گذری بر فضائل و مکارم کریمه اهل بیت / بخش دوم

بانوی با کرامت
حضرت فاطمه معصومه (علیه السلام) دخت بلند اختر امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) است که در ماه ذیقعده دیده به جهان گشود این ماه برای مادرش نجمه خاتون شادی بخش و وصف ناشدنی است، زیرا در یازدهمین روز سال 148 هـ .ق خداوند حضرت رضا را به او عنایت کرد و روز اول ذیقعده سال 173 بعد از 25 سال در مدینه منورّه(1) چشمش به تولد دختری از خاندان رسالت که امام صادق بشارت آمدنش را داده بود روشن گردید.
نام مبارکش را فاطمه نهادند و از آنجایی که امامان معصوم بیش از یک دختر را به نام فاطمه می گذاشتند مطابق نوشته برخی مورخان امام چهار دختر به نام فاطمه به شرح ذیل داشتند.
1ـ فاطمه کُبری ملقب به (حضرت معصومه) که در قم مدفون است.
2ـ فاطمه صُغری، ملقب به (بی بی هیبت) که در مدخل شهر باکو در آذربایجان شوروی مدفون است.
3ـ فاطمه  وُسطی، ملقب به (ستّی فاطمه) که در اصفهان به خاک سپرده شده است.
4ـ فاطمه اُخری، مشهور به (خواهر امام) که در رشت مدفون است.(2)
آن حضرت دارای القابی چون طاهره، حمیده، نقیّه، سیده، رضیه و اخت الرضا می باشد و در زیارتنامه او را به نامهای صدیقه و نساء العالمین نیز خوانده اند.(3)
نسبت حضرت با سه امام
حضرت فاطمه معصومه علاوه بر آنکه سرچشمه خوبی ها و کمالات بی حد است از منسوبین سه امام معصوم می باشد و تکریم و احترام او گرامیداشت جایگاه بلند خاندان پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم)، خصوصاً مقام امامان شیعه حضرت موسی بن جعفر (علیهما السلام)، علی بن موسی (علیهما السلام) و محمد بن علی امام جواد (علیه السلام) به حساب می آید.
دختر موسی بن جعفر در تحت تربیت پدر بزرگوار و برادر گرامی اش حضرت رضا (علیه السلام) به مقام والایی رسید و در پاسخگویی به پرسشهای مراجعین به درجه ای دست یافت که مطابق نقل ابن العرندس حضرت موسی بن جعفر به او کلام فداها ابوه را ارزانی داشت.(4)
وی که مولود بیت وحی و تنزیل و نشأت گرفته از سلسله امامت و عصمت است و ریشه جانش به ولایت معنوی سیراب گردیده، می تواند به اذن پروردگار با نفوذ و تأثیر در عمق نفوس مستعد و شیعیان و دوستدارانش همچون امامان معصوم سبب تغییر و تحوّل گردد و در رفع گرفتاری ها و برآوردن حوائج طالبان و اصلاح امور ایشان اثری مستقیم داشته باشد.
صفای زیارت
بنابر روایات متواتر از اهل بیت عصمت و طهارت، قم شهر شیعیان، حرم فرزندان آنان، پناهگاه فاطمیان، سالم ترین شهرها و آشیانه آل محمد است.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
خدا دارای حرمی است که آن مکه است و پیامبرش حرمی دارد که مدینه است و امیرالمؤمنین هم حرمی دارد که کوفه است و ما هم دارای حرمی هستیم که قم است و به زودی بانویی از فرزند من در آنجا دفن می شود که نامش فاطمه است هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می شود.(5) راوی می گوید این فرمایش حضرت زمانی بود که هنوز موسی بن جعفر به دنیا نیامده بود.
و امام جواد (علیه السلام) فرمود:
«من زار عمتی بقم فله الجنه؛(6) کسی که عمه ام را در قم زیارت کند اهل بهشت است».
فضائل بی شمار حضرت معصومه
فضائل بی شمار حضرت معصومه و بندگی خالصانه وی به درگاه الهی، عشق روز افزون دلدادگان حرم اهل بیت را مشتعل ساخته و راه را برای زیارت همراه با معرفت آن بانوی مکرمه می گشاید و آنان را به شناخت بیشتر و فهم جلالت قدر و منزلتش واقف می کند تا که استحباب زیارت آن عزیز را از دست ندهد.
