فرصت های اجتماعی در فضای مجازی به چه معناست؟

فرصت های اجتماعی در فضای مجازی به چه معناست؟

اینترنت بعنوان یکی از مهمترین فناوری های اطلاعات، علاوه بر تاثیرات عمیق بر همه جنبه­ های زندگی بشری، همه تعاملات اجتماعی، مشارکت های اجتماعی، ارتباطات و سبک زندگی انسان را نیز تغییر داده است. در این نوشتار با برخی از فرصت های اجتماعی در فضای مجازی آشنا می­ شویم.

فرصت های اجتماعی در فضای مجازی

اینترنت یکی از مهمترین فناوری های رسانه ای است که بصورت مستقیم و غیرمستقیم بر همه عرصه های حیات فردی و جمعی انسان تأثیر گذاشته و فراتر از تغییر عرصه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی؛ تعاملات اجتماعی، ارتباطات و سبک زندگی را نیز تغییر داده است:

کانونی برای همدردی، تعامل و حمایت خانوادگی و اجتماعی

اینترنت تعاملات و ارتباطات خانوادگی را افزایش بخشیده و فاصله ها را کم می کند و زحمت دیدارها و ملاقات هایی که سختی های جامعه مدرن شهری و اجتماعی، کثرت و تعداد آن را امروزه کاهش داده است، از بین می برد. در واقع ارتباطات اینترنتی فرایند اجتماعی شدن را آسانتر می کند و اینگونه سرمایه اجتماعی فرد را افزایش می بخشد. [mehrkhane.com/fa/news/10502]

محیطی برای تفریح، سرگرمی و فراغت

مصرف اینترنت در سالهای اخیر به مجموعه رفتارهای فراغتی افزوده شده است. بطور کلی رواج فزاینده رسانه ها نقش مهمی در ایجاد و القای شکل های نوین هویت اجتماعی براساس الگوهای مصرف و فراغت داشته اند. [بنت، اندی (1386)، فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه: حسن چاوشیان و لیلا جوافشانی، تهران: نشر اختران] اینترنت در کنار آسیب های رایجی که مفصل در این کتاب درباره اش بحث شد، امکان کاملاً غیرمنتظره برقراری ارتباطات بین افراد و شهروندان را فراهم کرده است. امروزه، شهروندان جوامع مختلف با گذشتن از مرزهای جغرافیایی می توانند عقاید، نظرها و اطلاعات شان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. در این بین ظهور شبکه های اجتماعی تحت وب و شبکه های اجتماعی موبایلی پایه تأثیرگذاری بیشتری در تغییر مناسبات اجتماعی داشته اند.

توسعه مشارکت های اجتماعی

پیداست که اعضای این اجتماعات مجازی با پیوندهایی که با یکدیگر دارند، در مجموع به دنبال تحصیل هدفی مشترک در دنیای واقعی هستند که غالباً هدفی سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی است. در شبکه های اجتماعی، همواره اعضای شبکه بصورت مستقیم یا غیرمستقیم به شرکت در فعالیت های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می شوند. تأثیرگذاری قابل توجه شبکه های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در جوامع مختلف به حدی بوده است که به تازگی تعداد قابل توجهی از این شبکه ها با هدف توسعه مشارکت اجتماعی مردم در زمینه های خاص ایجاد شده اند.[فصلنامه ره آورد نور، شماره 31، ص 14، سلیمانی پور، روح الله]

رعایت حریم زن و مرد

اسلام ضمن محترم شمردن حقوق انسانی، طبیعی و حتی حقوق خاص مربوط به ویژگی های جنسی، به عناصر اخلاقی، امنیت فکری، روح عفاف، تقوا و مشارکت مرد و زن در میدان مسابقه معنویات، توجه کامل کرده است. اولویت تفکیک محیط های زنانه از مردانه در شرایط خاص و توصیه به کاهش اختلاط زن و مرد در اماکن عمومی (در صورتی که امر مهمی ضایع نشود)، از مسائلی است که روح معارف اسلام و سیره عملی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آن را تأکید و تقریر می کند.[پیام زن ـ اردیبهشت 1388 ـ شماره 206 ـ مروری بر موضوع اختلاط زن و مرد در نگاه اسلام] توجه به کاربردهای فضای مجازی برای تحقق این امر یکی از نکاتی است که در جامعه ما مورد غفلت قرار گرفته است. در حال حاضر با پیشرفت ارتباطات الکترونیکی مانند درگاه های خرید، بانک ها و توسعه اتوماسیون های اداری کاربران براحتی می توانند از راه دور کارهای روزانه شان اعم از شخصی و شغلی را پیگیری کرده و انجام دهند. با این نگاه فضای مجازی می تواند در جهت تقویت و تحکیم بنیان خانواده به شرط مراقبت و نظارت به کار گرفته شود.

شکل گیری و تقویت خرد جمعی

یکی از شاخصه های مهم شبکه های اجتماعی مجازی، پدیدار شدن خرد جمعی است. خرد جمعی به جریان سیال و پویای قوه تفکر و ذهن کاربران حاضر در چنین محیط هایی اطلاق می شود که به مثابه پردازشگر عظیمی، اطلاعات را پردازش و پایش می کند. همانند دنیای ابررایانه ها که قدرت پردازشی آنها، از ترکیب چندین پردازشگر منفرد به دست می آید، نیروی تفکر و ذهن کاربران شبکه اجتماعی به مدد تعاملات اجتماعی اینترنتی و بهره گیری از ابزارهای اینترنتی با یکدیگر ترکیب و همراه می شوند و نیرویی عظیم با قدرت پردازشی بالا پدید می آورند. این مطلب به خوبی این ضرب المثل را که: «همه چیز را همگان دانند» در ذهن تداعی می کند.

منبع: محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (1395)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی.