شاخصه های شهرهاى مجازى الكترونيكى

شاخصه های شهرهاى مجازى الكترونيكى

امروزه توسعه شهرها به پارامترهاى ديگر نيز وابسته شده که يکى از آنها شبکه جهانى (اينترنت) مى باشد. شهرها و شهرک هاى جديدى در فضاى مجازى ظاهر مى شوند که مصالح آنها از خشت و ملات ديجيتالى تشکيل شده اند. اين شهرهاى الکترونيکى در زبان عامه با اصطلاح شهرهاى مجازى (Virtual Cities) شناخته مى شوند.

در هر لحظه هزاران نفر از مردم سراسر دنيا مشغول استفاده از اين شهرهاى مجازى براى انجام کارهاى روزمره مثل خريد، استراحت و يا ملاقات دوستان هستند. شهرها به طور کلى مراکز جغرافيايى تجمع انسان ها و فعاليت ها و خدماتى است که توسط آنها انجام مى شود. به همين دليل است که نحوه آرايش عناصر شهرى و شکل امروزى شهرنشينى براى مردم بسيار آشنا است.

در نتيجه شهرهاى مجازى مى توانند مدل استعارى تمام اطلاعات و خدماتى باشند که در شهرهاى حقيقى وجود دارند. اين شهرها کانون هاى الکترونيکى هستند که حتى انسان هاى ساکن محلات و ساختمان ها را نيز بر روى صفحه نمايش کامپيوتر شما به تصوير مى کشند. براى بررسى شهرهاى مجازى لازم است ابتدا به طبيعت آنها بپردازيم و سپس به سراغ نحوه ساخت و انواع سه بعدى آنها برويم. در نهايت نيز رويکردى به آينده اين شهرها خواهيم داشت زمانى که شهرهاى مجازى- حقيقى با ظاهرى کاملا مشابه شهرها و ساختمان ها ظرفيت ذخيره اطلاعات و از همه مهم تر احساس حقيقى شهرنشينى متولد خواهند شد. عبارت شهر مجازى براى توصيف اشکال گوناگون ذخيره و نمايش اطلاعات به کار مى رود. با اين حال تفاوت هاى عمده اى ميان انواع شهرهاى مجازى در اينترنت وجود دارد و مى توان آنها را به چهار گروه بزرگ تقسيم کرد.

دسته اول صفحات اينترنتى هستند که خود را شهر مجازى معرفى مى کنند اما ماهيت آنان صرفا در راهنماها و مجموعه هاى فهرست بندى شده اى از اطلاعات خلاصه مى شود. اين صفحات فقط براى دستيابى به مقاصد تبليغاتى و ترويج صنعت توريسم ساخته مى شوند و به هيچ وجه ارائه کننده وجه ساختمانى و ظاهرى شهرهاى مجازى نيستند.

دسته دوم شهرهاى مجازى مسطح هستند که از نقشه هاى شهرى يا ساختمانى براى نمايش اطلاعات استفاده مى کنند. مثال خوب اين صفحات اينترنتى بولونياى مجازى (Virtual Bologna) است که از نقشه جزئيات و مشخصه هاى مهم زمينى و ساختمانى شهر بصورت گرافيکى تشکيل شده است.

دسته سوم شهرهاى مجازى سه بعدى هستند که با استفاده از فناورى حقيقت مجازى به مدل سازى ترکيب شهرها با درجات مختلف صحت و نزديکى به واقعيت مى پردازند. بعدا به چند مثال جالب اشاره خواهيم کرد.

دسته چهارم را مى توان شهرهاى مجازى واقعى ناميد. يعنى معادل هاى بسيار واقع گرايانه شهرها که احساس اصيل و حقيقى راه رفتن در يک منطقه شهرى را به مردم القا مى کنند. براى واقعيت بخشيدن به اين احساس شهر مجازى بايد داراى ظاهرى به اندازه کافى واقعى تنوع خدمات کارکردها و اطلاعات باشد و از همه مهمتر بستر مناسبى براى تعاملات اجتماعى ميان مردم فراهم کند. البته درباره امکانات وجودى چنين شهرهايى در اينترنت بيشتر بحث خواهيم کرد.

