امام علی علیه السلام/ منبر مکتوب7 (استاد انصاریان۹۶)

امام علی علیه السلام/ منبر مکتوب7 (استاد انصاریان۹۶)

سخنرانی هفتم استاد حجت الاسلام والمسلمین انصاریان با موضوع امام علی علیه السلام در قم/ حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) / دههٔ دوم رجب / بهار ۱۳۹۶هـ.ش.

مطالب مرتبط : ولـادت امــام علــی علیه السلام - ویژه نامه مولود کعبه

بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین الصلاة والسلام علی سید الانبیاء والمرسلین حبیب الهنا وطبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه وعلی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین».

از حالات بسیار پرارزش انسان که مایهٔ آن را خداوند مهربان در قلب انسان قرار داده، امید است؛ البته طبق آیات قرآن کریم و روایات، حتماً و ضرورتاً، زلف امید باید با زلف عمل گره بخورد؛ آن که به عالِم شدن امید دارد، امیدش یک امید الهی است، امید انسانی است؛ باید به عالِم شدن امید داشته باشد، ولی زلف این امید باید به زلف درس خواندنِ معقول، زحمت کشیدن برای خواندن و نوشتن و فهمیدن گره بخورد.

امیدِ بدون عمل، امید بدون کار، امید بدون زحمت، یک حالت بی ارزشی است، یک سراب است؛ اما امیدی که از باطن، دستش در ظاهر در دست عمل است، این میوه دارد، نتیجه دارد، ثمر دارد. اسلام که یک دین زنده ای است و دین حیات است و دین رشد است و دین کامل است و دین تکامل دهنده است، مردم را از امید واهی، از امید بی عمل، از امید بدون کوشش نهی می کند.

من بیایم در مَثَل به رحمت خدا امید ببندم و از طریق خواندنم یا شنیدنم بگویم: پروردگار مهربان عالم، هم رحمت دارد، هم مغفرت دارد، هم بهشت دارد؛ ما هم فقط به این سه حقیقت امید می بندیم و می گوییم خدا کریم است، از هزینه کردن رحمتش، آمرزشش و لطف کردن بهشتش، بخیل که نیست! خب چرا ما زحمت تحصیل ایمان و عبادت و خدمت به عباد خدا و صدقه و انفاق و حل مشکلات مردم را به خودمان بدهیم؟ خدا که کریم است و کریم هم که بخیل نیست، می تواند بیامرزد، می تواند مهرورزی کند، می تواند بهشت عنایت کند، پس من برای چه جان بکَنم؟ برای چه بدوم؟ برای چه بکوشم؟ برای چه کار خیر بکنم؟ یقیناً این امید، یک امید شیطانی است، یک امید ابلیسی است.

شعرای حکیم هم در ادبیات فارسی، مردم را در همین زمینه به یک سلسله نکات با ارزشی توجه داده اند؛ سعدی در گلستان می گوید: «نابرده رنج گنج میسّر نمی شود»! به من گفته اند که یک معدن طلا نزدیک قلهٔ این کوه است، من باید دوهزار متر جاده را یا با ماشین یا با مَرکب دیگر طی بکنم، سر دوهزار متری ابزار ببرم و دل زمین، دل صخره، دل کوه را بشکافم و طلا به دست بیاورم؛ اما حالا پای کوه می نشینم، کنار صحرا می نشینم و می گویم: امیدوارم که من به این معدن طلا دست پیدا بکنم! این امید که امید غلطی است، امید پوچی است، یک امید پوکی است و صدسال هم بنشینم، به یک مثقال طلا دست پیدا نمی کنم و برای تحقق این امید حرکت لازم است، کوشش لازم است؛ البته این امید و این کوشش را هم باید به توکل به پروردگار گره بزنم، وجود مقدس او را وکیل خودم قرار بدهم که با لطفش و با رحمتش به من کمک بدهد تا من این جادهٔ امید را با مرکب عمل طی بکنم و به آن نتیجهٔ مثبت و عالی برسم که می خواهم.

