حقایقی جالب درباره ماه گرفتگی یا خسوف

حقایقی جالب درباره ماه گرفتگی یا خسوف

در این نوشتار قصد داریم حقایقی جالب را درباره ماه گرفتگی یا خسوف بیان کنیم، با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در مورد ماه گرفتگی یا خسوف بیشتر بدانید.

ماه گرفتگی هنگامی اتفاق می افتد که 3 عضو منظومه شمسی یعنی خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار گیرند و زمین در مرکز باشد. 3 جسم نجومی می توانند در یک خط مستقیم قرار بگیرند یا از نزدیک تراز شوند به گونه ای که قرار گرفتن زمین روی ماه سایه افکنده و باعث شود ماه قهوه ای مایل به قرمز شود.

در طول تاریخ، خسوف و کسوف باعث ایجاد رعب و وحشت و ترس شده است، به ویژه هنگامی که ماه گرفتگی کامل سبب شده است تا ماه قرمز شود. این پدیده سبب وحشت مردمی شده که هیچ درکی از علت این پدیده نجومی نداشته و بنابراین این وقایع را به گردن این خدا یا آن خدا می انداختند.

ماه گرفتگی فقط برای ماه کامل می تواند رخ دهد. ماه گرفتگی کامل زمانی اتفاق می افتد که خورشید، زمین و ماه کاملاً در یک خط قرار گرفته باشند. هر چیزی کمتر و ناقص تر از این بیان یک ماه گرفتگی جزئی را ایجاد می کند.

از آنجا که مدار ماه به دور زمین در یک صفحه کمی متفاوت از مدار زمین به دور خورشید قرار دارد تراز کامل برای خسوف در هر ماه بطور کامل اتفاق نمی افتد. ماه گرفتگی کامل با گذشت زمان و بطور معمول با گذشت چند ساعت در کل رویداد ایجاد می شود.

ترتیب رویداد ها در خسوف بدین صورت است: زمین دو سایه ایجاد می کند که هنگام خسوف روی ماه می افتد، یکی از آن ها به نام «اومبرا» (Umbra) که سایه ای تاریک و کامل است و دیگری به نام «پنومبرا» (Penumbra) که سایه ای بیرونی و جزئی است. ماه بصورت مرحله ای از این سایه ها عبور می کند. مراحل اولیه و نهایی یعنی زمانی که ماه در سایه پنومبرا است، گرفتگی چندان قابل توجه ای ندارد. در حقیقت بهترین قسمت خسوف در میان این بازه و زمانی است که ماه در سایه اومبرا قرار دارد.

گرفتگی کامل یک رویداد عجیب از وقایع کیهانی است. از زمان تشکیل ماه یعنی حدود ۴/۵ میلیارد سال پیش، ماه در حال دور شدن از سیاره خاکی ما است (حدود ۱/۶ اینچ یا ۴ سانتی متر در سال). در حال حاضر چیدمان ماه، زمین و خورشید برای رخداد خسوف کامل و بی نقص است، زیرا ماه در فاصله مناسبی قرار دارد و سایه زمین می تواند ماه را کاملاً بپوشاند، اما به سختی ممکن است میلیارد ها سال دیگر این اتفاق به وقوع بپیوندد.

طبق گفته ناسا هر سال 2 تا 4 خورشید گرفتگی اتفاق می افتد در حالی که گرفتگی ماه کمتر است. در هر سال تقویمی حداکثر 4 کسوف و 3 خسوف اتفاق می افتد. با این حال خورشید گرفتگی فقط در فاصله ای تقریباً ۵۰ مایلی از رویداد قابل مشاهده است در حالی که هر خسوف در نیمی از زمین قابل رویت است. ماه گرفتگی می تواند 2 تا 5 بار در سال رخ دهد. گرفتگی هایی که معمولاً اتفاق می افتند از نوع جزئی یا پنومبرا هستند. ماه گرفتگی کامل در مقایسه با این دو نوع کمتر دیده می شود.

