همخوانی ازدواج دوم با عشق

آیا چند همسری با عشق و محبت و وفاداری همخوانی دارد؟
براي پاسخ به اين سؤال كه ريشه در سؤالات ديگري دارد، توجه به نكات زير مهم است:
1- براي شناخت انسان و ظرفيت هاي رواني، اجتماعي، ذهني و معنوي او ما مي توانيم از راه هاي مختلف خودكاوي، علم تجربي، روش هاي فلسفي و عقلي و وحي ( قرآن و حديث) كمك بگيريم.
2- از بين روش هاي ياد شده قرآن و حديث قداست ذاتي دارد چون از خالق ما است.
3- وقتي به قرآن و حديث و سيره معصوم رجوع مي كنيم مي بينيم كه چند همسري وجود داشته است و اكثر جوامع و فرهنگ هاي مختلف در دنيا اعتراف دارند كه مرد تمايل و گرايش به زن هاي مختلف دارد.
4- عملا در دنيا مردان و زنان زيادي هستند كه به قوانين شرع پايبند نيستند و با نامحرم ارتباط دارند.
5- تمايل مرد به زن هاي متعدد علل مختلف دارد؛ مانند :
الف) فيزيولوژيكي (شهواني)،
ب)روان شناختي ( سرپرستي، مديريت و اقتدار)
ج) اخلاقي (هوسراني )
هـ )اختلال رواني (مانيا، دون ژوانيسم و...)
5- اسلام دين اعتدال است ، همين طور كه در خواب و خوراك بايد تعادل برقرار كرد در ميل شهواني نيز بايد تعادل برقرار شود. احكام شهوت جنسي هوسهاي نامشروع مرد و زن را ممنوع مي كند و احكام اخلاقي شهوت سبب رشد و كمال انسان مي شود.
6- ازدواج اهداف مختلفي دارد ، يكي از مهم ترين آنها مبارزه با خودخواهي و خودپرستي و عشق به ديگري است. بسياري از صفات اخلاقي اجتماعي مانند عشق به همنوع، گذشت، انصاف، تعاون، تغافل، حلم و...در زندگي مشترك تحقق پيدا مي كند. بنابراين تعدد زوجاتي كه برخلاف اين صفات اخلاقي باشد مطلوب خداوند نيست. برخي مي گويند شرعا گناه ندارد ولي نبايد فراموش كنيم كه اسلام سه بخش احكام، اخلاق و اعتقادات دارد. بسياري از حكم شرعي، مرزها را مشخص كرده است كه از حريم ها بيرون نزنيم و قوانين را رعايت كنيم نه اين كه چون از نظر شرعي گناه نيست ما تشويق هم شده باشيم آن كار را انجام دهيم. برخي از مراجع رساله هاي عمليه آن ها سه بخش يادشده را دارد تا افراد فقط متكي به شرع نباشند. از نظر فني ما نبايد در باك ماشين آب بريزيم ولي اگر بنزين بي كيفيت و نامرغوب بريزيم اشكالي ندارد ولي بهتر است براي اين كه عمر ماشين و موتور را بالا ببريم و هزينه ما زياد نشود و سبب آلودگي شهر نشود بنزين مرغوب استفاده كنيم.
7- از نظر وجداني و تجربي مي بينيم كه ما برادران و خواهران و فرزندانشان را دوست داريم و يا يك مادر 4 فرزندش را دوست دارد. ولي همين مادر ممكن است به دلائلي مانند ويژگي هاي فردي، همانندي در صفات اخلاقي يا شخصيتي با مادر يا همسازي با آروزوها يا شباهت با نزديكان محبوبش و...يكي را كمي بيشتر دوست داشته باشد. مردي به همسرش گفت: كدام يك از فرزندان را بيشتر دوست داري؟ زن با ظرفت جواب داد كه همه را به يك اندازه دوست دارم تا كدورتي در فرزندان ايجاد نشود. مرد گفت: ولي در قلب گنجايش يك محبوب بيشتر نيست ،چگونه ممكن است همه را دوست داشته باشي؟ زن گفت بايد مادر باشي تا بداني. خالق ما حكيم است قلب مادر را طوري آفريده كه مي تواند به همه فرزندانش عشق بورزد. مرد خنديد و گفت: خانم گلم! شما هم بايد مرد باشي تا بفهمي كه چگونه يك مرد مي تواند چند همسر داشته باشد و در عين حال همه را دوست داشته باشد.
