زندگی نامه استاد آیت الله علی سعادت پرور(پهلوانى تهرانى)

عالم ربّانى و عارف زاهد، حضرت آیت الله حاج شیخ على سعادت پرور (پهلوانى تهرانى) (قدّس سرّه)، در سال 1305.ش مصادف با سالروز میلاد مولى الموحدین، امیر المؤمنین(علیه السلام) (1346ق)، در خانواده‏ اى متدیّن متولد شدند. با توجه به نامناسب بودن فضاى تربیتى و اخلاقى مدارس جدید التأسیس آن زمانِ تهران، ایشان به مسجد امین الدوله رفته، خدمت مرحوم آقا میرزا ابوالقاسم مکتب دار، به فراگیرى کتب رایج آن دوران، همچون: فرائد الأدب، گلستان سعدى و... پرداختند. همچنین در همین مسجد، قرائت و تجوید قرآن و مقدارى از علم هندسه را فراگرفتند. افزون بر موارد یادشده، ادبیات عرب و کتابهاى: معالم، قوانین و لمعه را در محضر مرحوم آیت الله حاج شیخ على اکبر برهان (قدّس سرّه) آموختند.

ایشان در نوجوانى با عالم اخلاقى، مرحوم حاج شیخ محمدحسین زاهد(قدّس سرّه) ارتباط برقرار کرده، به حلقه دروس اخلاقى این عالم وارسته پیوستند و از همراهى ایشان بهره هاى اخلاقى و معنوى بسیارى بردند. شور و اشتیاق زیارت عتبات عالیات، قلب مشتاق ایشان را بى تاب کرده بود؛ تا جایى که همواره با تضرع و توسل، از خداوند درخواستِ توفیقِ زیارت مى نمودند. خداوند (تبارک و تعالى) به این درخواست درونى و اشتیاق قلبى پاسخ گفت و به این ترتیب، ایشان و حدود بیست نفر از طلاب و دوستان به همراه آیت الله برهان (قدّس سرّه) که توفیق زیارت آل الله(علیهم السلام) را پیدا کرده بودند، راهى دیار محبوب گشتند.

مرحوم آیت الله سعادت پرور(قدّس سرّه) مدتى پس از بازگشت از این سفر معنوى، براى ادامه تحصیل و تهذیب به قم مهاجرت نمودند و در دروس اساتید بزرگى همچون: حضرت امام خمینى(قدّس سرّه)، آیت الله العظمى بروجردى(قدّس سرّه)، آیت الله العظمى نجفى مرعشى(قدّس سرّه)، آیت الله شهید صدوقى(قدّس سرّه) و آیت الله سلطانى(قدّس سرّه) شرکت کرده، مراتب علمى خود را به کمال رساندند.

نقطه عطف و سرنوشت ساز معنوى و روحانى ایشان، در آشنایى و ارتباط با عارف کامل و جامع منقول، معقول و مشهود، حضرت علامه طباطبایى(قدّس سرّه) بود. پس از آشنایى و ارتباط با مرحوم علامه(قدّس سرّه)، آمال و آرزوهاى دیرینه معنوى و توحیدى خود را در این شخصیت کم نظیر دیدند. شوق و اشتیاق و جدّیت ایشان باعث شد، علامه طباطبایى(قدّس سرّه)، بالاخره ایشان را به شاگردى معنوى و روحانى بپذیرند. بدین ترتیب، نفس زکیّه، جان شیفته و قلب طاهر آیت الله پهلوانى تهرانى(قدّس سرّه) تقدیم به این عالم ربّانى، پیر معنوى و مرشد روحانى شد تا جایى که نفَس کیمیاگر حضرت علامه(قدّس سرّه)، پله به پله این شاگرد مستعد را به منازل توحیدى رهنمون گشته، باعث شد قله‏ هایى از معارف حقّه اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) را فتح کند. در واقع، باید گفت، شاکله و شخصیت معنوى و سلوک توحیدى استاد سعادت پرور(قدّس سرّه) به طور عمیقى تحت تأثیر سلوک توحیدى و نظام تربیتى و معرفتى حضرت علامه(قدّس سرّه) و بر مبناى قرآن و سنت شکل گرفته است.

حضرت آیت الله سعادت پرور(قدّس سرّه)، از جمله عالمان وارسته و بزرگى بود که با اشتیاق، همّت و استقامت والا، گام در طریق روحانى و سفر معنوى نهاده و در منزل توحید، تمکّن پیدا کرده بود.استاد پهلوانى تهرانى(قدّس سرّه) توجه خاصى به تهذیب نفس و مسائل سیر و سلوکى طلاب داشت و عمر شریف خود را وقف این مسئولیت الهى کرده بود. ایشان در این راه که راه انبیا و اولیا است، از هیچ تلاش و کوششى فروگذار نمى کرد.