نقل است یکی از شیعیان به زیارت بارگاه حضرت رضا (علیه السلام) در مشهد رفت و سپس از مسیر همدان به کربلا رفت در بین راه در رؤیایی راستین حضرت رضا (علیه السلام) را دید که به وی فرمود: چه می شد اگر از قم عبور می کردی و قبر خواهرم را زیارت می کردی(7)
و باز می نویسند امام رضا (علیه السلام) با اشاره به اهمیت زیارت حضرت معصومه (سلام الله علیها) فرمودند: هر کس نتواند به زیارت من بیاید برادرم (امامزاده حمزه) را در ری و یا خواهرم ـ معصومه (سلام الله علیها) ـ را در قم زیارت کند که به همان ثواب زیارت من می رسد.(8)
علّامه بزرگوار محمد باقر مجلسی ره 
از امام رضا (علیه السلام) روایت می کند که خطاب به سعد بن سعد اشعری فرمود:
یا سعد عندکم لنا قبر
ای سعد! از ما قبری در نزد شما هست. سعد می گوید: عرض کردم فدایت گردم، آیا قبر فاطمه دختر حضرت موسی بن جعفر را می فرمایید؟ فرمود: آری، هر کس او را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد بهشت از آن اوست. پس هرگاه کنار قبر او آمدی، در نزد بالای سرش بایست و 34 مرتبه اللّه اکبر، 33 مرتبه سبحان اللّه و 33 مرتبه الحمد للّه بگو، آنگاه بگو السلام علی آدم صفوة اللّه تا پایان زیارت شریفه.(9)
بنابر نقل حدیث فوق در می یابیم زیارتنامه حضرت معصومه از امام رضا (علیه السلام) است و در میان بانوان اهل بیت بعد از حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) تنها بانوی مجلّله ای که زیارت مأثور دارد حضرت فاطمه معصومه است.
فرازهایی از فضایل
از ویژگی های حضرت معصومه (سلام الله علیها) آگاهی داشتن به علوم اسلامی و نقل آن برای دیگران است. در فراز یکی از زیارتنامه های ایشان می خوانیم:
«السلام علیک یا فاطمة بنت موسی بن جعفرو حجته و امینه»
سلام برتو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین او، آن حضرت حجت و امانتدار پدرش امام کاظم (علیه السلام) بود که در این صورت حجت و امین خدا بوده و حجت و نشانه اسلام و حافظ امانت الهی می باشد. و از راویان و محدثان به شمار می آید.
به عنوان نمونه می توان به دو حدیث که حضرت در سلسله راویان آن می باشد اشاره کرد.
علامه امینی می نویسد:
فاطمه دختر امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که دختران امام کاظم فاطمه (معصومه) و زینب و ام کلثوم گفتند: روایت کرد ما را فاطمه دختر امام صادق (علیه السلام) و او گفت روایت کرد مرا فاطمه دختر امام باقر از فاطمه دختر علی بن الحسین از فاطمه و سکینه دختران امام حسین (علیه السلام) از ام کلثوم (دختر فاطمه زهرا) و او از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نقل کرد که آن حضرت فرمود:
آیا فراموش کردید فرمایش رسول خدا (صلی الله علیه و اله و سلم) را در روز غدیر که (به شما) فرمود: هر کس من مولی و رهبر او هستم پس علی مولا و رهبر اوست و نیز به علی فرمود: نسبت تو به من همانند نسبت هارون به موسی است.(10)
همچنین نقل گردیده که:
فاطمه معصومه (سلام الله علیها) از فاطمه دختر امام صادق (علیه السلام) و او از فاطمه دختر امام باقر (علیه السلام) و او از فاطمه دختر امام سجاد (علیه السلام) و او از فاطمه دختر امام حسین (علیه السلام) و او از زینب دختر امیرالمؤمنین (علیه السلام) و او از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نقل می کند که رسول خدا فرمود:
«الا من مات علی حبّ آل محمد مات شهیدا؛(11) و بدانید هر کس با محبت آل محمّد بمیرد شهید مرده است.»
والاترین مقام عصمت از گناه و اشتباه مخصوص رسول اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و ائمه اطهار و حضرت زهرا (سلام الله علیها) می باشد.
