هماهنگی علم و اخلاق تضمینی برای موفقیت نخبگان

هماهنگی علم و اخلاق تضمینی برای موفقیت نخبگان :

هماهنگی بین علم و دانش با معنویت و اخلاق، نکته ای است که کمتر انسان آگاه و منصفی، آن را کتمان می کند. به مناسبت 16 آذر که مصادف با روز دانشجو است، بر آن شدیم که نوشتاری در مورد هماهنگی علم و اخلاق بنویسم.

حضرت علی (علیه السلام) درباره هماهنگی علم و اخلاق می فرمایند: «رَأْسُ الْعِلْمِ التَّمْييزُ بَيْنَ الاْخْلاقِ وَ اِظْهارُ مَحْمودِها وَ قَمْعُ مَذْمومِها؛ بالاترين درجه دانايى، تشخيص اخلاق از يكديگر و آشكار كردن اخلاق پسنديده و سركوب اخلاق ناپسند است».[1] اگر در جامعه اسلامی، اینگونه هماهنگیِ ارزشمندی حاکم باشد، شاهد رشد اخلاق و معنویت در جامعه علمی و به تبع آن کل جامعه خواهیم بود. (مثل ارزش دانشمدان مسلمان خودمان در طول تاریخ همچون ابن سینا و دیگران، و نیز نخبگان علمی کشور مثل شهدای هسته ای و دیگر نخبگان).

در قرآن کریم از دانش مدیریتی حضرت یوسف (علیه السلام) برای نجات جامعه قحطی زده مصر، سخن به میان آمده است. بعد از آنکه حضرت یوسف (علیه السلام) خواب پادشاه مصر را تعبیر نمود، پادشاه خواست که منصبی (مشاور) به ایشان بدهد و ایشان گفت که بهتر است مرا خزانه دار کشور کنی تا دخل و خرج کشور را محاسبه کنم: «قالَ اجْعَلْنىِ عَلىَ‏ خَزَائنِ الْأَرْضِ إِنىّ‏حَفِيظٌ عَلِيمٌ؛ (يوسف به لحاظ اطلاعش از آمدن سال‏هاى فراوانى و قحطى و نياز دولت به حسن مديريت) گفت: مرا بر خزانه‏ هاى اين سرزمين بگمار، كه همانا من نگهبان و دانايم».[2]

پیام آیات فوق این است که حضرت یوسف (علیه السلام) علاوه بر تعبیر خواب پادشاه (که نشان دهنده علم و دانایی ایشان بود) خود را نگهبان و امانتدار خزائن مصر (که نشان دهنده اخلاق درست و معنویت ایشان بود) می داند. هماهنگی این دو (علم و اخلاق) باعث موفقیت یوسف پیامبر علیه السلام در مدیریت خشکسالی مصر شد.

اگر نخبگان جامعه ما نیز اینگونه باشند و علم و اخلاق را با هم همراه کنند، در مسیر زندگی فرهنگی خود موفق بوده و الگوی خوبی  نیز برای جامعه خواهند بود إن شاءالله.

پی نوشت:
1ــــ غررالحکم و دررالکلم، ص378.
2ـــ یوسف/55.