ده تا برادر نا امید، صد درصد نا امید، کنار یعقوب پیغمبر -اکرم صلی الله علیه وآله وسلم- زندگی می کردند، از چه چیزی نا امید بودند؟ از اینکه دیگر یوسف در این خانواده و در این زندگی پیدا شود، واقعاً نا امید بودند! خب می دانستند یوسف را بیرون کنعان برده اند و در یک چاه انداخته اند و باید بعد از سرنگون شدن در چاه، سرش و بدنش به دیواره های چاه، به صخره های چاه خورده باشد، در آب چاه هم فرو رفته و مرده باشد؛ این فکر این ده تا برادر است، اما پدر اصلاً این فکر را نمی کرد. پدر با توجه به خوابی که در هشت یا نه سالگیِ یوسف از یوسف شنیده بود و به او گفته بود: «کذلک یجتبیک ربک و یعلمک من تأویل الأحادیث»، خداوند در آینده حالا چند سال دیگر، این را نگفت- فقط با فعل مضارعی که دلیل بر یک آینده دارد، حالا یا آیندهٔ متوسط یا طولانی، گفت: پسرم به همین گونه ای که خواب دیده ای، خدا تو را در آینده به همین عظمتی که در خواب حس کرده ای، انتخابت می کند و در آینده دانش تعبیر خواب را به تو مرحمت می کند؛ شاید هم برادرها از این خواب در همان وقت خبر شدند! شاید!

ولی اینکه بردند و در چاه انداختند، کاری به خوابش نداشت؛ قرآن مجید می گوید: دور هم که جمع شدند، گفتند: «احب الی ابینا منا»، جایگاه یوسف پیش پدر، خیلی بهتر از ماست و وجودش سبب شده که درصد بیشتری از محبت پدر ما متوجه یوسف بشود که این ارزیابی شان هم غلط و اشتباه بود. هیچ وقت پیغمبر خدا زمینهٔ تحریک اولادش را برای ظلم کردن فراهم نمی کند، پیغمبر معصوم است و آن ها خیالاتی شده بودند؛ این متن قرآن است! اینکه بردند و در چاه انداختند، هیچ ارتباطی به خواب یوسف ندارد؛ چون پدر ممنوع کرد که خوابش را برای برادرها تعریف بکند، «لا تقصص رویاک علی اخوتک»، یوسف با اینکه هفت-هشت سالش بود، اما عقل یک آدم چهل ساله را داشت، وزین بود و بعد هم می دانست که گوش دادن به حرف پدر، وقتی حرف مثبت است، واجب است؛ پس یوسف خوابش را نقل نکرد. شاید آنها بو برده بودند، ولی کاری به خوابش نداشتند و بر اثر خیال نادرستشان که یوسف پیش پدر ما جایگاه ویژه تری دارد، طرح نابودی اش را کشیدند؛ حالا هم بعد از 30-35 سال به شدت ناامید از این هستند که دوباره یوسف در این زندگی طلوع بکند، اما یعقوب ناامید نبود؛ لذا به بچه هایش در سفر سوم فرمود: «اذهبوا فتحسسوا من یوسف و اخیه»، بلند شوید بروید، «و تحسس» از یوسف بکنید! این خیلی جملهٔ زیبایی است؛ کاربرد این جمله در کارهای مثبت است، اما تجسس که غیر از تحسس است، کاربردش برای مسائل منفی است؛ لذا در سورهٔ حجرات، تمام مرد و زن را از تجسس در پنهان مردم منع می کند، ولی در سورهٔ یوسف قبول می کند که بندگانش در مقام تحسس از خیر برآیند؛ یعنی احساسِ یک پدیدهٔ مثبتی را بکنند. بعد یعقوب فرمود: «إنه»، این خیلی مهم است! «لا ییأس من روح الله الا القوم الکافرون»، خدایی که به شما ایمان داده، توکل داده، مایهٔ امید را در قلبتان ریخته، دستور به عمل، کار خیر، عبادت و خدمت داده است، شما با این امیدتان که به عمل گره خورده، اصلاً نباید از پروردگار ناامید باشید و این امیدتان به نتیجه می رسد.

