احسان به دیگران ؛ آن گونه که باید باشد

احسان به دیگران ؛ آن گونه که باید باشد

کسی در ارزش احسان به دیگران شکی ندارد؛ اما این ارزش اجتماعی، مورد سوءاستفاده برخی افراد قرار گرفته است و آنرا دستاویز اهداف شوم و سیاه نمایی های خود می کنند.

در این نوشتار با استفاده از آیات قرآن به این مطلب خواهیم پرداخت.[ر.ک به قرآن در مورد کمک]

نکته اول: دین اسلام برای کمک به فقیران جامعه خمس و زکات را قرار داده است. «وَ الَّذينَ في‏ أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُوم‏؛ و آنها كه در اموالشان حق معلومى است.»[1] و در آیه بعد می فرماید: «براى درخواست كننده [تهيدست‏] و محروم [از معيشت و ثروت،].»]2] که هم شامل خمس و زکات واجب و هم شامل صدقات مستحبی می شود. ولی افرادی که کمک به خلق را فریاد می زنند، کمترین پایبندی به آن ندارند. وگرنه اینها باید برای خمس و زکات تبلیغ می کردند. اینها انگار کمک به خلق خودشان بوجود آورده اند وغافل از اینند که بارها و بارها در قرآن بر زکات تاکید شده است.[3]

نکته دوم: کمک به خلق در صورتی ارزشمند است که بی منت باشد و انسان منتظر تشکر و قدردانی طرف مقابل نباشد. چون او برای خاطر خدا کمک می کند نه تشکر و قدردانی دیگران؛ البته دیگران نیز باید تشکر کنند ولی انسان کمک کننده، نباید منتظر تشکر دیگران باشد. وگرنه کمک او کمترین ارزش را دارد. «اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد، صدقه‏ هاى خود را با منت آزردن باطل نكنيد، مانند كسى كه مالش را به ريا و خودنمايى به مردم انفاق مى‏ كند و به خدا و روز واپسين ايمان ندارد، كه مثل او مثل سنگ سخت و صافى است كه خاكى (اندك) بر آن نشسته، پس باران تند و درشتى به آن برسد و آن را سنگى صاف (و بدون خاك و گياه) واگذارد (صدقه او نظير آن خاك است. و رياكاران) به چيزى از آنچه كسب كرده‏ اند دست نمى‏ يابند.»[4]

اکثر افرادی که فریاد کمک به خلق و احسان به دیگران سر می دهند، حتی اگر راست بگویند، در حد مشتری مداری و کسب وجهه و مانند آن است که بر اساس آیه، نباید منتطر باشند که ثواب چندانی نصیبشان شود و شاید هم نصیبشان نشود.

پی نوشت:
1ــ معارج/24
2ــ همان/25
3ــ بقره/43 و83 و11 و 177
4ــ بقره/264