8- عملا ما مي بينيم كه تمايل به داشتن دو يا چند همسر در بين مردان در شوخي ها و جدي هاي آنها زياد است. ولي در عمل اغلب مردان يك همسر دارند.
9- وقتي به قرآن شريف و تفاسيري كه مردان و حتي بانو امين نوشته اند مراجعه مي كنيم مي بينيم كه اصل تعدد زوجات جايز شمرده شده است ولي در ادامه بيان شده است كه اگر نمي توانيد انصاف و عدالت را رعايت كنيد به يك همسر اكتفا كنيد. باز در توضيح عدالت در تفاسير آمده است كه منظور از عدالت در دادن نفقه و همخوابي و... است. عدالت به معناي تساوي در محبت نيست چرا كه اين امر در اغلب موارد حتي براي محبت مادر به فرزندانش ممكن نيست چون امري اختياري نيست و چون امري اختياري نيست مورد تكليف هم قرار نمي گيرد و پاداش و عقابي به آن تعلق نمي گيرد. ولي به مردان توصيه شده است كه اگر قلبا هم نمي توانيد زوج ها را يكسان دوست داشته باشيد اين كار نبايد شما را به بي انصافي بكشاند و طوري باشد كه ارتباط صميمي و فيزيكي با يكي زياد باشد و ديگری را معلق و مانند زنان بي همسر و بيوه رها كنيد. در روايات داريم كه حتي والدين ، تفاوت در دوست داشتن را بين فرزندان نشان ندهند تا مبادا حسادت بين آنها ايجاد شود و در كتب اخلاقي يكي از موارد استثنا شدن دروغ همين جاست تا مبادا از اين راست گويي فتنه و اختلاف و كدورت ايجاد شود. به تعبير دقيق موضوع عوض مي شود و آن كار اساسا دروغ نيست. مانند وقتي كه انگور زماني شراب است و بعد از جوشاندن دو سوم آن همان مدل حلال مي شود.
10- اگر خانم هاي محترم دين خود را از كوچه و بازار نگيرند و قبل از فهم دقيق دين از قضاوت خودداري كنند بسياري از شبهات رفع مي شود. بسياري از خانم ها به طور احساسي با تعدد زوجات برخورد مي كنند و به جاي اين كه عميقا متوجه دستور دين شوند با احساسات گرفتار قضاوت زود هنگام مي شوند و چيزهايي را به اسلام نسبت مي دهند كه ربطي به دين ندارد و هيچ عالم ديني آن را تجويز نمي كند. گاهي هستند افرادي كه اطلاعات ناقصي از دين دارند، با حمايت افراطي يا دفاع نادرست از تعدد زوجات و ازدواج موقت سبب آسيب زدن به اين حكم مي شوند. رسانه هاي ضد ديني و ضد اسلامي هم شبانه روز براي مقابله با اسلام از اين حكم هاي شرعي سوء استفاده مي كنند و با مشوه جلوه دادن آن دستورات را خلاف عقل و انسانيت تبليغ مي كنند. در حالي كه همين ها به صنعت سكس كه اروپا و آمريكا به جاي چاه نفت از آن به عنوان منبع اقتصادي نگاه مي كنند و زن قرباني اين امر است شكايتي نمي كنند.
بنابراين خواهر محترم! وقتي دين حدود را مشخص كرده است و رعايت انصاف و عدالت و ابزار محبت را لازم دانسته است چرا اگر مردي كه به دين تقيد ندارد ازدواج متعدد كند و به همسر و فرزندان ظلم كند بايد به اسلام بدبين شويم؟ آب ماده حياتي و حيات بخش است، اگر كسي كه شنا بلد نيست وارد دريا يا رودخانه شود و يا در خوردن آب افراط كند و آسيب ببيند آب مقصر است يا فردي كه نادرست استفاده كرده است؟ اگر فردي از دارویي كه بيماري خطرناك را درمان مي كند بدون رعايت قوانين استفاده كند آيا دارو مقصر است؟ يا مصرف كننده ؟
اسلام به ذات خود ندارد عيبي
هر عيب كه هست از مسلماني ماست
11- اتفاقا بين افراد متدين ازدواج متعدد بسيار كم است؛ چون مؤمن مانند زن باردار است ، از اين كه كاري كند كه ايمانش آسيب ببيند وحشت دارد بنابراين خيلي محتاط است كه گرفتار بي عدالتي شود. به خاطر همين حساسيت ها است كه بسياري از علماي وارسته خودشان رساله عمليه نمي دهند و يا پيش نماز نمي ايستند و عالمان ديگري از آنها به طور مكرر درخواست مي كنند و اصرار مي كنند كه مثلا درس اخلاق بدهند يا رساله بدهند يا امام جماعت شوند. البته دقت كنيد عدالت در نماز جماعت با عدالت در تعدد زوجات تفاوتي هايي دارد ؛ مثلا ممكن است فردي نماز هم نخواند ولي در رعايت عدالت بين همسران از فرد نماز خواني موفق تر باشد.
