فوبیای اجتماعی ؛ تهدیدی برای اعتیاد به اینترنت

فوبیای اجتماعی چیست؟

یکی از اختلالات شایع در میان بیماری های روانی، اختلالات اضطرابی می باشد که با تاثیر بر ادراک و یادگیری موجب اغتشاش تفکر و افت کارکرد فردی و اجتماعی افراد می گردد. هراس اجتماعی (social phobia) با یک ترس بارز و مستمر از یک یا چند موقعیت اجتماعی و عملکردی مشخص می شود که در آن مبتلایان احساس می کنند، رفتار و اعمالشان توسط دیگران مورد قضاوت قرار می گیرد. بطور معمول صحبت کردن، خوردن در جمع و هر نوع فعالیتی که باید در حضور دیگران انجام گیرد، چنین افرادی را به شدت مضطرب می سازد. [1]

فرد مبتلا، حساسیت زیادی نسبت به مورد توجه قرار گرفتن و در معرض دید بودن دارد، موش کافی دیگران در مورد وی و انجام اموری از این قبیل می تواند موجب آشفتگی و نگرانی وی شود. در برخی از افراد شدت اضطراب حین حضور در موقعیت های اجتماعی در حدی است که حتی هنگام پیش بینی مواجه با این موقعیت ها نیز شدیدا مضطرب شده، ممکن است نشانه های فیزیولوژیک، شناختی و هیجانی را از خود نشان دهند. این اضطراب یا به عبارت بهتر ترس، وقتی نا­­­­ به هنجار محسوب می شود که در موقعیت هایی بروز کند که برای اکثر مردم با کمترین مشکل، قابل حل باشد. فرد مبتلا هیچ تمایلی برای آغاز ارتباط با دیگران ندارد و با احساسی از ترس و ناپایداری غیر معمولی از هر موقعیت که ممکن است در معرض داوری دیگران قرار گیرد، اجتناب می ورزد. [2]

در واقع اضطراب اجتماعی یک اختلال بسیار ناتوان کننده است که می تواند بسیاری از جنبه های زندگی فرد را مختل کند. در موارد شدید، اضطراب اجتماعی می تواند کیفیت زندگی فرد را به شکل چشمگیری کاهش دهد. بعضی از مبتلایان ممکن است هفته ها از خانه خارج نشوند یا از بسیاری موقعیتهای اجتماعی مانند موقعیتهای شغلی و تحصیلی خود صرف نظر کنند.

اعتیاد به اینترنت چیست؟

امروزه اعتیاد به اینترنت (internet addiction) بعنوان یک اختلال روان شناختی در علم روان شناسی مطرح شده است. بطور کلی می توان اعتیاد به اینترنت را بعنوان « نوعی استفاده از اینترنت که می تواند مشکلات روان شناختی، اجتماعی، درسی و یا شغلی در زندگی فرد ایجاد کند» تعریف کرد. کامپیوتر و نفوذ گسترده تکنولوژی اینترنت باعث شده که هرکسی با این تکنولوژی به نحوی درگیر شده و سروکار داشته باشد. این تقاضای فزاینده برای بسیاری از افراد با مشکلات عمده بهداشت روانی و ارتباطات اجتماعی ناسالم همراه بوده است. مساله استفاده مفرط و آسیب شناسانه از اینترنت توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. مطالعات مختلف نشان داده اند که افرادی که به اعتیاد به اینترنت مبتلا هستند، احساس تنهایی می کنند، در روابط اجتماعی مهارت های لازم را ندارند و از آسیب پذیری بالا و سلامت و بهداشت روانی پایین رنج می برند. همچنین مقایسه ویژگی های روان شناختی، شخصیتی و اجتماعی افرادی که استفاده مفرط از اینترنت داشتند، در مقابل سایر افراد نشان داد که میزان افسردگی، اضطراب، افکار خود کشی، بیش فعالی، هراس، ترس اجتماعی، پرخاشگری و خشونت و رفتارهای ضد اجتماعی در آنها از سایرین بیشتر بود. دیگر محققان در مطالعات خود خاطر نشان کردند که اعتیاد به اینترنت در دانشجویان باعث سردی روابط بین فردی، خانوادگی، دوستانه و اجتماعی شده و نیز باعث تغییر در هویت فردی و اجتماعی دانشجویان گردیده است.. بنابراین می توان نتیجه گرفت که افزایش سطوح تجارب کار با اینترنت، با کاهش سطح بهداشت روانی افراد ارتباط دارد. [3]

چه کسانی بیشتر در معرض خطر اعتیاد به اینترنت قرار دارند؟

افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی از نگاه های دیگران، مورد قضاوت قرار گرفتن و مورد انتقاد قرار گرفتن به شدت مضطرب می شوند. همچنین اضطراب و اجتناب از موقعیت های اجتماعی در دراز مدت به کاهش مهارت های اجتماعی افراد منجر می شود. همه این موارد موجب می شود که آنها به دلیل ترس از روبه رو شدن با دنیای واقعی، به دنیای مجازی پناه ببرند تا مسائل، مشکلات و نیازهای ارضا نشده خود را حل نمایند و از سویی دیگر نیازهای روانی و اجتماعی خود را پاسخگو باشند. به بیان دیگر افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی رابطه با صفحه رایانه را جذاب تر از واقعیت زندگی روزمره می بینند؛ در اینجا افراد مبتلا نه به ماده مخدر، بلکه به آنچه که در کامپیوتر انجام می دهند یا به احساس خوشایندی که در حین انجام به آنها دست می دهد، معتاد می شوند.

این افراد وقتی که اینترنت ندارند، احساسات مختلفی چون ترس، افسردگی و اضطراب را تجربه می کنند. بنابراین به نظر می رسد کسانی که فوبیای اجتماعی دارند به خاطر متغیرهای متعدد شخصیتی خود، بیشتر در معرض خطر اعتیاد به اینترنت هستند.

منابع:

[1]. کوروش امینی و دیگران؛ (1384)، میزان شیوع اختلال فوبیای اجتماعی در دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان ابهر، مجله اصول بهداشت روانی، سال هجدهم، شماره1.
[2]. رمضان حسن زاده؛ (1388)، اعتیاد به اینترنت در دانشجویان: تهدیدی بر سلامت روان، فصلنامه نظام سلامت، دوره اول، شماره 3.
[3]. شهرزاد مظهری و دیگران؛ (1393)، هراس اجتماعی و ارتباط آن با وضعیت تحصیلی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران، فصلنامه گام های توسعه در آموزش پزشکی، دوره یازدهم، شماره 2.

پی نوشت: