شرح فرازهای دعای روز اول ماه رمضان
به مناسبت فرارسیدن ماه ضیافت در این نوشتار شرح فرازهای دعای روز اول ماه رمضان از مجموعه شرح فرازهای ادعیه روزانه ماه رمضان تقدیم حضورتان خواهد شد... إن شاءالله، با ما همراه باشید.
شرح فرازهای دعای روز اول ماه رمضان
دعای روز اول:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیهِ صِیامَ الصَّائِمِینَ، وَ قِیامِی فِیهِ قِیامَ الْقَائِمِینَ، وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ، وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یا إِلَهَ الْعَالَمِینَ، وَ اعْفُ عَنِّی یا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِین.[1]
خدایا! روزه مرا در این روز مانند روزه روزه داران حقیقی قرار ده و اقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعی مقرر فرما و مرا از خواب غافلان هوشیار ساز و هم در این روز جرم و گناهم را ببخش ای خدای عالمیان و از زشتیهایم عفو فرما ای عفو کننده از گناهکاران عالم.
فراز اول: اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ؛
خدایا روزه مرا در این ماه روزه روزه داران قرار ده!
سوال: شما اگر روزه هستی؛ چگونه از خدا می خواهی که تو را از روزه داران قرار دهد؟
این فراز می تواند دو معنا داشته باشد؛
معنای اول؛ اخلاص در عبادت است و به تعبیر امیرالمؤمنین، علی علیه السلام «وَ بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ الْخَلَاصُ»[2] و در بعض روایات آمده است که «لَمْ أَقْبَلْهُ إِلاَّ مَا كَانَ لِي خَالِصاً»؛[3] خداوند می فرماید: من نمی پذیرم مگر عمل خالص را ؛ اگر اخلاص در عمل نباشد روزه ما صرف تعب و زحمت است و دیگر اینکه ممکن است اخلاص باشد اما رعایت آداب روزه که مهم است، به درستی انجام نشده باشد.
معنای دوم؛ روزه مضاد با قوای شهوانی و غضبیه است، کسانی که روزه دار هستند و خوردن، آشامیدن و ابتلاء به مسائل جنسی و امثال آن ندارند، اما در اموری که مربوط به انسانیت و کوبیدن قوای شهویه و غضبیه است عاجزند، مثلا ممکن است کسی در کنترل شهوات زبانی عاجز باشد و در جلسه ای که شرکت می کند، بدون غیبت از آن مجلس بلند نشود، یا ممکن است، کسی عادت به شنیدن امور غیر جائز دارد، اما پرهیز از خوردن و آشامیدن هم دارد.
فراز دوم: وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ؛
و اقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعی مقرر فرما، مرا از کسانی قرار ده که ذاتا قائم در مقابل تو هستند و مطیع و تسلیم تو باشند.
اینکه در آیه شریفه سوره حمد می گوییم «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ»[4]؛ ایاک نعبد نه تنها در زبان، بلکه به تمام وجود باید گفته شود و نه تنها در قوای ظاهریه، بلکه حتی در قوای باطنیه نیز باید این گونه باشد، یعنی قوه واهمه و متخیله انسان هم باید اینگونه باشد. چگونه می شود که کسی قوه خیالش در اختیار خودش باشد؟ خوب است بدانیم کسانی هستند که قوه خیالشان هم در دست خودشان است، نه تنها قوه ی خیال، بلکه شیطان انحصاری او نیز در دست او تسلیم اوست. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلّم) نقل شده است که فرمودند: «مَا مِنْکُمْ أَحَدٌ إِلَّا وَ لَهُ شَیْطَانٌ فَقِیلَ لَهُ وَ أَنْتَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ وَ أَنَا وَ لَکِنْ أَعَانَنِی اللَّهُ عَلَیْهِ فَأَسْلَم »؛[5] هر کسی شیطانی دارد، اما شیطان من به دست من تسلیم شده است لذا می گوییم خدا روزه مرا روزه راستین و قیام مرا قیام قائمین و کسانی که با تمام وجود در مقابل تو آماده به خدمت هستند قرار ده.
فراز سوم: و نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ؛
و خدایا مرا در این ماه از خواب غالفین بیدار کن.
وقتی که انسان غافل می خوابد گویا هیچ فکری نمی کند؛ اما انسانی که اهل ایمان و ذکر حقیقی است، تصمیم میگیرد که استراحت کند، دائما آگاه و هوشیار است که فلان ساعت می خواهم قرآن بخوانم، نماز شب بخوانم و مانند اینها.
