گوهر وجود آدمی - علامه حسن زاده آملی

گوهر وجود آدمی - علامه حسن زاده آملی

حاصل پیاده سازی حقیقت برنامه انسان قرآن کریم در متن اجتماع و پیروی از فرامین خدا و رسولان الهی که مسیر تربیت صحیح و شناخت گوهر وجود آدمی را تاکید دارند؛ سعادت ابدی است.

اگر حقیقت برنامه انسان ساز الهی که قرآن کریم است در متن اجتماع پیاده بشود، مردم به سعادت ابدی می رسند. می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا استَجیبوا لِلَّهِ وَلِلرَّسولِ إِذا دَعاکُم لِما یُحییکُم،[سوره انفال/ آیه۲۴] خدا و رسول را اجابت کنید وقتی شما را دعوت می کنند به آنچه که به شما حیات می بخشد و شما را زنده می کند، اجابت کنید.»

می فرماید بیایید آب حیاتی بنوشید تا زنده ابدی شوید. نچشیدید. نمی دانید. نرسیدید. خودتان را ارزان فروختید. کجا می روید؟. ما خواهان خیر و سعادت شما هستیم. ما به عالمیان خطاب می کنیم: «إِنَّ هَذَا القُرآنَ یَهدِی لِلَّتِی هِیَ أَقوَمُ:[سوره اسراء/ آیه 9] این قرآن به راهی که استوارترین راه هاست هدایت می کند.»

به تعبیر خود قرآن: «قُل کُلّ یَعمَل عَلَى شَاکِلَته: [سوره اسراء/ آیه 84] هرکسی با خلق و خوی خود عمل می کند.» کار و اثر هر کسی شاکله و بیانگر او و نمودار دارایی اوست. این بیان خود خدای سبحان است که «قُل کُلٌّ یَعمَلُ علی شاکِلَتِه: بگو هرکسی بر اساس خلق و خوی خود عمل می کند.» عمل خداوند سبحان به شاکله او و شبیه و همانند اوست. چطور سخن، قلم و آثار وجودی هر کسی، معرّف دارایی اوست، نظام هستی هم معرّف دارایی حقیقتش است. نظام هستی از این بهتر تصور شدنی هست؟. ما انسان ازلی نیستیم، ولی انسان ابدی هستیم،.هستیم که هستیم؛ تا بی نهایت و بدانید که علم و عمل، انسان ساز است و ما به سوی عملمان می رویم، در عین حالی که «إنّا لله و إنّا إلیه راجعون». از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد که ما کجا می رویم؟ فرمود: «به سوی عمل خودمان».

درست نگاه کن ببین به اندازه یک میکرون، خلاف، بی نظمی، هرج و مرج در نظام هستی می شود پیدا کرد؟ جای اعتراض به زمین، آسمان، ستارگان، انسان، حیوان، اعضا و جوارح موجوداتش هست؟ سبحان الله! این کیست که این همه از او می جوشد؟ این کیست که به همّت خود دریا و آب را کنار می زند و راه باز می کند و می گوید بفرمایید بروید؟ این کیست که به همّت خود بدون این که بیل و کلنگ به کار ببرد به زمین می گوید دهان باز کن و قارون را بَر کن که این لیاقت ندارد روی زمین باشد و باید در دل زمین باشد؟ چرا؟ چون خود را ارزان فروخته و قدرِ دارایی خود را و نعمتی را که به او ارزانی داشتیم، ندانسته است.

این کیست که می تواند تصرّف در ماده کائنات کند؟. نطفه، عصاره نظام هستی است. سبحان الله از این عصاره! «فَلْیَنظُرِ الإِنسَانُ مِمَّ خُلِق: ببینید از چه آفریده شده اید.»[سوره طارق/ آیه 5] گویندگان، نویسندگان، مخترعین، ارباب اکتشافات، ارباب کرامات، صاحبان معجزات!، این همه فضایی ها و دریایی ها و صحرایی ها و آثار وجودی شما. اینها را چه کسی پدید آورده است؟ همین یک قطره عصاره نظام هستی به نام نطفه. چه کسی او را پرورانده و به این صورت در آورده و این قدر قدرتش داده است. کیست که:

ز ابر افکند قطـره ای ســوی یـم
ز صلب آورد نطفه ای در شکم

از آن قطـــره لـؤلــؤ لالا کـنـــد
و از این صورتی سرو بالا کند

دهـد نطفه را صورتی چــون پـری
که کرده است بر آب صورت گری؟

قدر حضور و مراقبت را بدانید. خودتان را فراموش نکنید. همواره در نزد ملکوت باشید. ربّ العالمین کیست؟ ربّ شما کیست؟

همین قدر که گرسنه شدم غذا می خواهم. بقیه جوارح چطور؟ چه کسی به دهان گفته است که از کوثر دهان آب شیرین بجوشد؟ چطور لقمه نان را به دهان گذاشتی و آب شیرین از او می جوشد که این نان را خمیر کند؟ این آب شیرین کجا بود که به وفق لقمه ای که در دهان رفته است، می جوشد؟. دندان پیشین باید تیشه ای باشد. دندان های پهلو باید سر نیزه ای و دندان های پسین باید دندان آسیایی پهن باشند و آرد کنند.