بعد می گوید: هیچ کسی از خدا ناامید نمی شود، «ولا ییأس من روح الله الا القوم الکافرون»، مگر مردمی که درونشان نجس است، پلید است، نفهم هستند، درک حقایق نکرده اند، واقعیات را نمی دانند، آنها ناامید هستند؛ ولی مؤمن همیشه امیدوار است، ولی به علاوهٔ عمل! شما الآن یک عمری است در حد خودتان عبادت کرده اید، در حد خودتان هم خدمت کرده اید، در حد خودتان هم از گناه اجتناب کرده اید، حق دارید ناامید باشید و بگویید: معلوم نیست که خدا در قیامت به این 70 سال نماز ما، روزهٔ ما، حج ما، جلسهٔ علمی رفتن ما، پای منبر رفتن ما، زیارت های ما محل بگذارد؛ معلوم نیست و نمی دانیم! شاید به فرشتگان بگوید که گردنش را بگیر و به طرف جهنم بکش! اگر این حالت در ما باشد، پروردگار می گوید: حالت کافران است و این حالت، حالت آدم حسابی ها نیست؛ این حالت، حالت آدم های معقول نیست.

کراراً در قرآن مجید به مردان و زنان مؤمن وعدهٔ رحمت داده، وعدهٔ مغفرت داده، وعدهٔ جنت داده و کراراً هم در حق خودش گفته است: «ان الله لا یخلف المیعاد»، من وعده شکن نیستم؛ مؤمن هستی، اهل عبادت هستی، اهل خدمت هستی، اهل پول خرج کردن در راه خدا هستی، اهل زکات هستی، اهل خمس هستی، من مغفرتم و رحمتم را شامل حال تو می کنم، درهای بهشتم هم به رویتان باز می کنم؛ اگر آدم با این همه مسائل الهیه دلسرد باشد، کسل باشد، ناامید باشد، نه! فکر نمی کنم خدا با بودن انبیا و ائمه و اولیا و شهدا در روز قیامت به ما محل بگذارد، فکر نمی کنم؛ شاید هم دست رد به سینه مان بزند؛ این کفر است، چرا؟ چون من هنوز به وعدهٔ خدا یقین پیدا نکرده ام، من هنوز به آیات قرآن یقین پیدا نکرده ام، من هنوز به وعده های انبیا ایمان پیدا نکرده ام؛ نماز دارم می خوانم، روزه دارم می گیرم، کار خیر هم دارم می کنم، اما قلبم نسبت به وعده های خدا و انبیا لنگ است! نباید این گونه باشد و ما باید تا آخر عمرمان نشاط داشته باشیم، شاد باشیم، سرحال باشیم، کسل نباشیم، حالا در گذشته 50 تا گناه هم مرتکب شدیم، بیش از صد بار خدا در قرآن فرموده است که گناهان مؤمن را با توبه و با پشیمانی اش می بخشم؛ یعنی اصلاً خدا جای دلسردی برای ما نگذاشته و این خیلی مهم است که آدم به وعدهٔ راستگوترین ها که پروردگار است، «و من اصدق من الله قیلا»، در وعده دادن راستگوتر از خدا کیست؟ آدم یقین پیدا بکند به وعدهٔ راستگوترین ها که خداست، بعد انبیا هستند و بعد ائمهٔ طاهرین هستند.

گاهی شیعه ها پیش ائمه می آمدند، روایت دراین زمینه کم نیست! مرحوم فیض کاشانی، هم در کتاب شافی و هم در کتاب وافی نقل کرده که برگرفته شده از چهار کتاب ریشه ای شیعه است. بعضی از شیعیان پیش امام باقر -علیه السلام- و امام صادق -علیه السلام- می آمدند، گردن کج می کردند و قیافهٔ غصه دار نشان می دادند، امام سؤال می کردند: چه شده است؟ چه پیشامدی برایت آمده است؟ می گفت: هیچ پیشامدی نیامده، چیزی نشده، ولی می بینم پیر شده ام! 70-80 سالم است و من را دو روز دیگر از دنیا بیرون می برند و وارد عالم برزخ و بعد قیامت می کنند، یابن رسول الله نمی دانم وضعم چه خواهد شد و نگران هستم، ناراحت هستم. ائمهٔ ما در مقابل اینها یک دانه سؤال می کردند، یک دانه! آیا پیرو ما اهل بیت هستید؟ آنها هم می گفتند: پدر و مادرمان فدایتان، کاملاً پیرو شما اهل بیت هستیم. امام می فرمودند: بیجا کردی که نگران هستی، بیخود کردی که مضطرب هستی که کارت بعد از مردن به کجا می کشد؛ به هیچ جا نمی کشد! بعد از مردن هم با ما هستید، قیامت هم با ما هستید، در بهشت هم با ما هستید!

