درگذشت "ویلیام جونز" خاورشناس مشهور انگلیسی (1794م)

ویلیام جونْزْ مستشرق معروف انگلیسی  در ۲۳ سپتامبر ۱۷۴۶ در لندن، در خانواده ای اهل ولز، به دنیا آمد.. وی از دوران كودكی و نوجوانی استعدادی سرشار داشت و پس از تحصیلات مقدماتی و متوسطه، دوره دانش سرای دانشگاه آكسفورد را طی كرد و به زبان های شرقی علاقه مند گردید. جونز علاقه خاصی به زبان فارسی داشت و آن را شیرین ترین زبان مشرق زمین می دانست. او هم چنین عنوان می كرد كه زبان فارسی یكی از غنی ترین زبان های عالم است و ایرانیان در سرودن اشعار عاشقانه مهارت فراوانی دارند.او به دلیل علاقهٔ فراوانش به ادبیات و شاعران ایران، به جونز ایرانی ملقب شده بود.  جونز نخستین کسی بود که خانوادهٔ زبان های هندواروپایی را کشف کرد و متوجه خویشاوندی زبان سانسکریت با زبان های یونانی و لاتین شد.

پدرش ویلیام جونز (۱۶۷۵–۱۷۴۹) ریاضی دان، نایب رئیس انجمن سلطنتی، از دوستان نیوتن و مفسر آثار او، و مادرش اشراف زاده ای بود که در یکی از مدارس لندن ریاضی تدریس می کرد. ویلیام پیش از سه سالگی پدرش را از دست داد در ۱۷۵۳ به مدرسه هرو رفت که بسیاری از شخصیتهای مهم انگلیسی در آنجا پرورش یافته اند. در مدرسه دیری نگذشت که به خواندن اشعار قدیم و سرودن به شیوه آنها پرداخت. لاتینی و یونانی را هم زمان آموخت و از راه تحصیل زبان عبری، که در مدرسه هرو به آن پرداخته بود، با مشرق زمین آشنا شد. در ۱۷۶۴ به قصد تحصیل حقوق وارد دانشگاه آکسفورد شد و از همان زمان عربی را نزد شخصی از اهالی حلب آموخت و در همان دوره نزد فردی ایرانی، از مردم کرمان و مقیم لندن، فارسی فراگرفت و با کمک کتاب اصول زبان فارسی اثر جان گریوز و گلستان سعدی ، به یادگیری زبان فارسی ادامه داد. در ۱۷۶۸ با کنت رویتسکی، سفیر لهستان در انگلیس، که فارسی و ترکی می دانست، آشنا شد. اظهارات رویتسکی درباره ادبیات فارسی و شرق و به خصوص غزلیات حافظ تأثیر مهمی بر جونز داشت. در مکاتبات این دو، مباحث بسیاری درباره ادبیات فارسی مطرح شده است. ویلیام جونز در ۲۵ سالگی در خواندن و نوشتن و سخن گفتن به فارسی مهارت پیدا کرد. کشف خویشاوندی میان زبان های ایرانی و زبان های ژرمنی سبب شد تا تصور اشتباه سامی بودن زبان فارسی، آن هم به دلیل شباهت در رسم الخط به یک سو نهاده شود و فارسی و آلمانی دو زبان خویشاوند محسوب گردند. او همچنین با همراهی چند تن از خاورشناسان انگلیسی، انجمن آسیایی بنگاله را که یکی از بزرگترین انجمن های علمی و ادبی جهان است بنیان نهاد. کتابخانه آن دارای هزاران کتاب چاپی و خطی به زبان های فارسی، عربی، هندی، سانسکریت و انگلیسی است. جونز شاعری خوش ذوق بود و در منظومه سرایی به زبان فرانسوی، انگلیسی و لاتینی استعدادی فراوان داشت. از فعالیت های جونز در این باره، باید به ترجمهٔ سیزده غزل حافظ به فرانسوی و انگلیسی برای نخستین بار اشاره کرد. ترجمه ابیاتی از مثنوی مولوی به شعر انگلیسی، ترجمه ابیاتی از خمسه نظامی به شعر انگلیسی و ترجمه اشعاری از فردوسی به لاتینی از دیگر تألیفات اوست. ترجمهٔ «تاریخ نادر شاه افشار» در سال ۱۱۴۵ خورشیدی با نگارش میرزا مهدی خان استرآبادی، منشی مخصوص نادرشاه، توسط جونز به فرانسوی شهرت جهانی یافت. در سال ۱۱۵۰ سر ویلیام جونز، که خود عاشق زبان فارسی بود، برای نشر این زبان تلاش بسیار کرد و کتابی با نام «دستور زبان فارسی» تألیف کرد که بسیار مورد توجه و بهره برداری قرار گرفت؛ به طوری که شیفتگان زبان فارسی از این کتاب به عنوان مأخذ معتبری استفاده می کردند. در این کتاب، شعرهایی از شاعران فارسی گو از جمله سعدی نیز ترجمه شده بود. او در این کتاب خود را یونس اوکسفردی معرفی می کند.