چرا امام حسین علیه السلام با خانواده راهی کربلا شد؟

چرا امام حسین علیه السلام با خانواده راهی کربلا شد؟

چرا امام حسین علیه السلام با خانواده راهی کربلا شد؟ عنوان سوالی است که شاید ذهن شما را هم به خود مشغول ساخته باشد، برای پاسخ به این سوال با ما همراه باشید.

واقعه عاشورای سال 61 یکی از حوادث بزرگ و تاریخ ساز تاریخ شد. این رخداد، هنوز پس از عبور از کوچه های تاریخ، نگاه ها را به خود می خواند و شورانگیزی خود را برای مسلمانان نگه داشته است؛ تا جایی که مردمان زمان ما، همچنان در اندیشه واکاوی های دقیق تر از آن واقعه عظیم هستند.

آیا امام، می دانست؟

عقیده شیعیان بر آن است که علم امام، الهی است؛ علمی است که به دریای علم خدایی متصل است و امام، هرآنچه را بخواهد، می داند. آنچه مهم است، «خواستن» اوست. بر این اساس، ذهن پاره ای از مردم به دنبال یافتن پاسخ این مسئله رفت که آیا امام حسین (علیه السلام) از سرنوشت خود در کربلا مطلع بود؟

از شواهد مختلفی که در مسیر کربلا برای امام حسین (علیه السلام) اتفاق افتاد چنین برمی آید که انتخاب امام، آگاهانه بود. چنان نبود که امام، به سمت سرنوشت نامعلومی حرکت کند و به یکباره با یک واقعیت غیر منتظره روبرو شود. صرفنظر از مقام معنوی بالای امام و روایاتی که از شهادت امام، خبر می دادند ، حوادث تاریخ نیز او را ورزیده کرده بود.

امام، آنچه را مردم نمی توانستند در آینه  ببینند، در خشت خام، عیان می دید. او فرزند کسی بود که بی تفاوت از کنار حوادث تاریخ، نمی گذشت و  به فرزند خود توصیه می نمود که از اخبار گذشتگان پند گیرد و از پیمودن مسیری که نسبت به گمراهیِ پایان آن، خوف دارد، دوری گزیند.[ن.ک: نهج البلاغه، نامه 31] امام حسین (علیه السلام) فرزند امام علی (علیه السلام) بعد از عمری زندگی در میان آن مردمان، آنان را خوب شناخته بود.

یکی از این شواهد، انتخاب یاران از میان افراد گوناگون است. امام اصرار بر آن نداشت که به هرکسی برخورد، او را در زمره یارانش قرار دهد، بلکه از میان مردمان، یاران خود را گلچین می کرد. یکی از معروف ترین صحنه های یارگیری امام، دعوت از زهیر بن قین بود. زهیر پس از بازگشت از دیدار با امام، با دوستان خویش وداع کرد.[شیخ مفید، الإرشاد، ج2 ص73] گویی او نیز از پایان امر، باخبر شده بود.

البته باید در نظر داشت که آگاهی امام از سرنوشت سفرش مطلبی است، اما هدف امام از این سفر، مطلب دیگری است که باید در جای خود بررسی شود.[ن.ک: صادقی، مصطفی، « بررسی مستندات نظریه شهادت طلبی امام حسین (علیه السلام) در لهوف»، فصلنامه پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، پاییز 1392]

چرا با خانواده؟

مسئله دیگری که ذهن پاره ای از مردم را درگیرِ خود نموده، همراهی خانواده؛ اعم از زنان و کودکان در این سفر پرماجراست.[شیخ مفید، الإرشاد، ج2 ص67] چرا امام حسین (علیه السلام) آنان را با خود همراه نمود؟ اگر امام از سرنوشت خود مطلع بود، چرا آنان را در این خطر، شریک می ساخت؟

پیرامون چرایی همراهی زنان و فرزندانِ خاندان امام در این سفر، پاسخ های گوناگون و تحلیل های مختلفی مطرح شده است. به هر دلیل که این همراهی صورت گرفته باشد، در نهایت، حرکت امام را تکمیل کرد و صدای امام را به گوش مردمان رساند؛ گویی که وظایف هریک از دو گروه شهیدان و بازماندگان (اسیران) از قبل مشخص شده بود. حقیقتاً حرکت تبلیغی و روشنگرانه حضرت زینب (سلام الله علیها) و امام سجاد (علیه السلام) بر تأثیر خون امام حسین (علیه السلام) و یارانش افزود.

همراهی خانواده و اهل امام با ایشان، حامل یک پیام مهم بود و آن اینکه حسین بن علی (علیه السلام) در صدد اخلال و شورش نیست. امام، خود مدعی بود که که مطالبه گر اصلاح است. آفاتی بر پیکره جامعه، وارد شد و آن را از سیره نبوی دور کرد تا جایی که هر لحظه از امکان انحطاط و فروپاشی آن خبر می داد. در چنین شرایطی، امام حسین (علیه السلام) اقدام به مطالبه گری کرده بود. او نمی خواست که نابودی باقیمانده میراث اسلامی را ببیند. از این رو با صدای رسا در گوش تاریخ خواند که «أَنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لَا بَطِراً».[بحارالأنوار، ج 44 ص329؛ خروج من از روی تکبر و تبختر نیست] شاید برای پاره ای، این سخن امام، شعار می نمود از این رو امام، با همراه آوردن عشیره، بصورت عملی بر ادعای خویش، مهر تأیید زد.

وجه دیگری که برای این همراهی می توان بیان کرد، حکایت قساوت حاکم جور آن زمان، یزید بن معاویه بود. وقتی او، حرمتی برای بیت الله الحرام قائل نبود، تضمینی وجود نداشت که حرمت خاندان حسینی را نگه دارد. از این رو مصلحت در این بود که خاندان، در کنار سالار خویش، ره کربلا را در پیش گیرد.

بیشتر بخوانید: ویژه نامه خون خدا (امام حسین علیه السلام)

سخن آخر

زندگی امامان بزرگ شیعه برای مردمان همه زمان ها، خصوصاً مردمان عصر حاضر، سرشار از پیچیدگی و سؤال است. شاید همین سؤال انگیز بودن، هدف آن بزرگواران بوده است؛ تا مردمان از کنار پاره ای حوادث، سریع و بی تفاوت نگذرند. شاید اگر امام حسین (علیه السلام) به تنهایی به این سفر بی بازگشت می رفت، هدفش کم فروغ می شد. همان گونه که اگر او امام نبود، مانند بسیاری از قیام کنندگان، در لابه لای صفحات تاریخ، گم می شد. اما همین که او امام بود و با علم به پایان، حرکت مطالبه عمل به معروف و متارکه منکر را آغاز کرد، یک پرسش در ذهن مردمان ساخت که به سادگی فراموش نمی شود. همانگونه که مصاحبت خاندانش این پرسش را به وجود آورد که «چرا آنان در این سفر خطرناک، با امام، همراه شدند؟» بعبارت روشن تر، ایجاد این پرسش ها، مانع از فراموشی هدف عاشورا و در نتیجه مانع از سکوتِ مرگ آور جامعه در برابر ظلم خواهد شد.