نحوه مشاهده ماه گرفتگی

در هنگام خسوف یا ماه گرفتگی برخلاف آنچه که در خورشید گرفتگی یا کسوف اتفاق می افتد، ماه پرتو های مضر ساطع نمی کند؛ بنابراین شما می توانید از یک مکان امن با چشم غیرمسلح شاهد این پدیده طبیعی باشید. در صورت تمایل به بررسی دقیق ماه یا مشاهده خسوف بصورت واضح تر می توانید از یک دوربین شکاری یا یک تلسکوپ نیز استفاده کنید.

انواع ماه گرفتگی یا خسوف

همانطور که قرار گرفتن 3 جسم نجومی ماه، خورشید و زمین همواره نمی تواند بصورت کامل در یک خط مستقیم باشد، می توان انواع خسوف را در سه نوع دسته بندی کرد.

ماه گرفتگی یا خسوف کامل : ماه گرفتگی کامل زمانی اتفاق می افتد که زمین درست در وسط خورشید و ماه قرار گرفته و سایه کاملی را روی ماه ایجاد کند. با این حال از آنجا که خورشید ۱۰۹ برابر بزرگتر از زمین است نور همچنان به ماه می رسد و باعث می شود وقتی ماه از سیاره زمین دیده می شود قهوه ای مایل به قرمز باشد.

ماه گرفتگی جزئی : وقتی تراز بین ماه، زمین و خورشید به گونه ای است که زمین بر بخشی از ماه سایه می اندازد ماه گرفتگی جزئی رخ می دهد. بسیاری از افراد گرفتگی جزئی ماه را به راحتی شناسایی می کنند، زیرا به نظر می رسد فردی یک تکه از ماه را برداشته است.

ماه گرفتگی پنومبرا : در هنگام خسوف سایه خارجی زمین یا همان پنومبرا بر روی ماه می افتد و ظاهری تاریک تر به آن می بخشد که فقط زمانی مشاهده می شود که ماه نزدیک به پدیده خسوف یا گرفتگی قرار دارد.

خسوف قرمز ماه : ماه ممکن است در کل یا قسمتی از ماه گرفتگی یا خسوف قرمز یا مسی شود. امکان قرمز شدن ماه به این دلیل است که در حالی که ماه در زیر سایه کامل زمین قرار دارد امکان عبور مقداری نور خورشید از جو زمین وجود دارد. این نور از سمت خورشید به سمت ماه خم می شود. در حالی که سایر رنگ های این پرتوی نوری توسط جو زمین مسدود و پراکنده می شوند نور قرمز راحت تر به سطح ماه می رسد. در نتیجه این موضوع سبب می شود تا بتوان تمام طلوع و غروب خورشید این سیاره را روی ماه مشاهده کرد.

به گفته دانشمندان ناسا رنگ دقیق ماه به میزان گرد و غبار و ابر در جو بستگی دارد. اگر ذرات اضافی در جو وجود داشته باشد مانند ذرات گرد و غبار حاصل از فوران آتشفشان، ماه با سایه قرمز تیره تری به نظر می رسد. کریستوف کلمب در سال ۱۵۰۴ از خسوف قرمز خون استفاده کرد تا بومیان جامائیکا را ترسانده و آن ها را وادار کند تا به او و خدمه اش غذا دهند. این اتفاق در چهارمین و آخرین سفر کریستوف کلمب به دنیای جدید رخ داد.

در این سفر شیوع کرم های کشتی باعث ایجاد سوراخ هایی در ناوگان کشتی او شد. در نتیجه کریستوف کلمب مجبور شد دو تا از کشتی هایش را رها کند. وی سپس در ۲۵ ژوئن ۱۵۰۳ آخرین دو کشتی خود را در جامائیکا متوقف کرد و آنجا لنگر انداخت. بومیان در ابتدا از تازه وارد ها یعنی کلمب و همراهانش استقبال کردند و به آن ها غذا دادند. اما بعد از شش ماه خدمه و همراهان کلمب دست به شورش زدند و برخی از جامائیکایی ها را که از غذا دادن به آن ها خسته شده بودند را به قتل رساندند.