در ابتدا بد نيست به مطالعه عميق تر مدل هاى سه بعدى بپردازيم. روش هاى بسيار متنوعى براى ساخت مدل هاى سه بعدى شهر مجازى در اينترنت مورد استفاده قرار مى گيرد که انسان ها را به حرکت و قدم زدن در آنها قادر مى سازد. رويکرد مشهور و متداول سازندگان اين مدل ها استفاده از زبان مدل سازى واقعيت مجازى (Virtual Reality Modeling Language) است. زبان اينترنتى که قادر است اشياى سه بعدى را در ابعاد مختلف از مولکول گرفته تا ساختمان ها و شهرها طراحى کند. اين نرم افزار وسيله اى است بسيار منعطف، کارآمد و قدرتمند که براى ساخت شهرهاى مجازى از جمله شهر مجازى توکيو از آن استفاده شده است. شهر مجازى توکيو به وسيله شرکت (Studio9Planet) طراحى شده است. علاوه بر اين زبان فناورى هاى اختصاصى ديگرى توسط شرکت هايى که در اين زمينه به نوآورى پرداخته اند ارائه مى شود. يکى از جالب ترين اين روش ها متعلق به شرکت Superscape است که در حال حاضر براى تسهيل خريد محصولات بصورت آن لاين مشغول ساخت شهرهاى مجازى اينترنتى است. مدل هاى سه بعدى قابل پياده شدن (Download) از اينترنت هستند. به طورى که شما بدون نياز به وصل بودن رايانه تان به اينترنت مى توانيد به جست وجوى آزادانه در خيابان ها و مشاهده جزئيات از همه زوايا بپردازيد. البته اين مثال ها با شهر هاى مجازى واقعى بسيار فاصله دارند. چرا که اطلاعات موجود در آنها داراى عمق نبوده و در وراى ظاهر حقيقى آنها هيچ تعامل اجتماعى صورت نمى گيرد.

شهرهاى مجازى واقعى

امروزه گروه هاى مختلفى در سراسر دنيا مشغول تحقيق در زمينه طراحى پيش نمونه هاى اين شهرها در فضاى مجازى هستند. يکى از اين گروه ها در مرکز تحقيقات مجازى پيشرفته (۱) دانشگاه لندن (۲) فعاليت مى کند. اين گروه تحقيقاتى مى کوشد شهر مجازى لندن را با ويژگى هاى ريخت شناسى يک شهر واقعى براى تامين يک محتواى اطلاعاتى غنى و مرجع بسازد. اين سيستم همچنين امکان تعامل چندطرفه ميان ساکنان و بازديدکنندگان سايت را فراهم خواهد کرد. براى آنکه اين سايت ها بتوانند حس واقعى زندگى در يک شهر را به مردم القا کنند بايد قابليت برقرارى تعاملات اجتماعى از طرق ملاقات هاى رو در رو گفت وگو و يا گپ زدن (Chatting) را داشته باشند. اين امر امکان پذير نخواهد بود مگر به وسيله طراحى اشکال سه بعدى در محيط هاى چندکاربره که به موجب آن هر تعداد از کاربران مى توانند در يک محل واحد حضور پيدا کنند. هر کدام از اين کاربران در اين محيط مجازى بصورت يک شکل واره (Avatar) و با ويژگى هاى جسمى خاص شناسايى خواهند شد. شکل واره ها تحت کنترل مستقيم کاربران و با جهت دهى آنان حرکت مى کنند و با آنکه نماينده کاربران در محيط مجازى هستند اما لزوما نبايد به انسان شباهت داشته باشند. گفت وگوى ميان شکل واره ها از طريق کادر مشخص شده براى گپ زدن در صفحه نمايش رايانه صورت خواهد گرفت. با وجود سخت بودن نوشتن و ارسال پيام ها براى انجام گفت وگو اين روش همچنان بهترين و عمومى ترين روش ارتباط در اينترنت است.

محققين معتقدند يکى از عوامل ديگرى که مى تواند در ساخت يک شهر مجازى واقعى موثر باشد آن است که تمام ساختار اين شهر بايد از نظر جغرافيايى قابل ارجاع به واقعيت باشد. اين شهرهاى مجازى نسل آينده سيستم هاى اطلاعات جغرافيايى (GIS) را نيز شکل خواهند داد زمانى که تمام اطلاعات جغرافيايى از طريق اشيا به نمايش درخواهند آمد. زبان مدل سازى حقيقت مجازى (VRML) امکان طراحى شهرهاى مجازى کم حجمى را مى دهد که پياده کردن شان (Download) بسيار سريع انجام مى شود. حجم صفحات اينترنتى که از طريق اين نرم افزار ساخته مى شوند بسته به بافت سطوح موجود در صفحه متغير است. هرچه تنوع بافت ها بيشتر باشد درجه نزديکى اين شهرها به واقعيت بالاتر خواهد رفت. به زودى نسخه VRML،۰ ۲ جايگزين نسخه پيشين خواهد شد و امکان نمايش رفتارهاى انسانى در شهرها را تسهيل خواهد کرد.