درگذشت "ناظم حكمت" ادیب شهیر ترك و پرچمدار ادبیات نوین تركیه (1963م)

ناظم حكمت ادیب معروف ترك و پیشگام شعر نوین تركیه در 14 اكتبر 1902م در این كشور به دنیا آمد. وی در نخستین سال های جوانی وارد مدرسه نظامی نیروی دریایى شد، اما در پی اشغال استانبول توسط نیروهای متفقین در جریان جنگ جهانی اول، آنجا را ترك كرد و در شرق تركیه به كار تدریس پرداخت. ناظم حكمت در سال 1922م وارد دانشگاه بین المللی شرق در مسكو شد و در رشته علوم سیاسی تحصیل كرد. وی در این دوران و پس از آن، به نویسندگی روی آورد و در سال 1929م اولین كتاب شعر خود را با عنوان 835سطر منتشر نمود. ناظم حكمت در این كتاب، برای ادبیات تركیه، قالبی كاملا نو به ارمغان آورد چرا كه در این اشعار، وی آهنگ موسیقی شعر قدیم را با كلام ساده زبان مردم در هم آمیخته و سبك تازه ای را در شعر ترك به وجود آورد. مهم ترین خصیصه ناظم حكمت در این است كه در عین بهره مندی از امكانات كلام و موسیقی شعر قدیم، سعی داشت آن را در خدمت مبارزه و روشن فكری به كار ببرد. شعر او چونان پتكی است كه بر گُرده زورگویان و امپریالیسم جهانی فرود می آید. او به قدری حرف برای گفتن داشت كه نمی توانست در قید و بند قافیه و ردیف و وزن های معمول شعر قدیم بماند. از این رو آنها را به كناری نهاد و به صورت آزاد و نثرگونه، شعر می سرود. ناظم حكمت كه در اشعار خود به شدت با حكومت نظامی تركیه مخالفت می كرد، در سال 1938م به اتهام شركت در كودتای نظامی دستگیر و به 35 سال زندان محكوم گردید. وی پس از 12 سال زندان، با تلاش های بین المللی آزاد شد و بعد از اینكه دولت تركیه او را به خدمت نظام وظیفه در جبهه جنگ كره فراخواند، شبانه به شوروی سابق گریخت. ناظم حكمت در شوروی و سایر كشورهای اروپایى، تعداد فراوانی شعر و نمایش نامه نوشت كه همه در تبلیغ مرام كمونیسم بود. وی در شوروی، بسیاری از فنون شاعران انقلابی آن سامان را تقلید كرد و با مركز قراردادن مسائل مربوط به كمونیسم در زندگی ادبی و سیاسی خود، این مسائل را در شعرْ به صورتی تغزلی بیان كرد. ناظم حكمت در اشعار خود مسائلی همانند عدالت اجتماعی، ادراك انسانی، موضوعات ضد فاشیسم و سرمایه داری، وصف های تغزّلی و غم انگیز از فقر در تركیه و... را مطرح كرده است. ناظم حكمت سرانجام پس از سیزده سال دوری از وطن، در سوم ژوئیه 1963م در 63 سالگی درگذشت و در مسكو به خاك سپرده شد. كمتر شاعری در طول تاریخ شعر تركیه هم چون ناظم حكمت از چنین نفوذ سیاسی برخوردار بوده و چنین شهرت جهانی به دست آورده است. در حقیقت ناظم حكمت اولین شاعر تُرك است كه آثارش به بیشتر زبان ها ترجمه شده و پس از مرگش قسمت وسیعی از آنها در تركیه انتشار یافته و در فهرست كتاب های پرخواننده قرار گرفته است. او در زبان مادری، متبحّر و در صنایع شعر، استادی توانا بوده و توانسته است اصول عقاید پیشرفته را با تغزّلی وسیع و لطیف در شعر سازش دهد و گاه آن را به اوج شعر رمانتیك برساند. نفوذ ناظم حكمت بر شاعران معاصر ترك، به ویژه آنان كه به اصول سوسیالیسم معتقد بودند، انكارناپذیر است. نگاهی به دیوان های او، این نظر را تایید می كند كه وی قابل مقایسه با بزرگ ترین شاعران قرن بیستم است. از آثار متعدد ناظم حكمت، برخی از آنها از قبیل آخرین شعرهای ناظم حكمت، سه منظومه، جمجمه و فرهاد و شیرین، به فارسی نیز ترجمه شده اند.