مهربانی حساب شده خداوند

بسم الله الرحمن الرحیم
در مهربانی خدا شکی نیست، آنهم در ماهی که بندگان به مهمانی خدا می روند. رحمت و مهربانی بخشش خدا آنقدر گسترده است که حتی شیطان در قیامت در رحمت و بخشش خدا طمع می کند. «إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَشَرَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى رَحْمَتَهُ حَتَّى يَطْمَعَ إِبْلِيسُ فِي رَحْمَتِهِ؛[1] وقتی که قیامت شود خداوند رحمت خود را چنان(در حق بندگان) منتشر می کند که حتی شیطان در رحمت خدا طمع می کند.

ولی باید توجه داشت رحمت خدا نیز از روی حساب و کتاب بوده، و چنان نیست کسی که مثلا کسی عمداً در ماه رمضان روزه نگیرد، خدا با مهربانی و رحمت خود از نافرمانی او چشم بپوشد.امام صادق(علیه السلام) در این باره می فرماید: «من افطر يوما من شهر رمضان خرج روح الايمان منه؛[2] کسی که یک روز را در ماه رمضان(عمدا) افطار کند،  روح ایمان را از دست می دهد.» این بدان خاطر است که روزه واجب ماه رمضان، به فرمایش امام باقر(علیه السلام) یکی از پایه های اسلام است. [3]
اما در مورد رحمت و مهربانی خدا باید گفت؛ خدا در سوره زمر در دو آیه پشت سر هم به این قضیه پرداخته است.
 «قُلْ يَاعِبَادِىَ الَّذِينَ أَسْرَفُواْ عَلىَ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛[انفال/53] (اى رسول رحمت) بدان بندگانم كه (به عصيان) اسراف بر نفس خود كردند بگو: هرگز از رحمت (نامنتهاى) خدا نااميد مباشيد، البته خدا همه گناهان را (چون توبه كنيد) خواهد بخشيد، كه او خدايى بسيار آمرزنده و مهربان است.»
در این آیه خدا به بندگان گناهکارش این پیام را می دهد که هیچگاه از رحمت من نا امید نشوید؛ ولی این بدان معنی نیست که این رحمت واسعه خداوند بی حساب و کتاب است. در آیه بعد، تسلیم در برابر فرمانهای خود را سبب رهایی از عذاب خود(و داخل شدن در رحمت خود) می داند.«وَ أَنِيبُواْ إِلىَ‏ رَبِّكُمْ وَ أَسْلِمُواْ لَهُ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ؛[زمر/54] و به درگاه خداى خود به توبه و انابه باز گرديد و تسليم امر او شويد پيش از آنكه عذاب به شما فرا رسد و هيچ نصرت و نجاتى نيابيد.»
برآیند این دو آیه این است که اگر انسان تسلیم فرمان خدا نباشد، مثلا عمداً روزه نگیرد، باید نه تنها منتظر بخشش و مهربانی خدا باشد؛ بلکه باید منتظر عواقب آن در دنیا و آخرت باشد.

 پی نوشت:
1ــ بحارالأنوار (ط - بيروت) ، ج‏7 ، ص287.
2ــ «بني الاسلام علي خمسة اشياء، علي الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه؛ اسلام بر پنج چيز استوار است، برنماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبري اسلامي).وسائل الشيعة ،ج‏10، ص 246.
3ــ فروع الكافي (ط - الإسلامية) ، ج‏4، ص 62.