خب ما این وعده ها را باید مطمئن بشویم و این مقدمهٔ مطلب امشبم است؛ البته به مناسبت شب شنبه و روز جمعه و ساعات متعلق به امام عصر، من این مقدمه را برای یک ذی المقدمه گفتم. ذی المقدمه این است که پسر مهزیار می گوید: بیست سفر به امید زیارت امام دوازدهم که غایب بود، از اهواز تا مکه رفتم و ندیدمش؛ نه در مسجدالحرام، نه مشعر، نه منا، نه عرفات، هیچ جا نبود و ناامید شدم که نباید می شد! چرا ناامید شدی؟ خود همین امیدت به اینکه امام عصر -علیه السلام-  را ببینی، عبادت بوده است؛ حالا نبینی، ولی همین امید مثبتت قابل قبول قرآن است، قابل قبول دین است، قابل قبول عقل است. چرا کسل شدی؟ چرا ناامید شدی؟ حق نداشتی؛ چون مؤمن حق ندارد ناامید بشود! گفت به خودم گفتم: من دیگر به مکه نمی روم؛ اگر بنا بود ببینمش که می دیدمش! نوزده سفر رفتم، این همه خرج سفر، هزینهٔ سفر، این جاده ها، خب ندیدمش! نمی خواهد که دیگر بروم.

آنها هم خیلی کمکِ شیعه هستند، چون عاشق شیعه هستند. شیعه می گویم ، شیعه؛ نه رباخور، نه زن باز، نه آنهایی که رابطهٔ نامشروع دارند، نه آنهایی که حرام خور هستند، نه آنهایی که به مردم بدهکارند و پایشان را در یک کفش کرده اند و می گویند نمی دهیم؛ آنها را نمی گویم! آنها شیعه نیستند، آنها شیرهٔ شیرین برای چشیدن شیطان هستند و نه شیعه؛ شیعه آن است که قلب ائمهٔ طاهرین -علیهماالسلام- را راضی نگه می دارد و خدا را از خودش شاد نگه می دارد، این شیعه است! یک عده ای شناسنامه شان شیعه است، ولی خودشان شیره هستند که دائماً شیطان به آنها زبان بزند؛ برای آن شیرین هستند، ولی برای ائمه تلخ هستند.

آنها هم به شیعه کمک می دهند! گفت: وقتی به خودم گفتم که دیگر این سفر را نمی روم و بس است؛ بنا بود ببینمش که می دیدم! معلوم می شود که نمی شود دید. گفت: یک شب خواب دیدم و فقط این صدا را شنیدم: ناامید نباش و این سفرِ امسال را هم بیا! امید است که چشمت به جمال نورانی این انسان ملکوتی روشن بشود. بیدار شدم و سراغ کاروان رفتم و گفتم: من می آیم. گفتند: قصدت بود که نیایی! گفت: حالا قصدم شده که بیایم؛ حالا لازم نیست آدم نیتش را به دیگران بگوید که چه نیازی دارد؛ خیلی چیزها را آدم باید در خودش نگه دارد و در مردم، عادی نشان داده شود که مردم، آدم را امام زاده نکنند و برایش هر روز دو تا سه تا کرامت و معجزه نسازند!