چرا کتاب وجود خودتان را مطالعه نمی فرمایید؟ چرا نمی فرمایید که:

مـرا به هیچ کتابی مکن حواله دگــر
که من حقیقت خود را کتاب می بینم

خداوند کتابی بزرگتر از حقیقت انسان ننوشته است. «فتبارک الله أحسن الخالقین». تمام کلمات نظام هستی در این کتاب نوشته شده، ولی باید از قوّه به فعل برسد. وقتی از قوّه به فعل برسد که انسان، قرآنی بشود، وحدت و خلوت داشته باشد و به صدق با حق رابطه داشته باشد. این قدر که با خدا هستیم و خدا خدا می گوییم مجازی است. مجاز که این قدر برکت دارد، خدا گفتن حقیقی چقدر برکت خواهد داشت.

چرا کتاب وجود خودتان را ورق نمی زنید؟ قدر خود را بشناس. گوهر وجودت را ارزان از دست نده. کتاب الله است. بگذارید اجتماع شما مدینه فاضله بشود. نعمت خدا را یاد کن و آن را آشکار ساز و براى مردم بازگو نما. در حدیث آمده است: کسى که از مردم تشکّر نکند از خدا تشکّر نکرده است.

باید کشیک نفس را خوب کشید و این فرمایش امام جعفر صادق (علیه السلام) را حلقه گوش قرار داد که: «اَلْقَلْبُ حَرَمُ اَللَّهِ فَلاَ تُسْكِنْ حَرَمَ اَللَّهِ غَيْرَ اَللَّهِ»[جامع الأخبار، جلد 1، صفحه 185]. حداقل یک اربعین مواظب باشیم «گر کام تو بر نیامد آنگه گله کن».

نه شکوفه ای نه برگی نه ثمـر نه سـایه دارم
همه حیرتم که دهقان به چه کار کاشت ما را

پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در زمانی مبعوث شد که مردم، مدرسه ندیده، دانشگاه ندیده، استاد ندیده و عوام و امّی بودند. امروز با این همه علوم، معارف، سخنوران، نویسندگان، شیخ الرئیس ها، فارابی ها، خواجه نصیر ها، شیخ طوسی ها، نوابغ شرق و غرب، بزرگ ترین ادیب، سخنور، سخندان، صاحب قلم، نویسنده و خلاصه بزرگ ترین افراد در کمالات انسانی و همه نوابغ دهر را جمع کنید و بعد حضرت خاتم انبیاء (صلی الله علیه و آله) در میانشان حاضر شود و به سخن در آید تا همه آنها بگویند که ما امّی و عوام هستیم ولذاست که آیه کریمه: «هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الأُمِّیّینَ رَسولًا مِنهُم یَتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَیُزَکّیهِم وَیُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَهَ وَإِن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ،[سوره جمعه/ آیه 2] کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می خواند و آنها را تزکیه می کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!.». تا قیام قیامت به قوّت و توان خود باقی و برقرار است.

تمام انبیاء اگر در زمان پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بودند، همه زیر پرچم ایشان جمع می شدند و می گفتند انسان کامل یعنی این. اینها ادعا نیست.

شعرای معروف عرب آمدند و شعرهایشان را در کعبه آویختند به نام معلّقات سبع دیدند خیر شعر و شاعری کدام است؟ کلام الله حرف دیگری است. یکی از آنها به نام کعب بن زهیر، از شعرای بزرگ زمان پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بود مقداری جسارت کرد و با شعر و نثر مردم را نیز علیه رسول خدا تحریک مى کرد. بعد دید اشتباه کرده و فراری شد. بعد که شنید پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) رئوف و مهربان است و هر کس نزد او اظهار ندامت نموده و توبه کند او را مى بخشد. به مدینه رفت. در آنجا به یکی از آشنایانش گفت که می خواهم حضور پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بروم. گفت: تو که در شعرت به آن جناب دشنام دادی و بد گفتی… گفت: بدگویی من از روی نادانی بود. حالا مستبصر شده ام. چه وقت می شود حضور پیغمبر (صلی الله علیه و آله) رسید؟ گفت: ایشان برای نماز صبح به مسجد می آیند. کعب بن زهیر صبح به مسجد رفت و در کنار پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشست و خود را معرفی و از گذشته اظهار ندامت کرد و برای جبران طعن و توهین های گذشته، قصیده شیوایی را که در مدح و ثنای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سروده بود، در محضر پیامبر و اصحاب ایشان در مسجد قرائت کرد: سعاد از من دور شده و امروز دل من در غیبت او پاره پاره و خوار و ذلیل است و هنوز از بند علاقه او آزاد نگردیده و در قید و بند او باقی است. او به سان شعرای دوران جاهلیت که قصائد خود را خطاب به معشوقه آغاز می کردند، قصیده خود را به یاد «سعاد» که دخترعمو و مورد علاقه او بود، آغاز کرد؛ تا آنجا که او در مقام عذرخواهی از کارهای زشت خود چنین می گوید: به من گفته اند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مرا تهدید کرده، در حالی که عفو و گذشت از پیامبر (صلی الله علیه و آله) مطلوب و مورد آرزوست. پیامبر مشعل فروزانی است که در پرتو آن جهانیان به راه راست هدایت می شوند و از شمشیرهای برهنه الهی است که همه جا با پیروزی کامل توأم است.. هنگامی که کعب از خواندن این قصیده فارغ شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به عنوان جایزه به او خلعتی بخشیدند.

