علل، عوارض و درمان زایمان زودرس

علل، عوارض و درمان زایمان زودرس

در این نوشتار قصد داریم علل، عوارض و درمان زایمان زودرس را بررسی کنیم و راهکارهای پیشگیری و درمان زایمان زودرس را برایتان شرح دهیم. با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در این مورد بیشتر بخوانید.

روزانه بسیاری از نوزادان به شکل زودرس به دنیا می آیند، و برخی از این نوزادان سالم هستند. با این حال، هر چه کودک زودتر متولد شود، خطرات بیشتری سلامتی او را تهدید می کنند، و باید مدت بیشتری در بیمارستان بماند. زایمان زودرس می تواند زندگی نوزاد را تهدید کند و آینده سختی را برای وی رقم بزند.

زایمان زودرس چیست؟

زایمان زودرس، تولدی است که بیش از ۳ هفته قبل از موعد تخمینی تولد نوزاد اتفاق می افتد. به عبارت دیگر، این زایمانی است که قبل از شروع هفته ۳۷ ام بارداری اتفاق می افتد. بارداری طبیعی حدود ۴۰ هفته طول می کشد.

نوزادان نارس، به ویژه آن هایی که خیلی زود متولد می شوند، اغلب دارای مشکلات پزشکی پیچیده ای هستند. بطور معمول، عوارض زایمان زودرس متفاوت است. اما هر چه کودک شما زودتر به دنیا بیاید، خطر عوارض آن بیشتر است. البته زایمان زودرس از لحاظ زمانی به چند زمان متفاوت تقسیم می شود:

✓ نوزاد متولد شده بین هفته های ۳۴ تا ۳۶ بارداری 
✓ بین هفته های ۳۲ تا ۳۴ بارداری 
✓ کمتر از ۳۲ هفته بارداری 
✓ در هفته ۲۵ بارداری یا قبل از آن

بیشتر زایمان های نارس در بین ۳۴ تا ۳۶ هفتگی اتفاق می افتد. هفته های آخر برای افزایش وزن سالم و رشد کامل اندام های حیاتی مختلف از جمله مغز و ریه ها، بسیار مهم است. به همین دلیل است که نوزادان نارس شاید مشکلات پزشکی بیشتری داشته باشند و به مدت طولانی تری در بیمارستان بستری شوند. همچنین آن ها دارای مشکلات سلامتی طولانی مدتی مانند اختلالات یادگیری یا نقص جسمی هستند.

در گذشته، تولد زودرس علت اصلی مرگ نوزادان زیادی بود. امروزه کیفیت مراقبت از نوزادان و همچنین میزان بقای نوزادان نارس نیز بهبود یافته است. اما همچنان نوزادان زیادی زودتر از زمان معین به دنیا می آیند، و برخی از آن ها دچار اختلالات سیستم عصبی طولانی مدت می شوند.

علل زایمان زودرس

غالباً علت تولد زودرس، قابل شناسایی نیست. با این حال، عوامل خاصی شناخته شده اند که خطر ابتلا به زایمان در زنان را افزایش می دهند. از جمله:

✓ دیابت 
✓ بیماری قلبی
✓ بیماری کلیوی
✓ فشار خون بالا

همچنین عواملی هستند که در دوران بارداری باعث به دنیا آمدن نوزاد نارس می شوند:

✓ تغذیه نامناسب قبل و حین بارداری
✓ باردار شدن با لقاح آزمایشگاهی
✓ سیگار کشیدن، استفاده از داروهای غیرقانونی یا مصرف بیش از حد الکل در دوران بارداری
✓ عفونت های خاص، مانند عفونت ادراری و غشا آمنیوتیک
✓ قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر مانند رنگ، دود سیگار، آلودگی هوا یا سرب
✓ زایمان زودرس در بارداری قبلی
✓ رحم غیرطبیعی
✓ دهانه رحم ضعیف
✓ ایستادن زیاد در محل کار
✓ بارداری در بالاتر از ۳۵ سال یا کمتر از ۱۷ سال

