ابوزید عبدالرحمن بن محمد بن خَلدون از اندیشمندان بلند پایه ی دنیای اسلام است كه به دلیل نگارش كتاب معروف "مقدمه" به عنوان بنیانگذار جامعه شناسی علمی شناخته شده است. وی در 16 سالگی به سبب پایگاه اجتماعی خانواده اش و آمادگی علمی خود، توانست از دانشمندان برجسته ی دربار سلطانِ مغرب بهره گیرد. ابن خلدون در 21 سالگی به خدمت دولت درآمد و به كارهای سیاسی پرداخت، اما در سال 765 به كلی از سیاست و امور حكومتی روی گردان شد و پس از آن به كارهای علمی روی آورد. به طور كلی زندگی ابن خلدون را می توان به سه بخش تقسیم كرد كه بخش اول آن صرف آموختن علوم مختلف شد. در دومین بخش، بیشتر به فعالیت های سیاسی پرداخت و مسؤولیت های متعددی رابه عهده گرفت، اما با سعایت و بدگویى دیگران به زندان افتاد و پس از رهایى، گوشه گیری اختیار كرد. از این زمان بود كه دوره ی سوم زندگانی ابن خلدون آغاز شد كه دوره ی روی آوردن به فعالیت های تحقیقی و تالیفی است. در این دوره بود كه اندیشه ی نگارش تاریخ در ابن خلدون ایجاد شد. كتاب "العِبَر و دیوان المُبتَدا و الخَبَر فی تاریخِ العَرَبِ وَ العَجَم و البَربَر" اثر ابن خلدون است كه بخش اول این كتاب "مقدمه" نام دارد كه به نام مقدمه ی ابن خلدون معروف شده است. ابن خلدون در زمان خود به تاریخ نگاری و تاریخ اندیشی شهره بود اما با همه ی تاثیری كه در افزایش توجه به تاریخ در مصر در سده های هشتم و نهم هجری قمری داشت، اندیشه هایش در روزگار خود او بازتاب كافی نیافت و هیچ یك از شاگردان او، راهش را در این زمینه ادامه ندادند. لیكن اندیشه های بدیع و عمیق او در زمان و مكانی دیگر جلب نظر كرد و از قرن سیزدهم هجری، نام، آثار و افكار او، سخت مطرح شد و پژوهش های بسیاری را به خود اختصاص داد. این مورخ مشهور مسلمان در سال 808 ق در 76 سالگی درگذشت.
مطالب مرتبط