گفتند: نه، چرا دلسردی؟ بیا! گفت: رفتم. عمرهٔ تمتع تمام شد، ندیدمش؛ مُحرِم به حج تمتع شدم، ندیدمش؛ عرفات و مشعر و منا رفتم، ندیدمش؛ حج تمام شد و همهٔ کاروان ها می خواهند برگردند، شب سه شنبه داشتم طواف مستحب می کردم، بارهایمان هم داشتیم می بستیم که برگردیم، آرام یک کسی در طواف دستش را روی شانهٔ من گذاشت و سلام کرد، به من گفت: پسر مهزیار، ابن خضیب را می شناسی؟ گفتم: آقا می شناسم، از دنیا رفت؛ اهوازی بود، اما دیگر نیست. فرمود: خدا رحمتش کند! دوتا کار داشت، دوتا کار محوری: یک، قرآن را نیکو تلاوت می کرد، تلاوت یعنی چه؟ تلاوت را همهٔ محققین می گویند از سه حقیقت مرکّب است: خواندن، فهمیدن و عمل کردن. «ان الذین یتلون کتاب الله اولئک یؤمنون به»، تلاوت کنندگانْ مؤمن واقعی به قرآن هستند. «یتلون کتاب الله حق تلاوته»، «حق تلاوته»، یعنی می خوانند و می فهمند و عمل می کنند. گفت: قرآن را نیکو تلاوت می کرد و نیکو نمازش را می خواند؛ یک نماز درست و حسابی؛ یک نمازی که یک دکمهٔ حرام در لباسش نبود؛ یک نمازی که یک لقمهٔ حرام در شکمش نبود؛ یک نمازی که یک سانتی متر مربع از خانه اش غصبی نبود؛ یک نمازی که حال داشت؛ یک نمازی که واقعاً با خدا حرف می زد؛ یک نمازی که «تنهی عن الفحشا و المنکر» بود.

خدایا! این کیست؟ چطور این ابن خضیب را می شناسد؟ من این را تا حالا اهواز ندیده ام و بعد چطور دارد از نماز و تلاوت قرآن ابن خضیب خبر می دهد؟! زیاد من را معطل نکرد و به من گفت: شب جمعه در همین جا بیا و اصلاً به دوستانت نگو! آنها بارها را بسته اند، بگو: من می خواهم بمانم و چند روز دیگر، بعداً به اهواز می آیم؛ بگذار آنها بروند، چون دوستان تو نباید با تو باشند. تو شب جمعه بیا، وجود مبارک امام عصر -علیه السلام- اجازه داده که بیایی و او را ببینی؛ ولی دوستان تو و هم کاروانی هایت باب امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیستند و صلاحیت دیدن او را ندارند! خودت تنها صلاحیت داری.

به قول ما ایرانی ها، از این خبر داشتم دیوانه می شدم که شب جمعه زودتر بیاید و من بروم این آقایی که همهٔ انبیا منتظرش بودند، همهٔ اولیا منتظرش بودند، همهٔ مؤمنین انتظارش را می کشند، ببینم. شب جمعه دیدمش، گفت: بیا برویم! بالای عقبهٔ طائف آمدیم، نیمه شب شد، گفت: پیاده شو و نماز شب بخوان؛ داری به دیدن امام عصر می روی.

 غسل در اشک زنم کاهل طریقت گویند

 پاک شو اوّل و پس دیده بر آن پاک انداز

اول باید لباس نماز شب به دلت بپوشی و با خدا گره بخوری! یازده رکعت نماز شب را خواندم، خود او هم خواند و گفت: راه بیفت. بعد از نماز صبح به پایین عقبهٔ طائف رسیدیم که یک بیابان سرسبزی بود. طائف منطقهٔ کشاورزی است؛ یک خیمه در آن بیابان بود، به من گفت: پسر مهزیار، این خیمهٔ امام دوازدهم است، جلو بیا! ولی کار هنوز تمام نیست. پشت خیمه رسیدیم، به من گفت: بایست تا من بروم اجازه بگیرم؛ اگر اجازه دادند، پردهٔ خیمه را بالا بزنم؛ یعنی ممکن است در راه یک لغزشی در باطن خودت پیدا کرده باشی و خودت را محروم کرده باشی.