همّت والاى این عالم وارسته تا جایى بود که حتى در روزهاى کهولت و بیمارى نیز به هیچ وجه، ارتباط سلوکى، درس و جلسات معنوى و روحانى خود را تعطیل نکرد و تا آخرین روزهاى عمر شریفش با شور و اشتیاق و تعهد الهى، و با مهر و محبت وصف ناشدنى، به تربیت شاگردان خود ادامه داد.

در جلسات خصوصى حضرت استاد سعادت پرور(قدّس سرّه)، به طور غالب، شرح و تفسیر احادیث و ادعیه اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) بر مبناى کتابهایى، مثل: بحارالأنوار و اقبال الأعمال، همچنین شرح غزلیات دیوان لسان الغیب، حضرت خواجه حافظ شیرازى(قدّس سرّه) و کلمات اهل معرفت خوانده مى شد، و به مناسبت توسط ایشان مورد شرح و تفسیر قرار مى گرفت. در این جلسات نورانى چنان فضایى از عطر معنویت و طهارت ایجاد مى شد که شرکت کنندگان را، از مُلک به ملکوت و از فرش به عرش برده، غبار غفلت را از قلب آنها مى زدود.

مرحوم آیت الله سعادت پرور(قدّس سرّه) پس از سالیان دراز توجه تام به ذات اقدس الهى، ریاضت علمى و عملى، سحرخیزى و گریه هاى عارفانه، طهارت نفس و زهد، سوز و گداز عاشقانه و همت گماشتن به تألیف و تربیت نفوس، در موعد قرار با محبوب و معشوق ازلى، یعنى سحرگاه پنجشنبه 12 شوال 1425 مطابق با 5 آذر 1383، نداى حق تعالى را لبیک گفت و آنگاه مرغ ملکوتى جانش، مسندنشین صدره طوبى گشته، با اولیاى الهى همنشین شد؛ «سَلامٌ عَلیه یَوم وُلدَ وَیَومَ یَموت وَیَوم یُبعث حیّا».

حضرت آیت الله حاج شیخ على سعادت پرور(قدّس سرّه) داراى آثار گوناگونى مى باشند، که به معرفى آنها پرداخته مى شود:

1. جمال آفتاب و آفتاب هر نظر: این اثر گران سنگ که دربردارنده شرح غزلیات حضرت خواجه حافظ(قدّس سرّه) مى باشد، با نگاه به «آیات، روایات و ادعیه» و «تجربیّات و حالات سلوکى مؤلف» و «اقتباس از جلسات مرحوم علامه(قدّس سرّه)» تألیف شده است.

2. راز دل: این کتاب ارزشمند، تقریر بیانات و تفسیر علامه طباطبایى (قدّس سرّه) بر کتاب «گلشن رازِ» عارف محقق، شیخ محمود شبسترى (قدّس سرّه) مى باشد که در جلسات خصوصى عرفانى و اخلاقى حضرت علامه (قدّس سرّه) ایراد شده است.

3. پاسداران حریم عشق (کلمات عرفا): این اثر که طرح نخستین تألیف و جمع آورى آن در محضر مرحوم علامه(قدّس سرّه) و با راهنمایی هاى ایشان انجام شده است، مجموعه اى ارزشمند در 10 جلد، شامل سخنان تربیتى و توحیدى اهل معرفت و عارفان سترگ جهان اسلام (از صدر اسلام تا زمان معاصر) مى باشد.

4. نور هدایت: این اثر زیبا و بدیع، شرح بخش هایى مهم از ادعیه، مناجات و زیاراتى مى باشد که سید اهل مراقبه، حضرت سید بن طاووس (قدّس سرّه)، با عنوان کتاب «إقبال الأعمال» نگاشته است. این اثر گران سنگ استاد نیز مانند دیگر آثار معظمٌ له، حاوى مسائل دقیق و عمیق توحیدى و تربیتى، و سیر و سلوک عملى مى باشد.

5. سرّ الإسراء: این کتاب نفیس و کم نظیر، شرح حدیث معراج پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى باشد. مؤلف دانشمند آن، در این شرح نفیس، حجم بالایى از معارف توحیدى و مسائل سلوکى، تربیتى و اخلاقى را با بیاناتى عالمانه و مستند به کتاب و روایات اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) گنجانده است. اصل این کتاب، به زبان عربى است که خوشبختانه توسط حضرت حجت الاسلام والمسلمین، آقاى سید محمدجواد وزیرى(زید عزّه) به فارسى ترجمه شده است.

6.جلوه نور: این اثر در شناخت منزلت و مقام نورانى حضرت صدیقه طاهره(سلام الله علیها) مى باشد. در این کتاب، گوشه‏اى از مقامات معنوى و روحانى آن حضرت ترسیم شده است.

7. فروغ شهادت: این اثر، پژوهشى بدیع و تحقیقى لطیف درباره آثار هدایتى و توحیدى نهضت جاودان حضرت سید الشهداء، امام حسین(علیه السلام) مى باشد.