کلمب در ۲۹ فوریه ۱۵۰۴ یک خسوف را پیش بینی کرد. بر همین اساس وی با رئیس محلی جامائیکایی ها ملاقات کرد و به او گفت که خدایان از این که دیگر او و قبیله اش غذا تهیه نمی کنند از آن ها عصبانی است. کلمب گفت که انتظار دارد سه شب دیگر هنگامی که ماه کامل است نشانه هایی از خشم خدا را مشاهده کند و این خشم در ماه خشمگین نمایان خواهد شد. سه شب بعد هنگامی که به دلیل خسوف ماه سرخ شد بومیان به وحشت افتادند و با گریه و زاری از همه جهت کشتی های کلمب و همراهانش را مملو از غذا کردند. درست قبل از پایان خسوف، کریستف کلمب اعلام کرد که خدا بومیان را عفو کرده و ماه را باز خواهد گرداند. بدین ترتیب مجدداً او و گروه اش به خوبی توسط بومیان تغذیه شدند تا اینکه در ماه نوامبر او و افرادش با کشتی به اسپانیا برگشتند.

حقایق جالب در مورد ماه گرفتگی

انسان قرن ها شاهد اتفاقات طبیعی در کره زمین بوده گاهی آن ها را دوست داشته، گاهی از آن ها ترسیده و سرانجام با بررسی و مطالعه آن ها به حقیقت این پدیده ها و دلیل آن پی برده است و به همین دلیل همواره علم مانند نوری بر جهل تابیده است.  تراز خورشید، زمین و ماه در هنگام خسوف یا ماه گرفتگی syzygy (تلفظ si-zuh-jee) نام دارد که بعنوان یک تراز مستقیم و صاف سه یا بیش از سه جرم نجومی به دلیل یک سیستم گرانشی تعریف می شود.

 کریستوف کلمب در اوایل قرن شانزدهم (یکم مارس ۱۵۰۴) یک ماه گرفتگی کامل را به درستی پیش بینی کرد و هوشمندانه از آن برای ترساندن بومیان جامائیکا برای تأمین غذای خود و خدمه اش در حالی که در جزیره بودند استفاده کرد. وی گفت خدا به او گفته است که اگر بومیان به افراد گرفتار کمک نکند خداوند ماه را از خشم خود ملتهب نمایان می کند تا نارضایتی خود را نسبت به مردم جزیره نشان دهد. هنگامی که جامائیکایی ها این واقعه را مشاهده کردند به همراه مواد غذایی به طرف کشتی های کلمب و همراهانش دویدند و از کلمب خواستند که خدا را متقاعد کند تا آن ها را از شر خشم نجات دهد. مردم همچنین این واقعه را ماه گرفتگی کلمبوس یا خسوف کلمبوس نیز می نامند.

 کلمه انگلیسی گرفتگی از کلمه یونانی (ékleipsis) آمده است که به معنی کنار گذاشتن یا سقوط است. این اصطلاح و معنی آن به نظر ترسناک است، اما این اصطلاح از دیرباز به وجود آمده است و عمدتاً نشان دهنده تیرگی ظاهر ماه و ارتباط آن با یک سیستم اعتقادی خاص است. این اصطلاح همچنان مورد استفاده قرار می گیرد، اما معنی و توضیح منطقی آن در طول سال ها کاملاً تغییر کرده است.

سطح تاریکی ظاهر ماه در هنگام خسوف را می توان با استفاده از مقیاس ۵ نقطه ای به نام مقیاس Danjon اندازه گیری کرد. به غیر از ایمن بودن تماشای ماه گرفتگی در مقایسه با خورشید گرفتگی باید اضافه کرد که مدت زمان ماه گرفتگی یا خسوف طولانی تر است. بعضی از ماه گرفتگی ها می توانند بیش از 3 ساعت طول بکشند بنابراین می توانید برای خسوف بعدی برای یک تور شبانه در جهت رصد و مشاهده خسوف برنامه ریزی کنید.

منبع: حقوق نیوز