بیانات مقام معظم رهبری در پیرامون فلسفه-1

ـ دنیا چشم انتظار شیخ انصاری ها و ملاصدراهاست!

امروز دنیا و جوانان مسلمان به شما نیازمندند و دنیاى سرخورده از مادّیت، چشم انتظار شماست. من یک بار در صحبتى این را گفتم که یکى از فضلاى برجسته زمان ما که به‏طور کامل با فرهنگ جدید آشنا بود و چند زبان مى‏دانست و سالها در دانشگاههاى مختلف دنیا تدریس کرده یا تعلیم گرفته بود، پس از سفرى که براى یک فرصت مطالعاتى به اروپا رفته و بازگشته بود، نوشته یا گفته بود که امروز ذهنیّت دنیاى غرب، دیگر دنبال این زرق و برقها نیست؛ بلکه به دنبال «شیخ انصارى»ها و «آخوند ملّاصدرا»هاست! و این دیگر حرف منِ طلبه نیست. امروز این انسانهاى معنوى هستند که از زیر انبار تهمتها مى‏درخشند و مردمى را که در تاریکى مادیّت دست و پا می زنند، به خود جذب مى‏کنند. شیخ انصارى و آخوند ملّاصدرا - یکى فقیه و دیگرى حکیمِ عارف - هر دو در دنیاى غرب، با خصوصیّت زهد و عبادت فراوان، به یاد ماندنى و تاریخى هستند.

(دیدار روحانیون و طلّاب ایرانى و خارجى در صحن «مدرسه فیضیّه قم»، 1374/09/16)

ـ عقل منطقی، شهود عرفانی و وحی قرآنی در فلسفه صدرایی

مکتب فلسفى صدرالمتالهین همچون شخصیت و زندگى خود او، مجموعه در هم تنیده و به وحدت رسیده چند عنصر گرانبها است. در فلسفه او از فاخرترین عناصر معرفت یعنى عقل منطقى، و شهود عرفانى، و وحى قرآنى، در کنار هم بهره گرفته شده، و در ترکیب شخصیت او تحقیق و تأمل برهانى، و ذوق و مکاشفه عرفانى، و تعبد و تدین و زهد و انس با کتاب و سنت، همه با هم دخیل گشته، و در عمر علمى پنجاه ساله او رحله هاى تحصیلى به مراکز علمى روزگار، با مهاجرت به کهک قم براى عزلت و انزوا، و با هفت نوبت پیاده احرامى حج شدن، همراه گردیده است.

(پیام به مناسبت همایش جهانى بزرگداشت صدرالمتالهین- 1378/03/01)

ـ حکمت متعالیه متعلق به همه انسان ها و جامعه ها

مکتب فلسفى صدرالمتالهین همچون همه فلسفه ها در محدوده ملیت و جغرافیا نمى گنجد و متعلق به همه انسانها و جامعه ها است. همواره همه بشریت به یک چهارچوب و استخوانبندى متقن عقلایى براى فهم و تفسیر هستى نیازمندند. هیچ فرهنگ و تمدنى بدون چنین پایه مستحکم و قابل قبولى نمى تواند بشریت را به فلاح و استقامت و طمأنینه روحى برساند و زندگى او را از هدفى متعالى برخوردار سازد. و چنین است که به گمان ما فلسفه اسلامى بویژه در اسلوب و محتواى حکمت صدرایى، جاى خالى خویش را در اندیشه ى انسان این روزگار مى جوید و سر انجام آن را خواهد یافت و در آن پابرجا خواهد گشت.

ـ دوره با برکت فلسفه الهی

ما ایرانیان بیش از همه به این فلسفه الهى وامدار و بیش از همه در برابر آن مکلفیم. دوران ما با دمیدن خورشیدى چون امام خمینى که یگانه دین و فلسفه و سیاست و خود یکى از صاحبنظران برجسته در حکمت متعالیه بود، و نیز با حوزه درسى و تحقیقى پربرکت حکیم علامه طباطبایى که استاد یگانه مبانى ملاصدرا در طول سى سال در حوزه قم به شمار مى رفت، و تلاش تلامذه و هم دوره هاى آنان، بى شک دوره با برکتى براى فلسفه الهى است. و اکنون برپایى این گردهمایى بزرگ از فرزانگان ایرانى و غیرایرانى مژده آگاهیهاى ژرفتر و گسترده ترى در باب فلسفه ملاصدرا مى رساند. شاید این یکى از موجباتى شود که مسیر مستقیم و تکاملى و نامتناقض فلسفه که از ممیزات فلسفه اسلامى بویژه پس از روشن شدن مشعل حکمت صدرایى است، در ذهن اندیشوران و فیلسوفان غرب، با مسیر پرتقاطع و پرتناقض و پرنشیب و فراز فلسفه غربى در همین چهارصد سال مقایسه شود و فرصت تازه اى براى نقد و بحث در باشگاه جهانى معرفت و استدلال عقلانى، فراهم آید.