علائم زایمان زودرس

✓ ترشحات بیش از حد معمول واژن
✓ تغییرات ترشحات (که ممکن است خونی، آبکی و همراه با مخاط باشد).
✓ فشار در لگن یا پایین شکم
✓ کمردرد، بخصوص اگر مداوم باشد
✓ گرفتگی شکم، که ممکن است همراه با اسهال باشد
✓ انقباضات منظم یا مکرر و دردناک
✓ پاره شدن کیسه آب

هر زن بارداری که یک یا چند مورد از این علائم را تجربه کند، باید سریعاً با یک متخصص بهداشت تماس گرفته یا به بیمارستان مراجعه کند.

عوارض زایمان زودرس در نوزادان

هر چه نوزاد زودتر به دنیا بیاید، احتمال بروز مشکلات پزشکی در او بیشتر است. نوزاد نارس ممکن است بلافاصله پس از تولد این علائم را نشان دهد:

✓ مشکل تنفس
✓ وزن کم
✓ چربی کم بدن
✓ ناتوانی در حفظ دمای ثابت بدن
✓ فعالیت کمتر از حد طبیعی
✓ مشکلات حرکتی و هماهنگی
✓ مشکلات تغذیه ای
✓ حالت پوست غیر طبیعی، رنگ پریده یا زرد
✓ کمبود رفلکس برای مکیدن و بلعیدن

نوزادان نارس نیز ممکن است با شرایط تهدید کننده تری به دنیا بیایند. این می تواند شامل موارد زیر باشد:

✓ خونریزی مغزی
✓ خونریزی ریوی
✓ افت قند خون
✓ سپسیس نوزادی (عفونت خون باکتریایی)
✓ ذات الریه، عفونت و التهاب ریه ها
✓ کم خونی، کمبود گلبول های قرمز برای انتقال اکسیژن به بدن
✓ سندرم دیسترس تنفسی نوزادی

برخی از این مشکلات را می توان با مراقبت مناسب از نوزاد کنترل کرد. موارد دیگر می توانند منجر به ناتوانی طولانی مدت یا بیماری شوند. پزشکان بلافاصله پس از زایمان آزمایش های مختلفی را بر روی نوزادان نارس انجام می دهند. این آزمایش ها به کاهش خطر ابتلا به عوارض کمک می کند. همچنین پزشکان نوزادان را در طول مدت اقامت در بیمارستان تحت نظر دارند.

آزمایش های معمول عبارتند از:

✓ اشعه ایکس قفسه سینه برای ارزیابی رشد قلب و ریه
✓ آزمایش خون برای ارزیابی سطح گلوکز، کلسیم و بیلی روبین
✓ تجزیه و تحلیل گاز خون برای تعیین سطح اکسیژن خون

درمان زایمان رودرس

پزشکان اغلب با دادن داروهای خاصی به مادر که می تواند زایمان را به تاخیر بیندازد، سعی در جلوگیری از زایمان زودرس دارند. اگر زایمان زودرس متوقف نشود یا به هر دلیلی نوزاد باید زودتر به دنیا بیاید، پزشکان باید برای زایمان پر خطر آماده شوند. در این صورت نیاز است که مادر به بیمارستانی مراجعه کند که دارای بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) است. با این کار مطمئن می شوید که نوزاد پس از تولد تحت مراقبت فوری قرار می گیرد.

در چند روز و هفته اول زندگی نوزاد نارس، بهتر است مراقبت در بیمارستان صورت بگیرد تا مراقب رشد اندام حیاتی متمرکز باشند. نوزاد ممکن است در دستگاهی با کنترل دما نگهداری شود. تجهیزات مانیتورینگ ضربان قلب، تنفس و میزان اکسیژن خون کودک را کنترل می کنند. ممکن است هفته ها یا ماه ها کودک بتواند در این دستگاه زندگی کند.

