اوج کمال مکتب کلامی شیعه در عصر شیخ مفید

اوج کمال مکتب کلامی شیعه در عصر شیخ مفید

شیخ مفید، فقیه و متکلم شیعی بود که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید و مناظراتش با رهبران فرق معتزله و اشاعره نیز معروف بود. 1090 سال پیش در سال 338 هجری قمری ، محمدبن محمدبن نعمان معروف به شیخ مفید، فقیه و متکلم بزرگ شیعی در حومه شهر بغداد دیده به جهان گشود. وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی بود. وی فقیه و متکلم شیعی بود که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار (رئیس فرقه معتزله بغداد) و قاضی ابوبکر باقلانی ، رئیس اشاعره معروف بود.لقب مفید را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی ، در نتیجه مباحثه با وی به او داد. در حدود 200 اثر به او نسبت داده شده که بسیاری از این تالیفات در رد مذاهب دیگر و بسیاری در باب عقاید مخصوص شیعه و احکام فقهی است.

رساله "المقنعه" نیز که متن فقهی جامع و محکمی است ، از آثار اوست که توسط شیخ طوسی شرح شد و به صورت "التهذیب"، یکی از کتب اربعه حدیث درآمد.

اما تالیفات شیخ مفید : 

علم کلام و عقاید: اوائل المقالات ، شرح عقاید صدوق ، اجوبه المسائل السرویه و نکت الاعتقادیه. 

علم فقه: "المقنعه" شیخ صاحب عناوین بسیاری در فقه است که احکام و وظایف شرعی در ابواب مختلف آن توضیح داده شده است. الاعلام ، المسائل الصاغانیه ، جوابات اهل الموصل فی العدد الرویه و جواب اهل الرقه فی الاهله و العدد از دیگر آثار این فرزانه فرهمند در زمینه فقه است.

اخلاق اسلامی: "امالی" شیخ ، درباره اخلاق اسلامی و فضایل انسان است.حدیث ، اهمیت ولایت ، لزوم پیروی از امام علیه السّلام و فضایل امیرالمومنین علی علیه السّلام از جمله مباحثی است که در امالی شیخ مفید، پیش روی اندیشمندان قرار می گیرد. 

امامت و فلسفه سیاسی در اسلام: الافصاح فی الامامه ، الارشاد، جمل ، امالی ، الفصول المختاره ، تفصیل امیرالمومنین علی علیه السّلام علی سایر الصحابه از آثار وی در این زمینه است.قریب 20 اثر ژرف از آثار شیخ مفید درباره امامت و رهبری است. 

غیبت امام دوازدهم: بخشی از "ارشاد" کتاب "الفصول العشره فی الغیبه " و "الجوابات فی الخروج المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همراه 5 اثر دیگر از این علامه و شیفته اهل بیت علیهم السّلام درباره حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

شیخ بزرگوار مفید در شب جمعه 3 رمضان سال 413 هجری قمری دربغداد، پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجلیل فراوان مردم و قدردانی علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسی که خود حاضر در صحنه بوده است ، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن برای ادای نماز و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است.80 هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضی علم الهدی بر او نماز گزارد و در حرم مطهر امام معصوم جوادالائمه علیه السّلام پایین پای آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون شد. می گویند سخنوران غیر شیعه که از تاثیر سخن شیخ و استحکام منطق او در دعوت به مذهب تشیع به تنگ آمده بودند، با درگذشت وی آسوده شدند.

منبع: جام جم