12- به اعتقاد من بيان مشكلات ازدواج متعدد كافي است. برخي از مشاوران و يا افراد در رسانه ها وقتي مي خواهند بگويند اين ازدواج سخت است تعابيري مي اورند كه با قران در تعارض است؛ مثلا مدتي قبل خانم محترمي مي گفت خواستگار مناسبي نداشته ام و سنم بالا رفته، مردي كه دو خانه داشت و همسرش مشكلاتي داشت با واسطه پيشنهاد ازدواج دوم داد. براي ازدواج دوم رفتم نزد مشاور خانمي كه با ايشان مشورت كنم كه مبادا با اين ازدواج سبب ظلمي به همسر اول شوم و نظر مشاور را خواستم . مشاور گفت: شرعا اين ازدواج گناه نيست ولي چون ما مشاور هستيم و بايد طرف مرد يا زن را نگيريم اسم اين ازدواج را خيانت مي گذاريم. برخي در رسانه مي گويند: «اين ازدواج نبايد انجام شود و خيانت است و قرآن هم گفته است كه رعايت عدالت محال است...»، در حالي كه سخن قرآن اين نيست و رعايت عدالت را مشكل مي داند و تساوي در محبت قلبي را محال يا نزديك به محال مي داند.
13- عشق كامل سه ركن دارد: تعهد، شور و شهوت جنسي، صميميت
در ازدواج دوم كه عدالت رعايت شود (البته اگر رعايت شود) هر سه وجود دارد، ولي اگر فرد از نظر اخلاقي خودساخته نباشد و از نظر روان شناختي ثبات هيجاني و رفتاري نداشته باشد هر دو زندگي را به نابودي سوق مي دهند . مانند راننده اي است كه دو سرنشين دارد ولي به دليل خواب آلودگي و يا مصرف قرص هاي روان گردان تعادل رواني ندارد و به همه و حتي ديگران اسيب مي زند .
13- افرادي كه از نظر اخلاقي و عرفاني در اوج هستند به همه خلائق خدا به عنوان مخلوق محبوبشان مي نگرند. آنها به طور كلي تعلق و علاقه ذاتي و اولي به دنيا و زن و فرزند و مال را برخود ناروا مي دانند، ولي بالعرض چون محبت و دلبستگي به خلق خدا در طول عشق به خداست به ديگران به خصوص زن و فرزند عشق مي ورزند تا جايي كه آنها را از خداوند باز ندارند:
«عاشقم بر همه عالم كه همه عالم از اوست.»
عشق به خدا مانند نخ تسبيح است كه مهر و محبت به انسان هاي ديگر در آن قابل جمع است. و اين براي عشق به همسر كه ارتباط مقدس و شرعي است براي ايشان بسيار ساده تر است ولي در بين اين افراد هم كمتر به اين ازدواج ديده مي شود. استادي مي گفت: مرحوم شاه آبادي 4 همسر داشته و هر 4 همسرشان پشت سرشان نماز مي خواندند و فرزندان اين چهار زن طوري با هم ارتباط دارند كه اگر كسي نداند متوجه نمي شود اينها مادرانشان يكي نيست. بعد از ارتحال مرحوم شاه آبادي هم اين همسران با هم ارتباط داشتند. البته برخي از بزرگان هم بوده اند كه همسري كه گرفته بودند نازيباتر و مسن تر از همسر اول بوده است و انگيزه شهوت در اين نوع ازدواج ها منتفي است.