بسیاری از نوزادان نارس نمی توانند از طریق دهان غذا بخورند، زیرا هنوز قادر به مکیدن و بلعیدن نیستند. این نوزادان با استفاده از مواد مغذی حیاتی بصورت داخل وریدی یا با استفاده از لوله ای که از طریق بینی یا دهان وارد معده می شود، تغذیه می شوند. هنگامی که کودک به اندازه کافی قدرت مکیدن و بلعیدن را دارد، شیردهی معمولا امکان پذیر می شود.

اگر ریه ها کاملاً رشد نکرده باشند، ممکن است به نوزاد نارس اکسیژن داده شود. بسته به اینکه کودک چگونه می تواند به تنهایی نفس بکشد، یکی از موارد زیر می تواند برای رساندن اکسیژن استفاده شود:

✓ ونتیلاتور، دستگاهی است که هوا را به داخل ریه ها وارد و از آن ها خارج می کند.
✓ فشار مثبت مداوم و راه هوایی، درمانی است که از فشار هوای ملایم برای باز نگه داشتن مجاری هوایی استفاده می کند.
✓ هود اکسیژن، وسیله ای است که برای تامین اکسیژن روی سر نوزاد قرار می گیرد.

بطور کلی، یک نوزاد نارس در موارد زیر می تواند از بیمارستان مرخص شود:

✓ نوزاد بتواند از سینه مادر یا شیشه شیر تغذیه کند.
✓ نوزاد بتواند بدون دستگاه نفس بکشد.
✓ دمای بدن و وزن بدن او بطور طبیعی حفظ شود.

راه های پیشگیری از زایمان زودرس

دریافت مراقبت های سریع و مناسب قبل از تولد، احتمال تولد زودرس را بطور قابل توجهی کاهش می دهد. اقدامات مهم پیشگیرانه دیگر عبارتند از:

✓ داشتن رژیم غذایی سالم قبل و حین بارداری بسیار مهم است. حتما مقدار زیادی غلات کامل، پروتئین های بدون چربی، سبزیجات و میوه بخورید. مصرف مکمل های اسیدفولیک و کلسیم نیز بسیار توصیه می شود.

✓ هر روز مقدار زیادی آب بنوشید. مقدار توصیه شده 8 لیوان در روز است، اما اگر ورزش می کنید، بدن به آب بیشتری نیاز دارد.

✓ مصرف روزانه آسپرین از 3 ماهه اول شروع می شود. اگر فشار خون یا سابقه تولد زودرس دارید، ممکن است پزشک توصیه کند روزانه ۶۰ تا ۸۰ میلی گرم آسپرین مصرف کنید.

✓ حتماً سیگار را ترک کنید و از داروهای غیر مجاز استفاده نکنید. مصرف این مواد در دوران بارداری ممکن است منجر به خطر بیشتری برای برخی نقایص هنگام تولد و همچنین سقط جنین شود.

✓ مراقب باشید از مواردی که باعث عفونت می شوند، مانند مدفوع گربه و تماس با گوسفند، گاو و حیوانات این چنینی، خودداری کنید.

✓ حداقل ۱۸ ماه بین بارداری ها فاصله بگذارید.

✓ سعی کنید استرس خود را کاهش دهید، بعنوان مثال مدیتیشن، یوگا و برخی از تمرینات کششی پیشنهاد می شوند.

✓ اگر نگران زایمان زودرس هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است اقدامات پیشگیرانه دیگری را پیشنهاد کند که می تواند به شما در کاهش خطر کمک کند.

سخن پایانی...

همانطور که مطالعه کردید، طیف گسترده ای از عوامل خطر و شرایط زمینه ای می تواند احتمال وقوع زایمان زودرس را افزایش دهد. روش های مختلفی از جمله جلوگیری از عفونت، حفظ وزن و رژیم غذایی سالم و رفع استرس، برای کاهش خطر زایمان زودرس وجود دارند. اما اگر دچار زایمان زودرس شدید، راهکارهای درمانی مختلف به آماده سازی کودک برای زندگی خارج از رحم کمک می کنند. بنابراین حتما با متخصص زنان و زایمان در ارتباط باشید و این موضوع را جدی بگیرید.