امروز در جائی که مجلس و محفل و جشن است در بیرون چند چراغ روشن می کنند. رسم عرب این بود که شمشیرشان را بالای یک چوب می آویختند. شمشیر صیقلی بود و وقتی نور آفتاب به آن می خورد می درخشید و همه می دانستند که در اینجا خبری هست. به همین دلیل بود که زهیر گفت رسول الله شمشیری صیقلی است که انسان از او هدایت می یابد و وارد محفل می شود. شمشیر صیقلی الهی است که انسان با هدایت او وارد محفل الهی می شود.

ملّای رومی در مثنوی ضابطه خوبی به دستمان داد. گفت حرف ها را که می شنوی، اگر تو را به بالا می کشاند بدان که این حرف آن سویی است. اگر تو را به این سوی به خاک می کشاند، بدان که این حرف، خاکی است. ببینید حرف، شما را به وحدت می کشاند یا به تفرقه؟ به جمعیت می کشاند یا به پراکندگی؟ شما را به برادری، به اتحاد دعوت می کند یا به جان هم انداختن و فتنه کردن و کشور را تجزیه کردن و فتنه و فساد به بار آوردن؟ دشمن در کمین است. حواستان جمع باشد.

قدر خود را بشناسید. گوهر وجود خود را ارزان از دست ندهید. کتاب الله است. بگذارید اجتماع شما مدینه فاضله بشود.

دوستدار خدا را دوست بدارید

جناب مفید در ارشاد نقل می کند که جناب رسول الله (صلی الله علیه و آله) از جوانی که اسلام آورده بود سئوال کردند که مرا بیشتر دوست داری یا خودت را؟ عرض کرد یا رسول الله شما را. فرمود من را بیشتر دوست داری یا پدر و مادرت را؟ عرض کرد شما را. فرمود من را بیشتر دوست داری یا خدا را؟ آن پسر باهوش و با استعداد عرض کرد یا رسول الله چون شما خدا را دوست دارید، شما را دوست دارم.

من نیز چون این بزرگوار (رهبر معظم انقلاب)، دوستدار خداست، او را دوست دارم. این انقلاب و رهبر عظیم الشانتان را دوست بدارید. عالم، رهبر، مومن، موحّد، دیندار، انسان ربّانی ، پاک، منزّه، ایشان کسی است که دنیا شکارش نکرده است.

قدر این نعمت عظما را که خدا به شما عطا فرمود، قدر این رهبر و ولیّ را بدانید. الان این تکلیف شرعی ماست. حواستان جمع باشد. مبادا این وحدت، این کشور علوی و نعمت ولایت را از دست شما بگیرند.

مبادا تار و مار کنند شما را. بیدار هستید الحمدلله ربّ العالمین. قدر این شهدای عزیز را بدانید. اینها برای ندای الهی و همین وحدت و اتحاد شهید شدند.

سوتیترها:

1. قدر خود را بشناس. گوهر وجودت را ارزان از دست نده. کتاب الله است. بگذارید اجتماع شما مدینه فاضله بشود. انسجام و اتحادتان را حفظ بفرمایید. تا الان خوب از عهده امتحان برآمده اید. سراسر کشور علوی و حسنی و حسینی و رضوی و محمّدی است. مردم ما  الحمدلله ندای حق را خوب لبیک گفتند.

 2. ملّای رومی در مثنوی ضابطه خوبی به دستمان داد. گفت حرف ها را که می شنوی، اگر تو را به بالا می کشاند بدان که این حرف آن سویی است. اگر تو را به این سوی به خاک می کشاند، بدان که این حرف، خاکی است. ببینید حرف، شما را به وحدت می کشاند یا به تفرقه؟ به جمعیت می کشاند یا به پراکندگی؟

منبع : مجله پاسدار اسلام، آذر ۲۰, ۱۳۹۶