در روایت آمده است که «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ الْعَبْدَ النَّوَّامَ الْفَارِغَ؛ [6] خدا بنده خواب آلوده، فارغ و بی خیال که اهل غفلت است را دشمن دارد، کسانی هستند که در شبانه روز، بیشتر اوقات خواب هستند و کسانی هم هستند که همیشه خواب هستند، در روایت است که «اَلنّاسُ نيامٌ فَاِذا ماتُوا انْتَبَهوا»؛ [7] مردم خوابند و زمانی که از دنیا بروند بیدار میشوند. طبق روایت، در حقیقت اکنون که بیداریم، خوابیم و وقتی چشم از این عالم ظاهر فرو بستیم، در عالم دیگری باز می شود. ارتباط با آن عالم و فهم این نوع ارتباط، روحی لطیف و زلال می خواهد. پس هر درجه عالم نسبت به عالم بعدی خواب است و وقتی مردیم می فهمیم که خواب بودیم.
فراز چهارم: وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ؛
خدایا در این ماه همه جرم های مرا از نخستین روزهای عمرم تاکنون، ببخش؛ ای کسی که همه جهانیان متحیر و متوجه تو هستند.
سبحان من تحیّر فی ذاته سواه
فهم خرد بکنه کمالش نبرده راه
از ما قیاس ساحت قدسش بود چنانک
موری کند مساحت گردون ز قعر چاه [8]
فراز پنجم: وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِینَ ؛
خدایا از من درگذر، ای کسی که از همه مجرمین در می گذری
در روایات آمده است که «... تَسعى رَحمَتُهُ أَمامَ غَضَبِهِ»؛ رحمت خدا جلوتر ازغضبش است.[9] یک معنای این جمله آن است که انسانی که هم کار خوب و هم کار بد می کند؛ خداوند؛ بخاطر کار خیرش، بیشتر نظر رحمت به او دارد ؛ معنای دیگر هم این است که در ابتدای آفرینش عالم، رحمت پیش از غضب بوده است و رحمت باعث شد که عالم ایجاد شود، اما بعد از خلقت، معصیت شد و غضب مطرح می گردد، معنای سوم هم این است که در ختم عالم نیز رحمت جلوتر است، یعنی جهنم تمام می گردد، اما بهشت هست؛ جهنمی ها هم جز کسانی که مزاج ایشان آتشی شده است و منکر توحید می باشد، مخلد در آتش هستند و اگر ذره ای از توحید در ایشان رخنه کرده باشد نجات می یابند.
پی نوشت:
1. «الإقبال بالأعمال الحسنة فيمايعمل مرة في السنة ج : 1 ص : 230» - «عنه البحارالانوار 98: 4.» - «مفاتيح الجنان ص : 239، در بيان نمازهاى شبها و دعاهاى روزها.»
2. «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام الدُّعَاءُ مَفَاتِیحُ النَّجَاحِ وَ مَقَالِیدُ الْفَلَاحِ وَ خَیْرُ الدُّعَاءِ مَا صَدَرَ عَنْ صَدْرٍ نَقِیٍّ وَ قَلْبٍ تَقِیٍّ وَ فِی الْمُنَاجَاةِ سَبَبُ النَّجَاةِ وَ بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ الْخَلَاصُ فَإِذَا اشْتَدَّ الْفَزَعُ فَإِلَى اللَّهِ الْمَفْزَعُ. ( کافی، ج2، ص468)»
3. «تفسیر العیاشی، ج 2، ص: 353» - «الکافي، جلد ۲، صفحه ۲۹۵ به نقل از امام صادق (علیه السلام)»
4. «آیه 5 سوره فاتحه»
5. «عوالی اللئالی، ج 4، ص: 97»
6. «وسائل الشیعة، ج 17، ص: 58»
7. «مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج 8، ص: 293» - «بحارالأنوار، ج 4، ص 43، ح 18»
8. «جامی، دیوان اشعار، فاتحة الشباب، سایر اشعار، شمارهٔ 1 - فی توحید الباری عز اسمه»
9. «الصحيفة السجّاديّة : ص 67 الدعاء 16 ، المزار للشهيد الأوّل : ص 228 نحوه ، بحار الأنوار : ج 100 ص 408.»
مطالب مرتبط و پیشنهادی :
ماه مبارک رمضان - ویژه نامه ضیافت الله
ویژه نامه احکام روزه و روزه داری
مجموعه استیکر ماه رمضان (ایام و مناسبتها)
دعاهای تصویری روزانه ماه مبارک رمضان
ویژه نامه پیام ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان
ویژه نامه نشانی از آسمان - ویژه ماه مبارک رمضان
ویژه ماه مبارک رمضان - ویژه نامه چندرسانه ای ماه ترین ماه
مطالب مرتبط
