم و مورد تکریم برای یک مکتب جهانی از ضروریات است. خداوند سبحان در این راستا این جایگاه جهانی را توسط پیامبرانش پایه گذاری فرمود و اراده کرد که روز به روز بر حرمتش افزوده شود.
قرآن ضمن اشاره به جریان شگفت انگیز مسکن گزینی حضرت ابراهیم برای ذریه اش، به تکریم و حرمت این خانه پرداخته است: "ای پروردگار ما، برخی از فرزندانم را به وادیی بی هیچ کشته ای، نزدیک خانۀ گرامی تو جای دادم".[12]
امیر المؤمنین (ع) نیز به اهمیت و احترام خانۀ کعبه اشاره فرموده و در خطبۀ قاصعه چنین می فرماید: "آیا نمی بینید که خداوند مردم جهان را از زمان حضرت آدم (ع) تا امروز به وسیله قطعه های سنگ آزمایش فرمود (که آیا تواضع و فرمانبری می کنند یا نه)، آن را خانۀ محترم خود قرار داد و سپس به آدم و فرزندانش دستور داد که گرد آن طواف کنند".[13]
3. تأمین امنیت
بر اساس بیانات قرآن کریم، کعبه جایگاه امن و اجتماع مردم است.[14]
در طول تاریخ هر چه دشمنان تلاش کرده اند که این مرکز را تخریب و تحقیر کنند، خداوند اراده آنها را بی اثر کرده است، داستان معروف اصحاب الفیل و سرکوب شدن ابرهه و فیل ها و فراری شدن آنها نشانه هایی از ارادۀ قادر سبحان است.
4. برگزاری مناسک حج
قرآن کریم به این مراسم باشکوه و عظمت آفرین که خود فوائد فراوان تربیتی و اقتصادی و اخلاقی و سیاسی و ... دارد اشاره فرمود آن جا که با کلمۀ "منافع" به طور صریح فوائد فراوان آن را گوشزد کردند: "تا شاهد منافع فراوان برای مردم شوند و در آن روزهای مشخص نام خدا را به تعظیم یاد کنند".[15]
5. فوائد و اهداف دیگر، که به جهت اختصار از تبیین آن صرف نظر می کنیم و فقط به ذکر آن بسنده می کنیم:

الف. ایجاد مرکز تجارت و رشد اقتصادی برای مسلمان ها
ب. جایگاهی مناسب برای رشد فرهنگی و تضارب آرا
ج. احداث و برقراری مهم ترین سنگر مبارزه با شرک
د. برقراری جایگاهی مناسب برای ارعاب دشمنان اسلام و برائت از مستکبران
و. برقراری جایگاهی مناسب برای انسجام امّت و امام و رهبری

&&&&&&&&&&& پی نوشتــــــــــــــــــــــــــــــتها :
[1]. ابن قتیبه دینوری، أبو محمد عبد الله بن مسلم‏، المعارف، تحقیق: ثروت عکاشة، ص 559، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب‏، چاپ دوم، 1992م.
[2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج ‏2، ص 283، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.
[3] آل عمران، 96.
[4] بقره، 125.
[5] ابراهیم، 37.
[6] طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان، ج 1، ص 298.
[7] همان، ج 3، ص 354.
[8] همان، ج 6، ص 142.
[9] "ان اوّل بیت وضع للناس للذی ببکة مبارکا و هدی للعالمین". آل عمران،‌ 96.
[10] "ان الله خلق الخلق ... و امرهم بما یکون من امر الطاعة فی الدین و مصلحتهم امر دنیاهم فجعل فیه الاجتماع من الشرق و الغرب". وسائل‏الشیعة، ج 11 ، ص 144.
[11] همان، ص 15.
[12] "ربنا انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی ذرع عند بیتک المحرم". ابراهیم، 37.
[13] نهج البلاغه، خطبه 183.
[14] بقره، 125.
[15] "لیشهدوا منافع لهم و یذکروا اسم الله فی ایام معلومات". حج، 28.

منبع : اسلام کوئست