14- افرادي كه هوسران هستند و به اخلاق اسلامي پايبند نيستند و يا افرادي كه به دليل اختلال رواني به تعدد زوجات روي مي آورند طبيعتا در رعايت عدالت بين همسران و حتي رعايت انصاف با يك همسر موفق نيستند. بنابراين توصيه مي شود كه در ازدواج موقت امور مختلفي لحاظ شود:
الف) مشاوره ازدواج براي گرفتن گواهي ثبات شخصيت و سلامت روان مرد و زن،
ب) توجه به صفات اخلاقي و روان شناختي و فرهنگي زن اول ( گاهي اعتراض ها و شكايت هاي زن اول طوري مي شود كه اساس دو زندگي به هم مي ريزد و فرزندان بزهكار مي شوند و ازدواجي كه بايد مايه آرامش باشد سبب اضطراب و افسردگي مي شود،
ج) صفات پايدار اخلاقي مرد مانند انصاف و گذشت و...،
د) فرهنگ و شرايط اقليمي و خانوادگي ( در خانواده ها و يا محيط هايي كه ازدواج دوم متداول است زن ها زودتر خود را با اين ازدواج وفق مي دهند)
هـ) كمالات اخلاقي، قدرت سازگاري دو همسر به خصوص همسر دوم .در بسياري از موارد همسران دوم كه ابتدا قول همكاري و سازش مي دادند ولي وقتي او سال ها نياز به همسر داشته اند و خواستگار مطلوب نداشته اند با ازدواج به جاي اين كه مرد را كمك كنند به رعايت عدالت سبب آشفته شدن ارتباط ها مي شوند و با چسبندگي زياد مرد را از همسر اول دور مي كنند. مثلا زياد شنيده مي شود كه مثلا 10 سال با او بوده ايد الان بايد با من باشي، يا او فرزند دارد و من تنها هستم بنابراين بايد وقت بيشتري با من باشي، يا اين كه من پذيرفتم ازدواج كنم در واقع پي مشكلات و بدگويي هاي مردم و همسرت و خانواده اش را به خودم ماليدم و ايثار كردم براي همين هم تو بايد ايثار كني و وقت بيشتري را با من باشي. يا چون من جوان تر هستم نياز بيشتري دارم و....
با اين حال افرادي كه ازدواج دوم مي كنند و تلاش مي كنند عدالت رعايت كنند و در ابزار محبت قلبي بين همسران تساوي برخورد مي كنند كم هستند، خيلي كم ولي بسيار شرف دارند به مرداني كه به همسر بردار خود، به خواهر همسر خود، به دوست همسرش به همكار خانمش و خانم هاي زيباي خيابان و فيلم ها و عكس هاي پرونوگرافي نظر دارد و عملا تجربه ارتباط نامشروع را دارند و به خود، همسر، شوهر آن زن، خود آن زن، فرزندانش و خدا خيانت مي كنند. به عنوان مشاور كه سال ها تجربه مشاوره اي دارم به دختراني كه سنشان بالاست يا خانم هاي بيوه توصيه مي كنم كه اگر از نظر ديني و اخلاقي پايين هستيد روي باورهاي ديني و رفتارتان كار كنيد و با همسر ديندار و اخلاقي هم كفو ازدواج كنيد؛ چون اينان اصلا دور روابط نامشروع كه در جامعه زياد شده است را خط كشيده اند و به ازدواج دوم اغلب قريب به اتفاقشان فكر نمي كنند ، به خاطر حساسيت كار و ترس از عدم رعايت عدالت. و اگر احيانا اين افراد ازدواج كنند طوري برخورد نمي كنند كه خانم ها و فرزندانشان آسيب ببينيد و براي هر دو احترام خاص قائل هستند . استاد قرائتي مي فرمود ما استادي داشتيم كه دو همسر داشت ، يكي قدش بلندتر بود اگر پارچه مي خريد براي هر دو به خانمي كه قدش كوتاه تر بود مبلغي پول مي داد چون پول پارچه آن همسر زيادتر شده بوده.
بنابراين ازدواج دوم اگر چه راحت مي نمايد سخت است سخت
كه عشق آسان نمود اول ولي افتاد مشكل ها(1)

پی نوشت :
1.سايت انجمن گفتگوي ديني، بخش مشاوره: كارشناس حامي