آدم باید همهٔ لحظات مواظب خودش باشد؛ مخصوصاً در این روزگار ما که از در ودیوار و بالا و پایین و مغرب و مشرق و پشت سر و روبه رو، دریاوار فساد می بارد! در خیمه رفت و من دلهرهٔ شدیدی دارم؛ اگر بعد از بیست سال بگوید نه، چه کار بکنم؟ پرده را کنار زد و گفت: اجازه دادند که وارد شوی؛ اینجا جای پرهیزکاران است؛ اهل تقوا به اینجا راه دارند و نه اهل شکم، نه اهل اسکناس، نه اهل دلار، نه آنهایی که برای دو روز ریاست گریبان پاره می کنند و گاهی دینشان را می فروشند که 10 کیلو تخته به اسم صندلی گیرشان بیاید؛ اگر صندلی خیلی با ارزش بود که از زمان اختراع صندلی، صندلی را برای کلّه می ساختند که مردم کلّه شان را روی صندلی بگذارند، نه پست ترین عضوشان را بگذارند! بعضی ها چه خبرشان است؟!

در این چند روزه گاهی که آدم تلویزیون را می بیند، بُهتش می برد که چه دیوانه بازی در بعضی از مردم است؟! ریاست جمهوری چه لقمهٔ دهان پرکنی است که هر کسی راه افتاده و رفته رئیس جمهور بشود، چیست؟

 مَست اند ذرات جهان، هُشیار کو، هشیار کو؟

 در قیل و قال اند این همه، بیدار کو، بیدار کو؟

بعد دیدم امام عصر -علیه السلام- به من فرمودند: دوست دارم، الله اکبر! دوست دارم چند روز پیش ما بمانی. یابن رسول الله! حالا ما نمی توانیم تو را ببینیم، خب نمی توانیم ببینیم؛ اما یک قاشق چای خوری از آن دوست داشتنت هم در کام ما بریز! ما هم گدا هستیم، ما هم فقیر هستیم، ما هم تهی دست هستیم؛ تو اگر ما را دوست داشته باشی، ما را در هفت طبقهٔ جهنم هم بگذارند، مثل ابراهیم نمی سوزیم؛ از این ور می رویم و از آن ور درمی آییم، اگر دوستمان داشته باشی!

امام معصوم قسم می خورد، آن هم امام زمان قسم بخورد؛ خیلی حرف است! قسم می خورد که در پیشگاه ابی عبدالله، امام زمان خیلی به ابی عبدالله وابسته است و احترام عجیبی برای ابی عبدالله دارد. روز سوم شعبان، نامه ای که به علی بن مسیّب همدانی نوشته، خیلی عجیب است! امام زمان نوشته است: علی بن مسیّب، امروز که روز سوم شعبان است، روز ولادت مولای ماست و ما غلام او هستیم. قسم می خورد که حسین جان! برایت صبح و شب گریه می کنم و تعطیل نمی کنم؛ من این گریه ام را تعطیل نمی کنم. خب یک مدتی ممکن است من گریه کنم و چشمم دیگر اشک نداشته باشد و خشک بشود؛ اما گریه ام را قطع نمی کنم و اگر دیدم اشک ندارم، برایت خون گریه می کنم؛ بر آن وقتی که 84 زن و بچه در خیمه ها منتظر نشستند و یک مرتبه دیدند صدای شیههٔ اسب می آید؛ اما صدای اسب عوض شده و اسب حالت عادی ندارد، اسب دارد پا به زمین می کوبد! اولین کسی که از خیمه بیرون دوید، دختر سیزده سالهٔ ابی عبدالله، سکینه بود. این اوّلین نفر بود! دختر برای پدر یک ویژگی خاصی دارد، دید زین اسب واژگون است، یال اسب غرق خون است، چنان ناله زد که امام زمان -علیه السلام- می گویند: تمام زنان و دختران با پای برهنه از خیمه ها بیرون ریختند و وقتی منظرهٔ اسب را دیدند، نایستادند؛ امام زمان -علیه السلام- می فرمایند: به شدت به سر و صورت و سینه می زدند، موها را در زیر چادر پریشان می کردند و به صورتشان ناخن می کشیدند. همه با پای برهنه، با آن حال به طرف میدان دویدند؛ نمی دانم چطوری برایتان بگویم! تحملش را ندارم! امام زمان -علیه السلام- می فرمایند: وقتی این زن و بچه رسیدند، دیدند که «و الشمر جالس علی صدره».

نکته: تمامی متونی که با رنگ بنفش مشخص شده اند در متن سخنرانی نبوده اند و توسط مصحح اضافه شده اند که بخاطر ذکر منابع روایی و همچنین در برخی موارد برای احترام قید شده اند.