مستند «آن زمستان» / روایتی صمیمی از زندگانی علامه مصباح یزدی (ره)

مستند «آن زمستان» / روایتی صمیمی از زندگانی علامه مصباح یزدی (ره)

در این بخش، برشی 3 دقیقه ای از مستند «آن زمستان» در رابطه با زندگانی و سیره سیاسی اجتماعی مصباح انقلاب، حضرت علامه محمدتقی مصباح یزدی (ره) را با شما عزیزان به اشتراک گذاشته ایم. با ضیاءالصالحین همراه باشید.

«آن زمستان» نامی است که سازنده مستند پرتره آیت الله مصباح یزدی برای اثرش انتخاب کرده، مستندی که متمرکز بر زمستان سال ۱۳۹۴ یعنی موسم انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم است و سعی می کند با نزدیک شدن به آیت الله مصباح، برش هایی از کنشگری سیاسی او در کنار زندگی شخصی اش را به تصویر بکشد.

نامی که برای مستند ساخته شده را نمی پسندم و آن را نقض غرض اهداف سازندگان مستند می دانم؛ بعید است مستند ساز نداند عامه مردم برداشت مثبتی از مفهوم زمستان ندارند و بعیدتر است که نشنیده باشند دونالد ترامپ هم برای وحشتناک نشان دادن تحریم ها علیه ایران از ادبیات زمستان در راه است، استفاده کرده. مستند دو بخش مهم دارد؛ اول زندگی شخصی آیت الله و دوم روایتی از مناسبات سیاسی ایشان. سازنده خواسته یا ناخواسته در هر دو بخش از آیت الله آشنایی زدایی می کند.

«آن زمستان» روایتی صمیمی و راحت از زندگی آیت الله مصباح یزدی ارائه می دهد که این اتفاق مثبتی است، عرصه مستند در سال های اخیر از روایت زندگی علما و روحانیون خالی بوده است، تصاویر ساده ای که عروس حضرت امام رحمت الله علیه از زندگی ایشان گرفته اند، قابی آشنا و مثبت در ذهن مخاطبان است و احتمالا این تصاویر یکی از الگو های سازنده «آن زمستان» بوده است. سازنده را باید در این قسمت موفق دانست؛ کار کردن در خانه، دادن هدیه روز زن به همسر، روابط صمیمی با شاگردان و نزدیکان، بذله گویی و خنده رو بودن آیت الله و… توانسته تصویر کلاسیکی را که مخاطب از آیت الله در ذهن دارد، با چالش روبه رو کند.

اما هدفگذاری دوم مهم تر است، مستند با تصاویری نمادین آغاز می شود و آیت الله در بیمارستان چشم هایش را عمل می کند؛ بازهم بعید است مستند ساز نداند که پیام این شروع، این است که قرار بوده تحولی در نگاه چهره نخست مستند اتفاق بیفتد، با این پیش فرض و همزمان با ارائه تصاویری از زندگی آیت الله، چند دیالوگ مهم اتفاق می افتد.

مرتضی آقا تهرانی نزد آیت الله می آید و درباره روند جلسات وحدت اصولگرایان در انتخابات مجلس دهم گزارشی ارائه می کند و حین گزارش از برخی سهم خواهی ها گلایه می کند؛ آقای مصباح با متانت توصیه به وحدت می کند و می گوید قرار نیست همه به یک اندازه با شما همراهی کنند؛ اینکه این توصیه چقدر در شکل گیری لیست نهایی واحد اصولگرایان در سال ۹۴ تاثیر گذار بوده است حتما می تواند محل بحث باشد.

در صحنه ای دیگر سردبیر «پرتو سخن» ارگان رسمی موسسه امام خمینی رحمت الله علیه نزدیک به آیت الله مصباح، نزد آیت الله می آید و در فاصله ۶ روز مانده به انتخابات سوالی ریشه ای درباره ترجیح نظام پارلمانی بر ریاستی می پرسد. دهقانی می گوید نظام ریاستی و انتخاب مستقیم رئیس جمهور توسط مردم معضلات بزرگی دارد و فردی که رای بالایی می آورد معمولا مستظهر به رای مردم! از چارچوب های نظام خارج می شود. به این ترتیب نظام پارلمانی بر نظام ریاستی و انتخاب مستقیم رئیس قوه مجریه ارجحیت دارد. اینکه چرا سردبیر نشریه ای که باید به شکل فعال در انتخابات نقش آفرینی کند ۶ روز مانده به روز رای گیری چنین سوال فلسفی و پایه ای دارد بماند، اما پاسخ آقای مصباح به این سوال جالب است؛ آیت الله تلویحا می گوید که دهقانی اشتباه و از رای مستقیم مردم دفاع می کند. اینها دو نمونه مهم در مستند است که از تصور مخاطب نسبت به مشرب فکری آیت الله مصباح آشنایی زدایی می کند.

مستند حتی سعی می کند با به تصویر کشیدن جلسه آیت الله با نماینده واتیکان از برخی کلیشه هایی که پیرامون ایشان در حوزه های عقیدتی ساخته شده است هم فاصله بگیرد. مثال هایی از این دست در مستند زیاد است، اما اشاره به آنها در همین حد کفایت می کند و خطر اسپویل شدن داستان را هم کم تر.

مستندی این چنینی حتما مخاطب خاص دارد. ریتم نسبتا کند مستند دایره مخاطبان را هم محدود تر می کند، اما «آن زمستان» مستند مهمی است، چون به نظر می رسد رسیدن به جزئیات زندگی شخصی عالمی چون آیت الله مصباح جز با هماهنگی خود ایشان ممکن نبوده است، یعنی تلویحا می شود گفت آنچه بر پرده سینما تصویر شده موافقت خود آیت الله یا حداقل افراد بسیار نزدیک به ایشان را هم به همراه داشته است.

آنچه در این مستند ارائه می شود البته با منطق عمومی چند سال اخیر آیت الله در فضای واقعی سیاست هم، داستانی می کند، جراحی چشم در ابتدای مستند شاید معنایش دگرگونگی در سیاست ورزی باشد، مفاهیمی چون تحزب، لیستی رای دادن، وحدت و… مفاهیمی بود که قبلا کم تر از این دستگاه سیاسی و فکری شنیده می شد، پراگماتیسم شاید واژه ای مناسب برای توصیف این وضعیت نباشد، اما توجه به شرایط به جای مطلق گرایی در سیاست، برداشت حداقلیِ خوبی است از آنچه بر پرده سینما رفته است.

عمل چشم اول فیلم را می توان این گونه هم توصیف کرد، شاید مستندساز می خواهد بگوید حالا که ما جور دیگری نگاه می کنیم، شما هم جور دیگری ببینید.

بیشتر ببینید: فیلم کامل زندگینامه علامه مصباح یزدی (ره)