درجه عالی تقوا و طهارت:
امّا شخصیتی چون فاطمه معصومه (سلام الله علیها) که اطاعت پروردگار کرده و دامن خویش را از رذایل اخلاقی مبرّا نموده و به درجه عالی از تقوا و طهارت رسیده است که در لسان عام و خاص فردی مصون از گناه به شمار می آید برایش مقام طهارت قلبی متصوّر است. چنانچه در فرازی از زیارتنامه غیر معروفه ایشان می خوانیم:
«السلام علیک ایتها الطاهرة الحمیدة البرة الرشیده التقیة النقیة.»(12)
سلام بر تو ای بانوی پاک و ستایش شده نیکو کردار و هدایت شده پرهیزگار وارسته، علاوه بر این سخن حضرت رضا (علیه السلام) که فرمودند:
«من زار المعصومة بقم کمن زارنی؛ هر کس فاطمه معصومه (سلام الله علیها) را در قم زیارت کند مثل آن است که مرا زیارت کرده است،  شاهدی بر مقام عصمت ایشان است.
لقب کریمه اهل بیت،
لقب کریمه اهل بیت در خصوص آن حضرت حکایت از شأن و مربته وی نزد پروردگار دارد و خداوند متعال ایشان را به جهت بندگی خالصانه، زندگی با برکتی عنایت نمود که در حال حیات و ممات منشأ کرامات و عنایات خاص گردد. و بارگاه قدسی اش پناهگاه امیدواران به فضل الهی گردد و متوسلین به حضرتش دریافته اند که از سلاله پاک از خزائن امامت و ولایت و گوهری تابناک از صدف ملک امکان است که توان بخشش و توجه خاص به حاجتمندان و دعا کنندگان درگاهش را دارد.
از جمله مناقب و شرافت های آن بزرگوار وجود یک زیارتنامه مخصوص از ناحیه مقدّس امام معصوم است که در آن حضرت، دختر رسول خدا، دختر امیرمؤمنان، دختر فاطمه و خدیجه و دختر امام حسن و امام حسین و نهایتاً دختر امام، خواهر امام و عمه امام خوانده می شود که پاداش خواندن خالصانه و همراه با معرفت آن رسیدن به بهشت را همراه دارد.
نوشته اند
مرحوم آیة اللّه میرزا رضی تبریزی از مجتهدین بزرگ برای خواندن فاتحه بر سر قبر زکریا بن آدم که در شیخان قم است می آید، در حین قرائت فاتحه به فکر می رود که آیا زکریا بن آدم با آن جلالت قدر و رفعت و روایاتی که درباره اش وارد شده بالاتر است یا حضرت معصومه (سلام الله علیها) که ناگهان یک نفر که کلاه نمدی به سر داشته پیش می آید و به وی می گوید: آن بالا را بخوان، ایشان ابتدا اعتنایی نمی کند امّا پس از رفتن مرد نگاه می کند می بیند نوشته شده:
«السلام علی ارواح محمد و آل محمد فی الارواح، السلام علی اجساد محمد و آل محمد فی الاجساد»
یعنی سلام بر ارواح محمد و آل محمّد در میان ارواح و سلام بر اجساد محمّد و آل محمّد در میان اجساد، در این حال متوجه می شود که آن شخص به ظاهر معمولی، فکر او را خوانده و از آنچه در ذهنش گذشته باخبر شده و بدین وسیله تردید او را پاسخ گفته که: حساب حضرت معصومه که از آل محمّد (صلی الله علیه و اله و سلم) است با سایرین جداست و هیچ کس قابل مقایسه با این خاندان نیست.(13) و دلدادگی به حضرتش همان پذیرش ولایت معصومین و مقبول درگاه الهی است.

----------------------------
پی نوشتها:
1- منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، ص 161.
2- کریمه اهل بیت، علی اکبر مهدی پور، ص 102، به نقل از بحار، ج48، ص 317 و 286.
3- بارگاه فاطمه معصومه، تجلی گاه فاطمه زهرا، آیت اللّه سیدجعفر میر عظیمی، ج 2، ص 30 و 29.
4- همان، ص 27.
5- بحار، ج 60، ص 216.
6- سفینة البحار، ج 2، ص 376.
7- حضرت معصومه فاطمه دوم، محمد محمدی اشتهاردی، ج 1،ص 146.
8- کریمه اهل بیت، ص 133.
9- همان، ص 131، به نقل از بحار، ج 102.
10-الغدیر، علامه امینی، ج 1، ص 196.
11- کریمه اهل بیت، ص 77 به نقل از آثار الحجه، ص 8.
12- فروغی از کوثر، انتشارات زائر، ص 42.
13- بانوی کرامت، ص 66.