تأسيس "اتحاديه عرب" به ابتكار دولت مصر (1945م)

اتحادیه یا جامعه عرب اتحادیه ای است كه به پیشنهاد ملك فاروق پادشاه وقتِ مصر و با امضای پیمانی توسط دولت های سوریه، عراق، اردن، عربستان، مصر و یمن در 22 مارس 1945م به وجود آمد. طرح تأسیس این اتحادیه در اجلاسی كه در 25 سپتامبر 1944م در بندر اسكندریه مصر تشكیل شد به تصویب رسیده بود و هدف از تشكیل این اتحادیه، حفظ تمامیت ارضی و استقلال كشورهای عضو و برقراری همكاری نزدیك سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میان اعضا بوده است. در نخستین كنفرانس این اتحادیه، نمایندگانی از اعراب فلسطین هم شركت داشتند و هدف اتحادیه نیز بیشتر مبارزه با فكر تشكیل یك دولت یهودی در فلسطین بود. پس از تشكیل رژیم صهیونیستی و وقوع جنگ های اعراب و اسرائیل، اتحادیه عرب با هدف مبارزه با این رژیم و احقاق حقوق فلسطینی ها به فعالیت خود ادامه داد ولی با بروز اختلاف بین خود كشورهای عربی، جلسات این اتحادیه بیشتر به بحث و گفتگو درباره مسائل مورد اختلاف اعراب اختصاص یافت. پس از چندی كشورهای عربی لیبی، سودان، تونس، مغرب، الجزایر، بحرین، جیبوتی، كویت، لبنان، موریتانی، عمان، قطر، سومالی، امارات متحده عربی و سازمان آزادی بخش فلسطین نیز به این اتحادیه پیوستند و اتحادیه عرب با بیش از بیست كشور عربی، كار خود را ادامه داد. در سال 1950، تعدادی از اعضای اتحادیه، یك قرارداد امنیت جمعی امضا كردند و در 1962م این اتحادیه تصمیم به ایجاد یك فرماندهی نظامی مشترك گرفت. اما همكاری های نظامی در اتحادیه عرب، عملاً تحقق نیافت و كشورهای خط مقدم نبرد با رژیم صهیونیستی در جنگ های خود با این رژیم تنها ماندند. در سال 1979م به دنبال امضای قرار داد جداگانه صلح بین مصر و رژیم صهیونیستی در كمپ دیوید، مصر كه خود بنیان گذار اتحادیه عرب بود، از این سازمان اخراج شد و مقر اتحادیه عرب از قاهره به تونس انتقال یافت. ده سال بعد در سال 1989م، مصر مجدداً به عضویت اتحادیه پذیرفته شد و با توجه به این واقعیت كه در سیاست مصر نسبت به اسرائیل تغییری حاصل نشده است، پذیرش مجدد مصر به عضویت اتحادیه عرب را می توان به عنوان عقب گرد سیاست اتحادیه عرب در قبال رژیم صهیونیستی تلقی نمود. اتحادیه عرب علی رغم در اختیار داشتن سرزمین های وسیع و ثروت و منابع انبوه خدادادی، نقش چندان مهمی در سیاست های كلان جهان ندارد و در بسیاری از مسائلی كه حتی به خود جامعه عرب مربوط می شود منفعلانه عمل می كند. علاوه بر این، وجود اختلافات متعدد در داخل اتحادیه عرب، مانع از مطرح شدن این اتحادیه به عنوان نهادی قدرت مند و صاحب نفوذ در منطقه و جهان شده است.