ـ فیلسوف ناشناخته

با وجود آن  که  ملاصدرا سردمدار یک  مکتب  فلسفی  و به  وجود آورنده  یک  جریان  فکری  و عقلانی  است  هنوز در محافل  علمی  دنیای  غرب  شناخته  شده  نیست  و مدارس  فلسفی  غرب  شخصیت  با عظمت  صدرالمتالهین  را نمی شناسند.

(دیدار اعضای  شورای  عالی  کنگره  بزرگداشت  صدرالمتألهین  ملاصدرا - 1374/11/15)

ـ فلسفه صدرا؛ ذوق و عقل بر پایه شرع

فلسفه  ملاصدرا فلسفه ای  عقلی ، ذوقی  و شرعی  است  و در حقیقت  ملاصدرا فلسفه  عقلی  و ذوقی  را برمبنای  شرع  مقدس  پی ریزی  کرده  است  برای  او تعبد محض ، مبادی  رسیدن  به  افکار عالی  فلسفی  بوده  است  و این  جریان  عظیم  و جوشان  و تمام  نشدنی  در دوران  ریاضت  به  روح  مقدس  وی  افاضه  و نازل  شده  است  و امروز خوشبختانه  کتابها و افکار فلسفی  ملاصدرا فضای  فلسفی  کشور را فراگرفته  است .

ـ فلسفه ای سرچشمه گرفته از غیب

صدرالمتالهین  آراء بی نظیر فلسفی  و دریای  مواج  افکار و اندیشه های  خود را از استاد فرانگرفته  است . بلکه  این  معلومات  بی پایان  از ریاضت ، خلوت  و عبادت  و دل  دادن  به  خدا و کسب  فیض  از عالم  غیب  سرچشمه  می گیرد.

ـ فتح محافل علمی دنیا

امید است  در سایه  این  تلاشها افکار ملاصدرا محافل  علمی  دنیا را فرابگیرد و این  متاع  معنوی  و با ارزش  به  عنوان  عالیترین  متاع  به  کشورهای  دیگر صادر شود و برای  این  منظور لازم  است ، علما و بزرگان  حوزه های  علمیه  و دستگاههای  مختلف  بویژه  صدا و سیما و وزارت  ارشاد نیز همکاری  کنند تا این  کار با ارزش  و بسیار مهم  به  نتیجه  برسد.

ـ اهمیت فقه ما را از اهمیت فلسفه غافل نکند

یک مساله، مساله درس فلسفه و رشته فلسفه است. توجه بکنید اهمیت فقه و عظمت فقه نباید ما را غافل کند از اهمیت درس فلسفه و رشته فلسفه و علم فلسفه، هر کدام از اینها مسئولیتی دارند. رشته فقه مسئولیاتی دارد، فلسفه هم مسئولیت های بزرگی بر دوش دارد، پرچم فلسفه اسلامی دست حوزه های علمیه بوده است و باید باشد و بماند. اگر شما این پرچم را زمین بگذارید، دیگرانی که احیانا صلاحیت لازم را ندارند، این پرچم را بر میدارند؛ تدریس فلسفه و دانش فلسفه می افتد دست کسانی که شاید صلاحیت های لازم را برایش نداشته باشند. امروز اگر نظام و جامعه ما از فلسفه محروم بماند، در مقابل این شبهات گوناگون، این فلسفه های وارداتی مختلف، لخت و بی دفاع خواهند ماند. آن چیزی که میتواند جواب شماها را بدهد، غالبا فقه نیست؛ علوم عقلی است.

(29 مهر 1389 دیدار با جمعی از طلاب و فضلای حوزه علمیه قم)

ـ امام (رضوان اللَّه علیه) چکیده و زبده ى مکتب ملاصدراست؛ نه فقط در زمینه ى فلسفى اش، در زمینه ى عرفانى هم همینجور است.

بیانات در دیدار جمعى از اساتید، فضلا، مبلّغان و پژوهشگران حوزه هاى علمیه کشور 1386/09/08