8. الشموس المضیئة فى الغیبة والظهور والرجعة: این کتاب که به زبان عربى نگاشته شده است، در باره حضرت بقیة الله الأعظم امام عصر(عجل الله تعالى فرجه الشریف) مى باشد. در این اثر، مسائل گوناگون مربوط به آن حضرت، وقایع و حوادث دوره هاى مختلف غیبت و ظهور، مسئله رجعت و... مورد بحث و بررسى قرار گرفته است که توسط دانشمند گرامى حضرت حجت‏ الاسلام والمسلمین آقاى سیدمحمدجواد وزیرى با عنوان (ظهورنور) به فارسى ترجمه شده است . 

9. ثمرات حیات: مباحث عرشى، نفیس و متنوع این کتاب، گوشه اى دیگر از شخصیت علمى و عرفانى، و عمق و جامعیت مرحوم علامه طباطبایى(قدّس سرّه) در علوم مختلف اسلامى را نمایان مى کند که شاید در دیگر آثار ایشان مشهود نباشد. مؤلف محترم آن، به نیکویى، اسم کتاب را «ثمرات حیات» نامیده است. این کتاب ارزشمند و بى نظیر، حاصل پرسش و پاسخهایى است که مرحوم علامه طباطبایى(قدّس سرّه) در جلسات خصوصى با بعضى اصحاب معرفتى و یا سلوکى خود داشته اند. محور این جلسات و بیشتر پرسشها و درخواستها، از سوى استاد سعادت پرور(قدّس سرّه) بوده است. به هرحال، این جلسات مبارک و پربار، سالیان دراز ادامه داشته، و پرسشها و پاسخهاى عرفانى، اخلاقى و توحیدى نفیس و ارزشمند این جلسات، به دقت توسط آیت الله پهلوانى تهرانى(قدّس سرّه) جمع آورى، تنظیم و تبویب شده است. این مجموعه معارف اسلامى، به حق، در نوع خود کم نظیر و بسیار ارزشمند مى باشد. امید که هر چه زودتر با چاپى نفیس در اختیار علاقه مندان و مشتاقان عرفان ناب محمّدى(صلى الله علیه وآله) قرار بگیرد.

10. پندنامه سعادت‏: رساله اى است که از سیاق آن برمى آید، جملگى آنان، برگرفته از کتاب آسمانى قرآن و کلمات هادیان دین، یعنى اهل بیت عصمت(علیهم السلام) مى باشد. این وصایا، افزون بر استناد به کتاب و عترت، حاصل تجربه هاى سلوکى و تهذیبى این پهلوان توحید و زهد به شمار مى رود.

11. رسائل عرفانى‏: این مجموعه نفیس، در بردارنده یازده رساله عرفانى است که عموماً به قلم حضرت آیت الله سعادت پرور (پهلوانى تهرانى) نگارش یافته و برخى نیز به وسیله آن بزرگوار تحقیق و تصحیح شده و به پانوشت هاى محققانه ایشان و حضرت علامه طباطبایى(قدّس سرّه) آراسته گردیده است. این رساله‏ها عبارت اند از:
رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، رساله نور و وحدت، فرموده هاى حضرت آیت الله بهجت، رساله وصایا، نامه ها، شرح حال آیت الله قاضى، دستور العمل آیت الله میرزا جوادآقا ملکى تبریزى به آیت الله محمدحسین اصفهانى کمپانى، گزیده دیوان ابن فارض، منطق الطیر به ضمیمه داستان شیخ صنعان و تحفه عارفه.

متن پیام مقام معظم رهبرى(مدّ ظلّه العالى) به مناسبت رحلت حضرت آیت الله حاج شیخ على سعادت پرور (قدّس سرّه)

(بسم الله الرحمن الرحیم) 

جناب مستطاب حجت الاسلام والمسلمین آقاى حاج شیخ حسن آقاى پهلوانى تهرانى (دامت برکاته)

با تأسف و تأثر، خبر رحلت برادر بزرگوارتان عالم عامل و عارف پارسا و پرهیزکار مرحوم حجت الاسلام والمسلمین آقاى حاج شیخ على آقا پهلوانى تهرانى را دریافت کردم.

آن بزرگوار، عمر طیّب و طاهر و همراه با تلاش مبارکى را، در تعلیم و ترویج معارف الهى و توحیدى گذراندند، و نمونه اى از صفا و اخلاص بودند.

امید است، لطف و فضلِ الهى، و مغفرت و رحمتى که به بندگان صالح خود وعده فرموده است، شامل حال این بنده پاک و بى آلایش باشد.

اینجانب به جنابعالى و خانواده محترم و مکرم ایشان صمیمانه تسلیت عرض مى کنم.

و السلام علیکم و رحمة الله‏

سید على خامنه ‏اى‏

1383/9/7

منبع: زندگینامه حاج شیخ علی سعادت پرور، نرم افزار گنج سعادت، محصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی